www.sosyalbilgiler.org 

Journal of Social Studies Education Research 

Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi 

 

2015: 6(2), 31-90 

 

© 2015 Journal of Social Studies Education Research, ISSN: 1309-9108 

 

Opinions of Social Studies Teachers Regarding the 4+4+4 Educational 
System 

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 4+4+4 Eğitim Sistemine İlişkin Görüşleri 

Filiz Zayimoğlu Öztürk1  

 

Abstract 

When the changes in the educational system of this country during the recent years are considered, it is 

observed that the most fundamental change has been the transition to the non-continuous compulsory education 

system under the title 4+4+4. Success of the changes made in the educational systems is closely related to various 

matters, such as correct understanding and application of the mentioned change by teachers, informing of them 

about the made change and their participation in decision making processes about the change. In this context, the 

purpose of this research is to determine the opinions of Social Studies teachers serving in state schools connected 

to the Ministry of National Education regarding 4+4+4 education system. Based on this purpose, opinions of Social 

Studies teachers about materialization of 4+4+4 education system, and problems encountered during 

implementation by these teachers and their solution proposals regarding the problems were attempted to be 

determined by a study group made of 198 Social Studies teachers. 

In the research, a likert type measuring tool was used made of 21 articles that were prepared by the 

researcher as a data collection tool and whose validity and reliability study was made. Furthermore, in order to 

determine the problems of Social Studies teachers in the implementation of 4+4+4 and their solution proposals, 

content analysis was made on data gathered by semi structured, open ended questions prepared by the researcher. 

It was observed that Social Study teachers featured problems including the intensity of educational programs, 

infrastructure deficiency, and politicizing of teacher staffing and education. 

Keywords: 4+4+4 education system, Social Studies teachers 

 

Introduction 

Innovation, meaning the renovation of science and technology as to provide economic and 

social benefit, draws attention as one of the most contemporary concepts of the recent years. In 

order to mention innovations in a country, it is required that innovation covers the entire science 

and technology components in a country and this innovation is adapted and supported by each 

                                                            
1 Asst. Prof. Dr., Ordu University, filizzayimogluozturk@odu.edu.tr 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

32 
 

section of the society (Yamaç, 2001). On the other hand, formation of brain power required by 

innovation in national sense becomes possible by a sufficient and liberal education system 

based on creativity and self-reliance. Development of a contemporary innovation understanding 

is possible only by education. Innovation in education means renewal of an education for the 

social benefit and an educational reform as to contribute to our national innovation courses. 

Countries which aim to keep up with the times make innovations in their educational systems 

that could be called reform and include individuals in educational system for a longer time 

(Sezgin, 2001). Quality education given longer time improves information level of societies 

and reflects to prosperity and bliss level of countries as a positive value. Renewal of this 

education mandates change movements in education in company with it as well. 

Change movements experienced in education became important upon the understanding of the 

growth of economies of countries based on information and in order to expedite their economic 

developments, countries started to invest more in their educational systems. One of the aims of 

investing in educational systems is to create a new society by making a change in the artifact 

of the society. 

Social and economic progress in the society realized by means of innovation and information 

mandates changes in the opinion and behavior of the personnel employed in educational 

institutions (Taymaz, 2003). Teachers, who are the most effective component to realize the 

change movement in the society (Eurydice, 2008), are regarded as the element with the most 

effect and power in the education quality as well because the teachers adapt to the change based 

on the qualities that they have and apply the changes in their lives, reflect on the society and 

make the required arrangements in the educational institutions. In other words, determination 

of the targets in education, enrichment of class contents, arrangement of the contents according 

to the student level, utilization of tools and equipment to reach the targets, and materialization 

of changes such as supporting of education by technology depends on the qualifications of 

teachers. As indicated by Barber and Mourshed (2007), “qualification of an educational system 

is as much as the qualification of teachers”. 

A change was experienced in the educational system of this country in 2012 which influenced 

considerably the teachers, the main actors of education. National Education Commission stated 

that age groups and individual differences of students are not considered in an eight-year 

uninterrupted education, and that a new structuring is needed in the education system because 

of reasons such as the young population is not equipped with information and skills that are 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

33 
 

required by the information society. The two main purposes of this construction are; to improve 

educational level of the society and to arrange the education system based on the interest, 

necessity and skills of the individuals (MNE, 2012). The law about making changes on some 

laws by the Primary Education Law, numbered 6287 increasing the mandatory education to 12 

years in stages and named by the public as 4+4+4, took effect on April 11, 2012 by publishing 

in the Official Gazette with the number 28261 (Gür, Özoğlu, Coşkun and Görmez, 2012). 

Eight-year compulsory education, 4+4+4 education system and 12-year graded compulsory 

education; have been separated from each other as 4-year elementary school, 4-year middle 

school and 4-year secondary school and rearranged (Güven, 2012). In the scope of the 4+4+4 

implementation materialized by the decrees reached in 2012 by the Ministry of National 

Education, period of the compulsory education (12 years), names and periods of the school 

levels (elementary school is 4 years, middle school is 4 years and high school is 4 years) and 

transitions between the levels have been arranged, new elective classes have been formed, 

school start and school graduation ages of the students have been changed, and various legal 

arrangements have been made to affect personal rights of the teachers.  

New educational system has been discussed by the public with its various dimensions and 

become the topic of scientific studies. Whereas there are those who evaluate the 12-year 

interrupted compulsory system as favorable, correct and beneficial (Memişoğlu and İsmetoğlu, 

2013) in terms of supporting developmental characteristics of children (Öztürk, 2012), clear the 

way of vocational education, providing equal opportunities in education (Akpınar, Dönder, 

Yıldırım, Karahan, 2012), physical separation of schools (Örs, Erdoğan, Kipici, 2013), there 

are those who evaluate the application as limiting with only religious vocational high schools 

(Memişoğlu and İsmetoğlu, 2013), as an imposition tool (Özdem, 2008) and entry of capital to 

education (Kurul, 2008). In addition to these evaluations, universities, civil society 

organizations, educational unions (Eğitim-Bir-Sen, 2012), associations related with education 

(ERG, 2014) and various organizations-institutions have stated their opinions about the 4+4+4 

education system. Among the criticisms on the application; the 4+4+4 educational system 

prevents access to the education right; failure to transmit mandatorily of pre-school education 

to all age population will form inequality to the detriment of children coming from sub socio 

economic level in terms of preparation to schooling processes; early elementary school age will 

harm the system and children unless the preschool education becomes compulsory; 4-year 

education concept which is the first step of the proposed 4+4+4 system is not based on a 

scientific ground; after the elementary school second stage, the proposal of the students can be 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

34 
 

educated by opportunities such as distance education and home schooling will put the girls and 

boys coming from sub socio-economic level out of the schooling process; early professional 

guidance will be unfavorable; educational quality in secondary school should be improved; 

proposed new system is not appropriate to the existing teacher training conditions; including 

the non-formal education within the formal secondary education scope is not appropriate to the 

approach of basic education and compulsory education; financial resources allocated for 

education will not be sufficient for these changes (Peker Ünal, 2015). 

Teachers play a significant role in providing student development (Whitsett and Riley, 2003). 

Teachers in the continuity of education system are important as individuals who analyze the 

concepts, matters and skills making up the educational program so that the students can 

understand them (Olson, 1999); evaluate the school as a whole with its surrounding (Friel and 

Brigt, 2001); assist in the application of the change in educational institutions with collaboration 

(Swanson, 2000); and who are skillful in the application of educational strategies to improve 

academic success of students (Diranna and Loucks, 2001); and who are aware of the needs for 

active learning principles and methods (Hofstein and Even, 2001). Therefore, receiving the 

opinions of teachers who are the basic operator of this application which brings radical changes 

to the education system and has a reform characteristic, about the 4+4+4 education system, is 

crucial for the sustainability and correct implementation of the system (relaying: Demir, Doğan 

and Pınar, 2013). It is considered that receiving the opinions of Social Studies teachers as main 

factors in the teaching of a pivot class like Social Studies is crucial. 

The present study has been constructed for revealing the opinions of Social Studies teachers 

about the 12-year interrupted compulsory education. Social Studies branch teachers who were 

teaching the 6th, 7th and 8th graders in the former application in the scope of the eight-year 

compulsory education started to teach the 5th graders as well in the new system. It is known 

that this application faced the Social Study teachers with problems such as different age group, 

different curriculum, etc. (Demir, Doğan and Pınar, 2013). Moreover, Karadeniz, (2012); 

Memişoğlu and İsmetoğlu (2013); Doğan, Uğurlu and Demir (2014); Cerit, Akgün, Yıldız and 

Soysal (2014) attempted to determine the opinions of the teachers and administrators about the 

4+4+4 education system in their studies. Demir, Doğan and Pınar (2013), on the other hand, 

constructed their research based on the problems of the branch teachers about the 4+4+4 

education system application. Generally, qualitative research methods were included in the said 

studies. In this context, the purpose of the research was to reveal the opinions of Social Study 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

35 
 

teachers about the 4+4+4 education system by applying quantitative research methods and to 

determine their own solution proposals about the problems they experience. 

Problem Clause  

The problem clause of the research was determined as “what are the opinions of Social Studies 

teachers about the 4+4+4 education system and what are the problems faced by Social Studies 

teachers during the 4+4+4 application and their solution proposals?” 

Sub-Problems  

Answers were sought for the following questions on the framework of the problem clause of 

the research: 

1. What were the opinions of Social Studies teachers about the 4+4+4 education 

system? 

2. Did the opinions of Social Studies teachers about the 4+4+4 education system 

differ significantly in terms of the variables of;  

a. Gender, 

b. Department of graduation, 

c. Professional seniority, 

d. Teaching 5th grade Social Studies class, 

e. Making branch changes by the 4+4+4 system. 

3. What are the problems faced by “Social Studies teachers in the application of 

the 4+4+4 application and their solution suggestions?” 

Method 

Research Model 

The research model was determined as a “mixed method”. The mixed method is based on 

answering research questions by using the qualitative and quantitative methods together 

(Creswell, 2003). In the first stage of the research, quantitative data were collected by a 

measurement tool prepared by the researcher for determining the opinions of the Social Studies 

teachers about the 4+4+4 education system, in other words, the quantitative method was used. 

Furthermore, the qualitative research method was used for determining the problems 

encountered in the application of the 4+4+4 and for determining the solution proposals of the 

participants.  

 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

36 
 

Population/ Samples 

Social Studies teachers employed at elementary school connected to the Ministry of National 

Education formed the population of the research. However, it was not possible and economic 

to reach the population of the research and therefore a sample was generated containing 258 

Social Studies teachers serving in state elementary schools connected to the Ministry of 

National Education in Ordu Province (including all counties). Easy access status sampling 

method was preferred for determining Social Studies teachers. 

258 Social Studies teachers participated in the study however data was able to be gathered by 

means of the measurement tool from only 198 Social Studies teachers. Demographic data of 

198 Social Studies teachers included in the sampling and providing valid data are shown in 

Table 1. 

Table 1: Demographic Characteristics of Social Studies Teachers who Participated in the Research 

  Frequency 
(f) 

Percentage 
(%) 

Gender Men 
Women 

136 
62 

68,7 
31,3 

 
 

Department of Graduation 

Social Studies Teaching 
History Teaching 
Geography Teaching 
History Department 
Geography Department 
Other 

105 
36 
14 
18 
7 

18 

53,0 
18,2 
7,1 
9,1 
3,5 
9,1 

Professional Seniority 1-5 years 
6-10 years 
11-15 years 
15+ years 

59 
44 
46 
49 

29,8 
22,2 
23,2 
24,7 

Teaching 5th Grade Social Studies 
Class  

Yes 
No  

173 
25 

87,4 
12,6 

Branch Change Status with the 
4+4+4 System  

Yes 
No 

23 
175 

11,7 
88,3 

Total  198 100 
 

As it can be figured from Table 1, the majority of Social Studies teachers who participated in 

the study were men. Male teachers made up 68.7% of study participants. When the distribution 

of the teachers who participated in the study according to their department of graduation, it is 

observed that the majority of the teachers who work in Ordu Province (53%) are Social Studies 

teaching graduates. When seniority of Social Studies teachers is studied, on the other hand, it 

is clear that mostly 1-5 year-teachers served (29.8%). It is observed that 87.4% of the teachers 

who participated in the research taught Social Studies class for the 5th graders and when branch 

change status is studied, it is clear that 88.3% of the participants did not make branch change. 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

37 
 

Information on the Study Group  

The data making up the qualitative part of the research were gathered by the two open end 

questions included in the annex of the interview forms.  

In Table 2, personal information about 50 people participated in the quantitative part of the 

research are shown. 

Table 2: Personal Information of the Participants for Whom the Interview Form was Applied 

Personal Information Frequency 
(f) 

Percentage 
(%) 

Gender 
Women 20 40 
Men 30 60 

Department of graduation 

Social Studies Teaching 34 68 
History Teaching 6 12 
Geography Teaching  6 12 
History Department 2 4 
Geography Department 1 2 
Other 1 2 

Professional Seniority 

1-5 Year 15 30 
6-10 Year 10 20 
11-15 Year 12 24 
15+ year 13 26 

Teaching 5th Grade Social Studies 
Class 

Yes 44 88 
No 6 12 

Branch Change Status with the 
4+4+4 System  

Yes 46 92 
No 4 8 

Total 50 100 
 

As it is clear in Table 2, the majority of the research participants were male, Social Studies 

teaching graduate, with 1-5 year-professional seniority, teaching 5th graders and with no branch 

change. According to this, it is observed that the distribution of the participants included in both 

qualitative and quantitative part of the study is similar. The attendants of the study group was 

selected by maximum diversity sampling method which aims to select study units that represent 

a wide range of variation in voluntarily attended teachers’ views. The attendants were 

represented almost equally in each sub-group, so that it will reflect the most convenient 

perspective of the whole group. 

Development and Application of Data Collection Tool  

The “Survey of Determining Opinions of Social Studies Teachers Regarding the 4+4+4 

Educational System”, developed by the Researcher for determining the opinions of the Social 

Studies about the 4+4+4 educational system, was used in the study. The purpose of the 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

38 
 

measurement tool was “to gather information about a subject by asking questions, and to collect 

data, which cannot be reached by the systematic observation, with the question-answer process” 

(Baş, 2011: 11). The following stages were followed for the development of the measurement 

tool. 

Figure 1:The Paths Followed in the Stage of Development of “the Scale for Determining the Opinions of Social 

Studies Teachers about the 4+4+4 Educational System” 

 

As it is clear in Figure 1, literature was reviewed in the stage of data collection tool preparation 

for the purpose of achieving content validity of the measurement tool, and similar studies that 

were conducted were examined and a survey form was developed by means of articles prepared 

by considering the preparation and implementation stages of the 4+4+4 educational system of 

the Social Studies Teachers. The data gathered by the literature review during the development 

of this survey form were developed as a total of 28 articles by benefiting from the opinions of 

5 assistant professors and 5 social studies education experts serving in different universities. 

The developed measurement tool was subjected to a preliminary application by 140 Social 

Studies teachers and 7 articles were removed from the survey as a result of the analysis. The 

teachers who participated in the preliminary application were not included in the main 

application. The final shape of the measurement tool was given based on the expert opinions. 

For achieving face validity of the measurement tool, on the other hand, the final state of the 

survey was examined by the experts. 

“Alpha consistency coefficient” was determined for the structural validity and reliability of the 

measurement tool. Cronbach-Alpha reliability coefficient of the scale was determined to be .64 

therefore the scale situated between .60-.80 was quite reliable. Furthermore, KMO value was 

determined to be .79 and this value means that a 198-person sampling size was sufficient for 

the study. It was observed in the factor analysis made about the measurement tool that the 

Literature Review

Expert Opinion

Preliminary Application

Factor Analysis

Confidence Estimation

Main Application



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

39 
 

measurement tool had a single factor structure. The interview questions, which were the third 

section of the measurement tool, were formed based on the expert opinion completely. The total 

variance accounted for the scale is 48.02%. 

The measurement tool is made of three sections. In the first section; the articles for gathering 

information about the gender of the teachers in the sampling group; the department of 

graduation; professional seniority; teaching Social Studies to the 5th graders; and making 

branch changes with the 4+4+4 system. These questions were prepared for obtaining general 

information about the research participants. In the second section of the survey, there are 21 

articles for determining the opinions of the Social Studies teachers about the 4+4+4 educational 

system. The participants were asked to read the statements in this section and select and mark 

the choice included across from the statement that is most appropriate to them. These selections 

were prepared as 5-point likert type as 5-I Strongly Agree, 4-I Quite Agree, 3-I Agree 

Somewhat, 4-I Agree Little, 1-I Don’t Agree. In the last section of the survey, on the other 

hand, two open ended questions to enable sharing of the problems if there are any to be 

mentioned by the Social Studies teachers and their opinions about the solution suggestions for 

these problems. 

The data collection tool, developed by the Researcher, was applied based on the permit received 

from Ordu Province National Education Directorate during the 2013-2014 academic year for 

determining the opinions of 258 Social Studies teachers about the 4+4+4 educational system. 

The study was conducted based on 198 valid survey forms included in the study because of 

reasons such as missing and wrong filling of some of the applied measurement tools and wrong 

filling and failing to return on time. During the collection of the quantitative data, analyses were 

made based on 171 opinions collected from a 50-person group, which was selected by the 

maximum diversity method out of 198 Social Studies teachers included in the sampling. 

Data Analyses  

The data obtained from the quantitative questions in the measurement tool were transferred to 

the SPSS program by the Researcher. In the research, frequency (f) and percentage (%) values 

of the teacher opinions based on the first sub problem were estimated. In the data analysis for 

the second sub problem, t-test and One-Way Anova was applied in situations where the 

sampling shows normal distribution. In the conducted analysis, it was observed that the 

variables of the “gender” and “grade level the teachers teach” show normal distribution, and 

parametric tests were used in the testing of these variables. In situations where the sampling did 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

40 
 

not show normal distribution, Kruskal Wallis test was used applied in the testing of more than 

two variables. It was observed that the variables “Professional Seniority” and “Education 

Status” did not show normal distribution and Kruskal Wallis test was used in the analysis of 

these variables. The significance level of the tests made by the SPSS program was taken as .05. 

For the third sub problem, content analysis was made for the study of the quantitative data 

collected by semi-constructed open ended questions. There are two different methods in the 

analysis of the data in the quantitative researches. These are stated as content analysis and 

descriptive analysis. The content analysis was defined by Smith (1975) as; “summarizing, 

standardizing, comparing or turning the existing data into a different form”. Whereas 

descriptive analysis is used in the researches having a very clear foundation in conceptual sense, 

content analysis is used in unspecified themes in conceptual meaning and it is used in the 

analysis by forming sub themes, if there is any (Yıldırım and Şimşek, 2006). The data were 

analyzed by the content analysis method. Based on the answers given to the questions, the 

analysis process was carried out based on the number of the participants who stated a theme 

appropriate to the analysis instead of all participants taking part in the research due to different 

reasons such as failure to find a theme and indicating more than one theme. Therefore, the 

numbers reflecting the opinions of the participants given in the analysis processes may differ. 

As the frequency (f) is estimated in the analysis process, the number of the participant opinion, 

not the participant number, is considered and in the estimation of the percentage (%), the rate 

in the total frequency is considered. 

Findings and Commentary  

In this section, the data collected by the data collection tool from the research participants and 

the findings obtained as a result of these data and their commentary are included. 

Findings about the First Sub Problem  

The first sub problem of the research is the question, “What are the opinions of the Social 

Studies teachers regarding the 4+4+4 educational system?” 21 statements were prepared for 

answering this question. State of 198 teachers who were included in the sampling is shown as 

a frequency and percentage value in Table 3. 

 

 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

41 
 

Table 3: Opinions of Social Studies Teachers regarding the 4+4+4 Educational System  

Survey article  

I S
tr

on
gl

y 
A

gr
ee

 

I Q
ui

te
 

A
gr

ee
  

I A
gr

ee
 

So
m

ew
ha

t  

I A
gr

ee
  

V
er

y 
L

itt
le

  

I D
on

’t
 

A
gr

ee
 

1 
It is a favorable-change that 5th grade Social 
Studies class will be taught by Social Studies 
branch teacher.  

124 
62,6% 

38 
19,2% 

19 
9,6% 

4 
2,0% 

13 
6,6% 

2 Social Studies teachers have difficulty to descend to the level of the 5th grade students. 
16 

8,1% 
23 

11,6% 
39 

19,7% 
36 

18,2% 
84 

42,6% 

3 
In-service training or informing studies were 
carried out for Social Studies teachers regarding 
the 4+4+4 education system.  

33 
16,7% 

34 
17,2% 

52 
26,3% 

26 
13,1% 

53 
26,8% 

4 
Opinions of Social Studies teachers were obtained 
before making a change in the educational 
system.  

10 
5,1% 

4 
2,0% 

21 
10,6% 

25 
12,6% 

138 
69,7% 

5 

Physical infrastructure of Social Studies 
classrooms has been arranged in the transition to 
the Ministry of National Education discontinuous 
educational system.  

4 
2,0% 

13 
6,6% 

28 
14,1% 

34 
17,2% 

119 
60,1% 

6 

Fulfilling of the needs and necessities of Social 
Studies educational programs has been enabled in 
conjunction with the transition to the 4+4+4 
educational system.  

9 
4,5% 

20 
10,1% 

47 
23,7% 

46 
23,2% 

76 
38,4% 

7 
Social Studies educational programs have been 
renewed appropriate to the 4+4+4 transition 
system.  

10 
5,0% 

33 
16,7% 

56 
28,3% 

39 
19,7% 

60 
30,3% 

8 
The required support mechanisms have been 
formed for the solution of the problems that 
Social Studies teachers may encounter.  

3 
1,5% 

19 
9,6% 

41 
20,7% 

52 
26,3% 

83 
41,9% 

9 
Information is included in the materials to 
introduce the 4+4+4 system intended for the 
application of Social Studies program. 

13 
6,6% 

49 
24,7% 

66 
33,3% 

42 
21,2% 

28 
14,1% 

10 
The 4+4+4 educational system is a favorable 
development in terms of the development of the 
Social Studies education.  

61 
30,8% 

50 
25,3% 

45 
22,7% 

18 
9,1% 

24 
12,1% 

11 
Missing and failing aspects of Social Studies class 
have been determined in the preparatory studies 
of the 4+4+4 system. 

10 
5,1% 

27 
13,6% 

43 
21,7% 

45 
22,7% 

72 
36,4% 

12 
The transition to the 4+4+4 has caused an 
increase of the load of Social Studies branch 
teachers.  

34 
17,2% 

42 
21,2% 

31 
15,7% 

23 
11,6% 

67 
33,8% 

13 

The revision studies for Social Studies education 
program to become compatible with the 4+4+4 
transition system were not able to be completed 
on time.  

52 
26,2% 

45 
22,7% 

53 
26,8% 

33 
16,7% 

15 
7,6% 

14 No vocational training was provided to Social Studies teachers to teach 5th grade students.  
78 

39,4% 
40 

20,2% 
25 

12,6% 
27 

13,6% 
28 

14,1% 

15 
The problem of teaching Social Studies classes in 
the 4th grade level by the class teachers has not 
been solved by the 4+4+4 transition system either.  

75 
37,9% 

23 
11,6% 

33 
16,7% 

24 
12,1% 

43 
21,7% 

16 
Increase of class load of branch teachers has 
caused the drop of quality of Social Studies 
education.  

18 
9,1% 

9 
4,5% 

24 
12,1% 

18 
9,1% 

129 
65,2% 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

42 
 

17 
It is required that 5th grade teaching by Social 
Studies teachers is provided in the scope of their 
in-service educational activities.    

50 
25,2% 

47 
23,7% 

37 
18,7% 

23 
11,6% 

41 
20,7% 

18 It is necessary that 4
th grade Social Studies class 

is taught by branch teachers as well.  
69 

34,8% 
27 

13,6% 
20 

10,1% 
16 

8,1% 
66 

33,3% 

19 Non-recognition of the 5
th class program by 

Social Studies teachers is a serious problem.   
33 

16,7% 
25 

12,6% 
40 

20,2% 
25 

12,6% 
75 

37,9% 

20 The 4+4+4 system has improved the importance of Social Studies teachers. 
54 

27,3% 
38 

19,2% 
49 

24,7% 
17 

8,6% 
40 

20,2% 

21 The 4+4+4 system has not affected Social Studies classes.  
23 

11,6% 
11 

5,6% 
38 

19,2% 
26 

13,1% 
100 

50,5% 
 

As it is observed in Table 3, regarding the statement that “It is a favorable-change that 5th grade 

Social Studies class will be taught by Social Studies branch teacher”, 62,6% of the teachers 

provided opinion as “I strongly agree”, 19,2% said “I quite agree”, 9,6% said “I somewhat 

agree”, 2,0% said “I agree very little”, and 6,6% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “Social Studies teachers have difficulty to descend to the level of the 

5th grade students”, 8,1% said “I strongly agree”, 11,6% said “I quite agree”, 19,7% said “I 

somewhat agree”, 18,2% said “I agree very little,” and 42,6% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “In-service training or informing studies were carried out for Social 

Studies teachers regarding the 4+4+4 education system”, 16,7% of the teachers said “I strongly 

agree”, 17,2% said “I quite agree”, 26,3% said “I somewhat agree”, 13,1% said “I agree very 

little,” and 26,8% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “Opinions of Social Studies teachers were obtained before making a 

change in the educational system”, 5,1% of the teachers said “I strongly agree,” 2,0% said “I 

quite agree”, 10,6% said “I somewhat agree”, 12,6% said “I agree very little”, and 69,7% said 

“I don’t agree.” 

Regarding the statement, “Physical infrastructure of Social Studies classrooms has been 

arranged in the transition to the Ministry of National Education discontinuous educational 

system”, 2,0% of the teachers said “I strongly agree”, 6,6% said “I quite agree”, 14,1% said “I 

somewhat agree”, 17,2% said “I agree very little”, and 60,1% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “Fulfilling of the needs and necessities of Social Studies educational 

programs has been enabled in conjunction with the transition to the 4+4+4 educational system”, 

4,5% of the teachers said “I strongly agree”, 10,1% said “I quite agree”, 23,7% said “I somewhat 

agree”, 23,2% said “I agree very little”, and 38,4% said “I don’t agree”. 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

43 
 

Regarding the statement, “Social Studies educational programs have been renewed appropriate 

to the 4+4+4 transition system”, 5,0% of the teachers said “I strongly agree”, 16,7% said “I 

quite agree”, 28,3% said “I agree somewhat”, 19,7% said “I agree very little”, and 30,3% said 

“I don’t agree”. 

Regarding the statement, “The required support mechanisms have been formed for the solution 

of the problems that Social Studies teachers may encounter”, 1,5% of the teachers said “I 

strongly agree”, 9,6% said “I quite agree”, 20,7% said “I agree somewhat”, 26,3% said “I agree 

very little,” and 41,9% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “Information is included in the materials to introduce the 4+4+4 

system intended for the application of Social Studies program,” 6,6% of the teachers said “I 

strongly agree”, 24,7% said “I quite agree”, 33,3% said “I somewhat agree”, 21,2% said “I 

agree very little”, and 14,1% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “The 4+4+4 educational system is a favorable development in terms 

of the development of the Social Studies education”, 30,8% of the teachers said “I strongly 

agree”, 25,3% said “I quite agree”, 22,7% said “I somewhat agree”, 9,1% said “I agree very 

little”, and 12,1% said “I don’t agree”. 

Regarding the statement, “Missing and failing aspects of Social Studies class have been 

determined in the preparatory studies of the 4+4+4 system,” 5,1% of the teachers said “I 

strongly agree,” 13,6% said “I quite agree,” 21,7% said “I somewhat agree”, 22,7% said “I 

agree very little”, and 36,4% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “The transition to the 4+4+4 has caused an increase of the load of 

Social Studies branch teachers,” 17,2% of the teachers said “I strongly agree,” 21,2% said “I 

quite agree,” 15,7% said “I somewhat agree”, 11,6% said “I agree very little”, and 33,8% said 

“I don’t agree.” 

Regarding the statement, “The revision studies for Social Studies education program to become 

compatible with the 4+4+4 transition system were not able to be completed on time,” 26,2% of 

the teachers said “I strongly agree,” 22,7% said “I quite agree,” 26,8% said “I somewhat agree”, 

16,7% said “I agree very little”, and 7,6% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “No vocational training was provided to Social Studies teachers to 

teach 5th grade students”, 39,4% of the teachers said “I strongly agree,” 20,2% said “I quite 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

44 
 

agree,” 12,6% said “I somewhat agree”, 13,6% said “I agree very little”, and 14,1% said “I 

don’t agree.” 

Regarding the statement, “The problem of teaching Social Studies classes in the 4th grade level 

by the class teachers has not been solved by the 4+4+4 transition system either,” 37,9% of the 

teachers said “I strongly agree,” 11,6% said “I quite agree,” 16,7% said “I somewhat agree”, 

12,1% said “I agree very little”, and 21,7% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “Increase of class load of branch teachers has caused the drop of 

quality of Social Studies education,” 9,1% of the teachers said “I strongly agree,” 4,5% said “I 

quite agree,” 12,1% said “I somewhat agree”, 9,1% said “I agree very little”, and 65,2% said “I 

don’t agree.” 

Regarding the statement, “It is required that 5th grade teaching by Social Studies teachers is 

provided in the scope of their in-service educational activities,” 25,2% of the teachers said “I 

strongly agree,” 23,7% said “I quite agree,” 18,7% said “I somewhat agree”, 11,6% said “I 

agree very little”, and 20,7% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “It is necessary that 4th grade Social Studies class is taught by branch 

teachers as well,” 34,8% of the teachers said “I strongly agree,” 13,6% said “I quite agree,” 

10,1% said “I somewhat agree”, 8,1% said “I agree very little”, and 33,3% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “Non-recognition of the 5th class program by Social Studies teachers 

is a serious problem,” 16,7% of the teachers said “I strongly agree,” 12,6% said “I quite agree,” 

20,2% said “I somewhat agree”, 12,6% said “I agree very little”, and 37,9% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “The 4+4+4 system has improved the importance of Social Studies 

teachers,” 27,3% of the teachers said “I strongly agree,” 19,2% said “I quite agree,” 24,7% said 

“I somewhat agree”, 8,6% said “I agree very little”, and 20,2% said “I don’t agree.” 

Regarding the statement, “The 4+4+4 system has not affected Social Studies classes,” 11,6% 

of the teachers said “I strongly agree,” 5,6% said “I quite agree,” 19,2% said “I somewhat 

agree”, 13,1% said “I agree very little”, and 50,5% said “I don’t agree.” 

 

 

 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

45 
 

Findings Regarding the Second Sub Problem 

In this section, the analysis of the participants’ opinions in terms of the variables of gender, 

department of graduation, professional seniority, teaching 5th grade Social Studies class and 

making branch change with the 4+4+4 system has been included. 

a) An Evaluation of the Participants’ Opinions in terms of “Gender” Valuable  

t test results expressing the differentiation status of the answers provided by the teachers 

participating in the research based on gender are shown in Table 4. 

Table 4: t-Test Results of Participant Opinions based on “Gender” Variable 

Gender N 𝐗𝐗� SS Sd t p 

Female 62 3.02 .49 
229 -1.365 .07 

Male 136 3.13 .47 

 p ≤ .05 

In Table 4, it is observed that the averages of the opinions of the female and male teachers are 

close to one another. Accordingly, there was no significance difference found at .05 level in 

terms of gender variable about the opinions of the Social Studies teachers participating in the 

research on the 4+4+4 system (p= .07). However when the arithmetic averages are examined 

based on the groups, it is observed that the averages of the male teachers (X ̅=3.13) are higher 

than the averages of female teachers (X ̅=3.02). 

b) An Evaluation of the Participants’ Opinions in terms of “the Department of Graduation” 

Kruskal-Wallis test results stating the differentiation state of the answers of the teachers 

participating in the research according to the department of graduation are shown in Table 5. 

Table 5:Kruskal-Wallis Test Results Based on the Variable of “the Department of Graduation 

Department of Graduation N 𝐗𝐗� Sd X2 p 
Social Studies Teaching 105 3,01 

3 3.13 .90 

History Teaching 36 3,08 
Geography Teaching 14 3,09 
History Department 18 3,04 
Geography Department 7 3,10 
Other 18 3,13 

p ≤ .05 

When Table 5 is examined, it is observed that there is no significant difference at the level of 

.05 in terms of the variable of the department of graduation on the opinions of Social Studies 

teachers about the 4+4+4 system (p= .90). Whereas the department of graduation shows a 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

46 
 

difference, this situation can be interpreted that the opinions of Social Studies teachers about 

the 4+4+4 educational system show closeness to each other. On the other hand, when arithmetic 

averages are compared, it is observed that the lowest value exists in Social Studies teaching 

graduates, and the highest value exists in the graduates of other departments. 

c) An Evaluation of the Participant Opinions in terms of ‘Professional Seniority” Variable 

Kruskal-Wallis test results, stating the differentiation state of the answers of the teachers 

participating in the research according to the professional seniority are shown in Table 6. 

Table 6:Kruskal-Wallis Test Results of the Participant Opinions in terms of ‘Professional Seniority’ 

Professional Seniority  N 𝐗𝐗� Sd X2 p 
1-5 Years 59 3,11 

3,48 3,67 .48 
6-10 Years 44 3,09 
11-15 Years 46 3,07 
15 + Years 49 3,02 

p ≤.05 

When Table 6 is studied, there was no significance difference found at the significance level of 

.05 in terms of their professional seniority between the opinions of Social Studies teachers about 

the 4+4+4 system (p= .48). This situation can be interpreted as the opinions of Social Studies 

teachers about the new educational system showing closeness to each other although their 

professional seniority differs. When arithmetic averages are studied, on the other hand, it is 

remarkable that the highest average is among the 1-5 year-professional seniority and the lowest 

average is among the teachers who have 15-year and higher professional seniority.  

d) An Evaluation of the Participant Opinions in terms of the Variable “The Status of 

Teaching Social Studies Class to 5th Graders” 

The distribution of the answers of the teachers who participated in the research according to the 

variable ‘the status of teaching social studies class to 5th graders’ is shown in Table 7. 
Table 7: t-Test Results of the Opinions of the Participants according to the variable ‘the status of teaching social 

studies class to 5th graders’  

Gender N 𝐗𝐗� SS Sd t p 
Yes 173 3,06 .49 

218 -1,143 .07 
No 25 3,09 .47 

p ≤ .05 

In Table 7, it is clear that the answers obtained from the teachers who teach and do not teach 

the 5th grade are very close to one another. Accordingly, the opinions of the teachers about the 

4+4+4 educational system in terms of teaching Social Studies class to the 5th grade do not show 

a difference at .05 level significantly (p= .07). When arithmetic averages are studied on the 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

47 
 

group basis, it is observed that the averages of the teachers who marked ‘yes’ selection (X�=3,06) 

is lower in comparison to the averages of the teachers who marked ‘no’ selection (X�=3,09). 

e) An Evaluation of the Participant Opinions in terms of the Variable ‘The Status of Making 

Branch Change with the 4+4+4 System’  

The distribution of the teachers who participated in the research according to the variable ‘the 

status of making branch change with the 4+4+4 system’ is shown in Table 8.  
Table 8: t-Test Results of the Opinions of the Participants according to the variable ‘the status of making branch 

change with the 4+4+4 system’ 

Gender N 𝐗𝐗� SS Sd t p 
Yes 23 3,05 .43 

197 -0,789 .27 
No 175 3,10 .49 

p ≤ .05 
In Table 8, it is clear that the answers obtained from the teachers who make and do not make 

branch change are very close to one another. Accordingly, the opinions of the teachers about 

the 4+4+4 educational system in terms of making branch change do not show a difference at 

.05 level significantly (p= .27). When arithmetic averages are studied on the group basis, it is 

observed that the averages of the teachers who marked ‘yes’ selection (X�=3,05) is lower in 

comparison to the averages of the teachers who marked ‘no’ selection (X�=3,10). 

Findings Regarding the Third Sub Problem  

In order to answer the question, “what are the problems that Social Studies teachers face in the 

4+4+4 application and their solution proposals?”, which is the third sub problem of the research, 

the answers of the participants to the open ended questions included in the survey were studied 

with the content analysis.  

a) Participant Opinions Regarding the Faced Problems  

As a result of the content analysis, the answers of the interviewed persons to the question, “What 

are the main problems that the Social Studies teachers face with in the application of the 4+4+4 

system? Specify,” are shown as percentage (%) and frequency (f) in Table 9.   

Table 9: The Main Problems that the Social Study teachers face with in the Application of the 4+4+4 System 

Themes f % 
5th Grade Student Level Problem 59 34,6 
Insufficient Class Period 51 29,8 
Text Book and Teaching Program Based Problems  30 17,6 
School and Setting Insufficiency/Material Insufficiency or Defect  17 10 
Lack of In-Service Education, Incompetent Teachers 7 4 
No problem 7 4 
Total 171 100 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

48 
 

As it is clear in Table 9, the problems encountered by the participants according to the 

participant opinions have been listed as; “5th Class Student Level Problem”, “Insufficient Class 

Period”, “Text Book and Teaching Program Based Problems”, “School and Setting 

Insufficiency/Material Insufficiency or Defect”, ”Lack of In-Service Education, Incompetent 

Teachers” and “No Problem”. “5th Grade Student Level Problem” stands out as the problem 

that is mostly encountered with 34,6% ratio.  

Some of the answers of people who said that the primary problem is the “5th Grade Student 

Level Problem” are as follows: 

‘With the 4+4+4 transition system, abstract thinking skill has not developed especially in the 5th 
graders, therefore they have difficulty forming connection between the concepts.’; ‘Social Studies 
teachers have preparation, competence, training, pedagogical infrastructure, etc. to provide high 
quality education to the 4th and 5th class levels as well. The problem here is that our 5th graders 
are very different from the other classes of the middle school in every aspect (especially cognitive) 
and this is demanding for the teachers.’; ‘I had difficulty to adapt to the program of the 5th grades 
and behavior of the 5th graders at the beginning however as of the 2nd term this problem did not 
exist partially. We cannot address all senses of the students because of material deficiency.’; 
‘Because the students are still young and their preparedness levels are low, teachers have some 
difficulty in classes.’; ‘Without any training, assignment of the 5th Grade Social Studies class to 
branch teachers directly has caused problems in terms of level descending.’; ‘There was difficulty 
experienced at the beginning for descending to the student level however this adaptation problem 
was solved in a short time’; ‘Because the students are not still aware of the responsibility to pass 
to the middle school, we have difficulty about classes and rules.’; ‘Communication problem is 
experienced with the kids because of the drop in age level.’; ‘Because the 5th graders are not 
ready yet for branch teachers to teach them and because of their tender age, they care about 
playing greatly, they expect the attitudes and behaviors they saw in their class teachers about the 
discipline matter from the branch teachers, and they have very low understanding and 
interpretation skills, and these are the problems faced with.’; ‘Teachers who teach older students 
for a long time have difficulty in their behavior and approaches towards younger students. 
However there is not such a problem for those who transferred from class teaching like myself.’; 
‘Atatürk Principles and Reforms are above the students’ level in the 5th grade Social Studies 
matters.’; ‘It was observed that the concepts remained abstract in the 5th grade and this level is 
not appropriate to understand these concepts. It was observed that the curriculum was intense and 
crowded in the 8th grades and problems arose in terms of time.’ 

 

Some of the answers of people who said that the primary problem is the “Insufficient Class 

Period” are as follows: 
‘It is a mistake to decrease the weekly class hour from Social Studies whereas weekly class number 
of many classes increases (such as dropping T.R. Reforms History from 3 hours to 2 hours, and 
removing Citizenship class.)’; ‘Insufficient class hours lead to facing problems in program 
completion and activity completion.’; ‘Not increasing Reforms History Class hours stands out as 
the greatest problem in front of us.’; ‘Despite of transition to the 4+4+4 educational system, and 
whereas it is necessary to increase the class periods of Social Studies and Reforms History classes, 
they decreased or remained the same. Especially class periods of Turkish and Mathematics classes 
increased, no attempt was made by the MNE for increasing class periods which Social Studies 
teachers suffered for years.’; ‘Increase of Social Studies class load is not sufficient for catching 
the class hours of especially the 7th grade Social Studies and 8th grade T.R. Reforms History and 
Kemalism classes.’; ‘Additional study is needed for completing subject distributions of the 
questions to come up in the Central Joint Examination.’; ‘First of all, the gains do not meet the 
topics that the students need to learn. One gain is given in a 3-hour week. I think that this period 
is a little long and at least 2 gains can be given within 1 week.’; “Because the curriculum is 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

49 
 

intense, the entirety of the gains cannot be completed within the desired period.’; ‘First of all, the 
topics in this system need to be covered in more detail and student-centered, therefore it takes 
longer time. Time problem is experienced. Carrying out activities is assigned for home most of the 
time.’; ‘No increase occurred in our class period. This situation causes serious problems in 
completion of the gains.’; ‘Although the class load increased and total weekly class period of the 
students is 35 hours, the class load of the teachers is 30 hours.’; ‘The greatest problem of us, 
Social Studies teachers, is the number of weekly class period of the 8th grade T.R. Reforms History 
and Kemalism class. 2 hours a week is a very insufficient number. With the 4+4+4 system, the 
number of class periods of other classes has been increased, though the number of Social Studies 
class has remained constant.”; ‘Time is allowed for some topics more than necessary and for 
some, less than necessary.’; ‘among the elective classes provided to the students with the 4+4+4 
system, absence of an elective class in the field of Social Studies diminishes the significance of 
Social Studies class. Elective classes have increased the class period of other branches mostly. 
They have diminished the importance of Social Studies class.   

 
Some of the answers of people who said that the primary problem is the “Problems 

Originating from the Text Books and Educational Program” are as follows; 
‘Although the 5th grade is included in the middle school, Social Studies is not still included in the 
educational program unfortunately and the textbooks have not been prepared in the middle school 
format still.’; ‘The subjects in the 5th grade Social Studies curriculum are disconnected from each 
other. In fact this is a common problem for the 6th and 7th class curriculum of Social Studies class, 
achieving collectivity in the subjects becomes harder.’; ‘Adaptability of Social Studies class to the 
environment and applied education opportunity has not been developed sufficiently.’; ‘It would be 
more appropriate if especially student text books and guidance books are prepared by the MNE 
publishing house. The study books must be connected and in contact with the text books.’; ‘It will 
be more sound if the 5th grade Social Studies class program is reviewed according to the 5th grade 
level.’; ‘Disaccord of the content of the educational program and class periods and unable to 
complete the activities.’; ‘Some subjects remain abstract. The subject content is excessive. In-class 
activities do not serve their purpose. It is not possible to learn some subjects by doing and living. 
The subjects are explained slightly. Program content is not understood completely. Time is not 
enough to do the activities.’; ‘Social Studies class subjects are widespread such as History, 
Geography and General Culture from the 5th grade until the 8th grade and this causes problems 
in the preparation of the classroom for the class.’; ‘Some subjects have unnecessary information 
presentation way under the student level.’; ‘The curriculum is too long, we have to go quickly to 
complete it.’; ‘First of all, the curriculum is too intense, we cannot complete the gains. The activity 
levels are not sufficient for settling fundamental concepts of the subjects.’    
 

Some of the answers of people who said that the primary problem is the “Insufficiency of 

Schools and Settings/Material Insufficiency or Deficiency” are as follows; 

‘Lack of class tools and equipment and new materials influences studies unfavorably for doing the 
activities.’; ‘Equal physical infrastructure has not been formed on the basis of all schools and 
educational opportunity in equal conditions has not been provided.’; ‘Fatih Project must be 
materialized as soon as possible.’; ‘Lack of sufficient class tools and equipment in the Social 
Studies classes.’; ‘It is rather difficult to follow up scientific developments in village schools. 
Social Studies materials are deficient in village schools.’; ‘Visual quality has improved, 
application areas has been enlarged however material resource problems diminish the 
application.’; ‘Since the school is mobile, it is difficult for us to form communication with the 
parents. The students have difficulty finding the class material, and since the economic status of 
the parents is poor, the children don’t have an appropriate setting to study at home.’; ’Due to 
problems originating from Social Studies materials deficiency, problems are faced in providing 
the gains.’ 
 

Some of the answers of people who said that the primary problem is the “In-Service 
Educational Deficiency, Incompetent Teachers” are as follows; 

 
‘With the field change, many teachers from other branches were transferred to the Social Studies 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

50 
 

field and this diminished the class quality significantly.’; ‘Since the transition was very sudden, 
staggering originating from the failure to give required information about the new system and 
program was experienced intensely. The education level of the 5th graders, infrastructure 
deficiencies, teachers uninformed about the program, insufficient in-service activities, etc.’; 
‘Failure to give in-service training to the branch teachers due to the changes made in the system.’; 
‘Failure to introduce the 5th class curriculum completely.’; ‘Sufficient in-service courses have not 
been arranged for the teachers.’ ;’Failure to arrange in-service educational courses.’   

Some of the answers of people who said that the primary problem is “There is no Problem” 

are as follows; 

‘I don’t think that there are any problems caused by the 4+4+4 transition system. I find it 
appropriate very much that the Social Studies class is taught by the branch teachers starting from 
the 5th class.’; ‘There are no problems faced.’; ‘I haven’t faced any problems. On the contrary, I 
think that I am more successful because I laid the foundations of my own students.’    
 

b) The Participants’ Opinions about the Solution Proposals  

The answers of the persons interviewed as a result of the conducted content analysis to the 

question “What are your solution proposals about the problems that the Social Studies teachers 

face with the 4+4+4 educational system? Specify,” are given in Table 10 as percentage (%) and 

frequency (f). 

Table 10:Solution Proposals of the Teachers about the Problems that they encountered 

Themes f % 
Educational Program/Textbooks must be Renovated 40 23,3 
Class Period Number must be Increased  40 23,3 
School and Setting Insufficiencies/Material Deficiency must be Fixed  37 21,7 
Teachers must be included in In-Service Training  28 16,4 
Others 25 14,7 
I don’t have any Suggestions  1 0,6 
Total 171 100 

 

As it is clear in Table 10, based on the participants’ opinions, the solution suggestions for the 

problems faced by the participants are listed as; “Educational Program/Textbooks must be 

Renovated”, “Class Period Number must be Increased”, “School and Setting 

Insufficiencies/Material Deficiency must be Fixed”, “Teachers must be included in In-Service 

Training”, “Others”, and “I don’t have any Suggestions”.  ‘Educational Program/Textbooks 

must be renovated’ request stands out as the most widely proposed opinion. 

Some of the answers of people who said that the primary problem is “The Education 

Program/Textbooks Must be Renovated” are as follows; 

‘Other than the textbooks, stage books containing figures about the subject must be created. 
Figures and photographs more than the ones included in the textbooks. For instance, the booklets 
containing all historical and natural beauties of Turkey for the 5 grade stage, etc.’; ‘It is observed 
that the Ottoman State subjects don’t have an association and integrity. It is more appropriate to 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

51 
 

study the subjects according to the chronological listing as soon as possible.’; ‘It would be better 
if the number of the subjects is lowered and class hours are increased in terms of the study of the 
class and in the meaning of the subjects.’; ‘For forming a curriculum based on traveling and 
observation, necessary curriculum change should be made.’; ‘Making the curriculum a little more 
easier may be a solution. Moreover, the books must be prepared by considering regional 
differences as well.’; ‘I support that the Social Studies Program is restructured and textbook 
content is completed. The textbooks are insufficient and not good.’; ‘It is observed that Ottoman 
State subjects lack togetherness and integrity. It is more appropriate if the subjects are studied 
according to the chronological listing as soon as possible.’; ‘If the number of the subjects is 
lowered and class hours are increased in all of the grades, it would be better both in terms of class 
study and the meaning of the subject.’; ‘Making the curriculum change necessary for forming a 
curriculum based on traveling and observation.’; ‘Making the curriculum a little more easier may 
be a solution. In addition, the books must be prepared by considering regional differences as 
well.’; ‘I am for the restructuring of the Social Studies Program and completion of the content of 
the textbooks. The textbooks are insufficient and not good.’; ‘The curriculum of the Social Studies 
class must be reviewed and sequencing must be achieved in the history and geography subjects. 
Our field, which is based on direct programming basis, is experiencing serious problems in this 
matter.’; ‘The 5th class program must be reviewed again and it must be taught by class teachers 
again. Or it must be rearranged so that the branch teachers can apply.’; ‘Kemalism topic is very 
difficult in especially the 5th grade Social Studies educational program therefore it must be 
removed from the program. In addition, the 7th grade Social Studies educational program must 
be changed as well.’; ‘Some gains in the 5th grade remain abstract well above the student level 
and they are not appropriate to the cognitive levels of the students. For correcting this situation, 
these gains must be removed from the program.’; ‘For the Social Studies class to be taught more 
fun and effectively, the number of the activities, which is too many, can be decreased.’; ‘The 5th 
grade program must be reviewed and read by the class teachers again. Or it must be rearranged 
so that it can be applied by the branch teachers.’; ‘The number of units must be decreased. The 
program must be presented as a whole. Teacher opinions must be benefited in program 
preparation.’; ‘The 5th class gains must be made more abstract according to the student level and 
must be rearranged. The 8th class gains must be handled again and made more simple.’; ‘The 
study books must be more functional, the program must be more functional, travel and observation 
opportunity must be provided in the class process, the listing of the units may be different.’; ‘The 
textbooks must be rearranged by referring to the opinions of the teachers, and the topics Atatürk 
principles and reforms, regional economic activities, and duties of the institutions must be 
simplified and if it is necessary they must be removed from the 5th class curriculum.’ 
 

Some of the answers of people who said that the primary problem is “The Number of Class 

Period Must be Increased” are as follows; 
 
‘A positive solution way must be materialized for increasing class periods of especially the Social 
Studies group classes in a reasonable way. I believe that this situation will improve the quality of 
the social classes even further.’; ‘It is necessary that class period of the Reform History Class is 
increased to at least 3 hours a week and the Citizenship and Democracy class is increased to 2 
hours a week as a compulsory class.’; ‘The subjects in some classes especially in the 7th grade 
Social Studies class are very intensive and difficulty is experienced for completing this in a 3-hour 
class per week. Similarly, the 8th grade T.R. Reform History and Kemalism classes are 2 hours a 
week and this causes timing problem for students who are to take TEOG. In a general sense, it can 
be suggested that weekly class hour of the Social Studies classes is increased.’    

 

Some of the answers of people who said that the primary problem is “Fixing School and 

Setting Insufficiencies/Material Insufficiency or Deficiency” are as follows; 

‘Making the physical structures in schools (classroom, tools-equipment, etc.) appropriate for the 
Social Studies class.’; ‘If the technology, visual and audial fitment where this class is going to be 
taught in our schools is completed, it will be more efficient.’; ‘Classroom system must be started 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

52 
 

by providing technical fitment. Technical fitment of the classrooms must be arranged based on 
branch.’; ‘I think that all classrooms of the entire schools must be fitted with projection equipment 
for this favorable system to be efficient.’; ‘For the solution of the problems experienced in abstract 
gains in all class stages, smart board or reflection equipment must be set in each classroom.’; 
‘Educational material can be made more fun and interesting, different material samples can be 
given to the teachers for effective learning in classes.’; ‘The existing problems are continuing 
exactly. There is no extra problem coming with the 4+4+4 system. Current infrastructure 
problems, technological and physical troubles are continuing exactly.’; ‘With the branch class 
application, the class setting where the materials are ready always can fix this deficiency.’; ‘Tools, 
equipment and materials applied in Fatih Project scope must be conveyed to village schools as 
well.’; ‘The Ministry should prepare a tool and equipment set to be used by all Social Studies 
teachers.’; ‘The subjects are too dispersed, the students lose attention. If films, documentary and 
introductory programs on the subjects are prepared, it would be more efficient.’    
 

Some of the answers of people who said that the primary problem is “The Teachers 
should be included in In-Service Training” are as follows; 

 
‘Education can be provided by in-service activities based on class education level and program 
applicability. I think that deficiencies of the schools and teachers must be completed based on the 
program and if it is possible, asking the opinions of the teachers can fix the problems to a certain 
level.’; ‘Short films and visuals with topics should be prepared by the experts to be formed by the 
MNE and the teachers should be supported.’; ‘In-service training studies should have been made 
regarding the matter and the Social Studies teachers who are to teach the 5th graders for the first 
time should have been made aware about the matter because we had some difficulty to descend to 
the level of the students since they were still younger than the level we are accustomed to.’; ‘I 
believe that the educational in-service training seminars about the profile of the students of this 
period will be beneficial about the teacher.’; ‘In-service training seminars should be given to the 
5th grader Social Studies teachers. Support mechanisms should be formed regarding the problems 
they face with.’; ‘For the teachers to get to know the subjects of the 5th graders, activity-focused 
seminars can be arranged. Class participation of the children can be achieved with materials. For 
the convey of the targets and gains to the students, in-service training seminars can be arranged.’; 
‘For this system to be better, in the 8th grade T.R. Reform History and Kemalism class, studies 
should be carried out to increase the class hour. In the Citizenship and Democracy Education 
class given to the 4th graders, it must be made sure that Social Studies teachers teach the classes.’; 
‘Informative training should be provided to the Social Studies teacher for the reflection of the 
4+4+4 educational system to the Social Studies class. The opinions of the teachers should be taken 
for certain as the curriculum is prepared.’; ‘As an in-service course on the subject is arranged for 
teachers who transfer from class teaching, it would be beneficial if a pedagogic formation is given 
to the teachers who are to teach the 5th graders and whose field is Social Studies.’; ‘Teaching 
starting from the 5th class is an important development at the point of laying a foundation. The 
greatest deficiency is that the persons who make the curriculum introductions are not competent 
about the subject and cannot draw attention of the teachers. Quality of the seminars that are to be 
given should be improved and must be appropriate for the application.’ 

Some of the answers of people who said that the primary problem is “The Other Suggestions” 

are as follows; 
‘I don’t find it right that class teachers change field and transfer to English, Mathematics and 
Social Studies fields. However those who have a master’s or doctorate in that field should be 
allowed to transfer.’; ’I think that 16 credits that I took at the university would not be sufficient 
for a field change. I find it right and beneficial that transfers are made by a master’s, doctorate 
degree or completion of a second university by distant learning.’; ‘5th grade students remain to 
have a class appearance separated from other secondary school classes. They make the teachers 
feel that they are in different study settings. The teachers can be successful in every level and the 
5th grade; however I think that if sustainability can be achieved in a level, the efficiency would be 
greater.’; ‘The persons who are really Social Studies teachers should be assigned in this field. 
Especially additional resources should be allowed for the 8th grades.’; ‘Providing classes that 
could be selected by students in Social Studies field in the elective classes.’; ‘It is necessary that 
the families are trained, economic situations are improved and more efficient home settings are 
formed and the schools must be made more equipped and answering the needs of the students.’; 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

53 
 

‘Each Social Studies teacher must minimize the class teaching method based on plain telling, and 
must follow up a method that is student oriented, and based on product and activities.’; ‘Social 
Studies Class must have a travel budget or allocation (the MNE must determine the travel 
content).’; ‘Cancellation of the system and adaptation of a single and real system; appreciation 
of the education and valuing humans in a real sense. The way of improving educational quality; 
education, humans and teachers must be valued primarily.’; ‘New classes or subjects can be 
placed in universities for the 5th grades.’ 
 

Discussion, Conclusion, and Suggestions 

Conclusion and Discussion 

In the present research; opinions of Social Studies teachers were obtained regarding the 4+4+4 

educational system and the gathered data were analyzed statistically and the following results 

were extrapolated.  

The Social Studies teachers who participated in the study indicated that their opinions were not 

received prior to making change in the educational system. Güven (2012) states that if an 

education reform is made in a country, this should be started by making necessity analysis by 

the concerned parties, and based on the need analysis results, the targets must be determined 

and preliminary applications about the reform must be made and an application should be made 

again and when the problems are minimized, implementation on the country level must be 

started. It has been extrapolated that these stages of the 4+4+4 educational system that has been 

implemented in Turkey were not materialized according to the opinions of 258 Social Studies 

teachers. 

The Social Studies teacher who took part in the research expressed that the studies conducted 

by the Ministry of National Education in the 4+4+4 preparatory and implementation processes 

are not sufficient; the published and visual materials that are prepared for the purpose of giving 

information are not sufficient; application was made before the preparation of the physical 

infrastructure; and the opinions of the teachers must be received. Furthermore, the subject titles 

that were found insufficient by the participants can be expressed as failure of the Social Studies 

teaching programs to be renovated according to the system; failure of teaching the 4th grades 

by the branch teachers; and failure to provide training to the Social Studies teachers to teach 

the 5th grades. In addition to the insufficiencies indicated about the system, the favorable 

opinions of the Social Studies teachers regarding the system change are as follows; teaching of 

the 5th grade Social Studies class by the branch teachers; the 4+4+4 educational system has 

contributed to the development of the Social Studies education and has not increased their work 

load, and they could descend to the levels of the 5th graders easily. As a result of the study 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

54 
 

conducted by Memişoğlu and İsmetoğlu (2013) for determining the opinions of the school 

administrators regarding the 4+4+4 implementation; the administrators evaluated the 4+4+4 

application as favorable, right and beneficial, and they drew attention to some deficiencies and 

method error. Moreover, as a result of the study conducted by Doğan, Demir and Pınar (2014) 

for evaluating the 4+4+4 discontinuous compulsory education system based on the class 

teachers’ opinions; the participants defended the 12-year compulsory education, and that they 

criticized the deficiency of infrastructure in the schools, branch changes by the teachers and 

insufficiency of in-service education. The said studies support the data of the present study. 

Based on the second sub problem of the research; an analysis of the participants’ opinions in 

terms of gender, department of graduation, professional seniority, teaching the 5th grade Social 

Studies class and making branch change with the 4+4+4 system was included. It was concluded 

in the analyses that the participants’ opinions have not shown significant difference in terms of 

all variables. The possible reasons for these results might be the overall stability of the topic 

and the attendance views. The other research results (Doğan, Demir and Pınar, 2014; 

Memişoğlu and İsmetoğlu, 2013) contradict the present research’s findings in this direction, so 

this result might be a topic of a new research. 

In the content analysis conducted on the interview questions applied on the Social Studies 

teachers participating in the study; it was observed that there were problems under the titles 

such as the 5th Grader Level Problem, Insufficiency of Class Periods, Problems Stemming from 

Textbooks and the Educational Program, Insufficiency of School and Settings/Material 

Insufficiency or Deficiency, In-Service Educational Deficiency, and Insufficiency of the 

Teachers. As a solution suggestion for these problems, the participants stated opinions as; the 

Educational Program/Textbooks should be Renovated, Class Period Number should be 

Increased, School and Setting Insufficiencies/Material Insufficiency or Deficiency should be 

Fixed, the Teachers should be put into In-Service Training, and as Other solution proposals, the 

Personal Rights of the Social Studies teachers must be improved and branch change should be 

prevented. 

It has been concluded that the participants find teaching of the 5th grade Social Studies class 

by the Social Studies branch teacher favorable. This finding overlaps with the results of the 

research conducted by Demir, Doğan and Pınar (2013) for the purpose of evaluating the 

problems experienced by the branch teachers teaching the 5th grades with the new education 

system based on the teachers’ opinions; and the result that the teachers regard the branching of 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

55 
 

the teachers in the 5th grade Social Studies class in a research conducted by Çatak (2014) about 

the Social Studies teaching realized by the 12-year compulsory education. Furthermore, as a 

result of this study, it was concluded that the 4+4+4 transition system has not solved the 

problem of teaching of the 4th grade level Social Studies classes by class teachers, and that it 

is required that the 4th grade Social Studies class should be taught by the branch teachers as 

well. 

The participants stated that they did not have difficulty to descend to the levels of the 5th graders 

as a result of the analysis of the quantitative data, on the other hand, they expressed in the 

findings obtained from the interview form that the 5th graders experienced a level problem 

regarding their understanding of the concepts. It was concluded that the Social Studies teachers 

who participated in the research did not have problems for descending the level of the students 

however the 5th graders had problems in understanding the abstract concepts. Another study 

conducted by Karadeniz and Ulusoy (2015); supports the present research with the result that 

the students who start the middle school 5th grades experienced an adaptation problem and the 

students experienced chaos due to insufficient readiness in terms of cognitive and affective 

development. This finding contradicts the study findings of Demir, Doğan and Pınar (2013) 

conducted on the Social Studies teachers. Demir, Doğan and Pınar (2013) indicated in their 

research that the Social Studies teachers had problems to descend to the levels of the students 

when they taught the 5th grade classes. 

They indicated that they did not participate in in-service training or informing studies on the 

4+4+4 educational system, and that the Social Studies teacher did not receive training to teach 

the 5th grades and that the Social Studies teachers teaching the 5th grades did not need in-

service training. This finding contradicts the results of the research of Demir, Doğan and Pınar 

(2013). 

They indicated that the physical infrastructure of the Social Studies classrooms have not been 

arranged in the transition to the 12-year compulsory discontinuous educational system. Külekçi 

(2013) has reached the conclusion that the physical infrastructure is insufficient in a study he 

conducted for evaluating the favorable and unfavorable reflections of the 4+4+4 educational 

system on the joined classes based on the opinions of the teachers who serve in the joined 

classes. In the study conducted by Karadeniz and Ulusoy (2015) to support all of these data, the 

physical setting of the teachers who participated in the research was evaluated as unfavorable. 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

56 
 

The participants expressed that the transition to the 4+4+4 did not increase workload of the 

Social Studies teachers and an increase in class load of the branch teachers did not lower the 

Social Studies educational quality. This finding contradicts the research findings of Külekçi 

(2013). Külekçi (2013) has concluded in his research that the change in the educational system 

has increased the work load of the teachers. 

Karadeniz (2012) has reached the conclusion in his study that the 4+4+4 educational system 

caused hesitation in many aspects and the Code numbered 6287 did not fulfill the expected 

needs, and that the system was materialized without making the required studies. The findings 

of the present study have revealed the deficiencies of the Social Studies educational program in 

this context. The Social Studies teachers who participated in the research expressed that; the 

Social Studies educational program did not fulfill the needs and requirements with the new 

system; the Social Studies educational program was not renovated; the renewal studies of the 

Social Studies educational program were not completed in due time; and failure of the Social 

Studies teachers to recognize the 5th grade program as a problem. Furthermore, it was 

concluded that deficient and problematic aspects of the Social Studies class were not 

determined in the preparatory studies of the 4+4+4 system; the Social Studies teachers do not 

have any support mechanism to solve the problems; the information for the application of the 

Social Studies program in the materials that were prepared for introducing the 4+4+4 system 

was included partially; and the 4+4+4 system influenced the Social Studies classes, and all of 

these originated from the system that was materialized without referring to the system necessity 

analysis and applicator opinion. 

The findings that were obtained in the research scope show similarities with the problems 

indicated in the study of Gürkan published in 1987 titled “An evaluation of the 6-year of age 

application in the fundamental education. Gürkan (1987) indicated that this decision that was 

implemented without making any preliminary studies was not a success in implementation 

because the educational programs, educational materials, teacher training, and support activities 

were not planned. 

Suggestions 

In consideration of the data obtained as a result of the research, the following proposals are 

directed to the planners, researchers and implementers: 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

57 
 

1. It is required that the opinions of the teachers, who are the main applicators, are received 

in the decisions about the educational system. 

2. It is required that the pilot study of the implementation plans that are to be formed with 

the participation of all education partners, and that the required arrangements are made 

according to the gathered findings. 

3. The research is a mixed study where the Social Studies teachers were taken as a 

sampling. In this context, qualitative and quantitative studies can be carried out to reveal 

how the 12-year discontinuous compulsory educational system is regarded by various 

branch teachers, educational administrators, education inspectors, parents and students. 

 

References 

Akpınar, B., Dönder, A., Yıldırım, B. and Karahan, O. (2012). An assessment of the 4+4+4 

education system (model) in the context of opposed program.Marmara University 

Atatürk Faculty of Education, Eğitim Bilimleri Dergisi. 36, 25-39.It was taken on 

February 15, 2015 from the address URL: http://e-

dergi.marmara.edu.tr/maruaebd/article/view/1012001132/1012000962. 

Barber, M. and Mourshed, M. (2007). How the world's best-performing school systems come 

out on top. London: McKinsey and Company. 

Cerit, Y., Akgün, N., Yıldız, K., and Soysal, M. R. (2014). The problems experienced in the 

implementation of the new educational system (4+4+4) and solution proposals (Bolu 

Province example). Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4 (özel sayı 1), 59-82. It 

was taken on February 21, 2015 from the address URL: http://ebad-

jesr.com/images/MAKALE_ARSIV/C4_OS1makaleler/EYFOR.04.pdf. 

Creswell, J. W. (2003). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods 

approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage. 

Çatak, M. (2014).An investigation of Social Studies education in Secondary Schools based on 

teachers’ opinions. Unpublished Doctorate Thesis. Afyon Kocatepe University, Social 

Sciences Institute.  

S. B., Doğan, S., and Pınar, M. A. (2013). The reflections of the 4+4+4 new educational system: 

an evaluation of the educational process in the fifth grades based on the opinions of 

branch teachers. It was taken on February 16, 2015 from the address Turkish Studies, 

8(9), 1081-1098. URL: 

http://e-dergi.marmara.edu.tr/maruaebd/article/view/1012001132/1012000962
http://e-dergi.marmara.edu.tr/maruaebd/article/view/1012001132/1012000962
http://ebad-jesr.com/images/MAKALE_ARSIV/C4_OS1makaleler/EYFOR.04.pdf
http://ebad-jesr.com/images/MAKALE_ARSIV/C4_OS1makaleler/EYFOR.04.pdf


Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

58 
 

http://turkishstudies.net/Makaleler/488479498_070DemirSel%C3%A7ukBe%C5%9

Fir-vd-2%20(2)-1081-1098.pdf. 

Diranna, K. and Loucks H. S. (2001). Designing program for teacher leasers: the case of the 

California science implementation network. Developing Teacher Leaders: 

Professional Development in Science and Mathematics; (ERIC No. ED 451 031). 

Doğan, S., Demir, S. B. and Pınar, M. A. (2014).An evaluation of the 4+4+4 discontinuous 

compulsory education system based on the opinions of class teachers. It was taken on 

February 20, 2015 from the address İlköğretim Online, 13 (2), 503-517.URL: 

http://ilkogretim-online.org.tr/vol13say2/v13s2m12.pdf. 

Doğan, S., Uğurlu C. T., and Demir A. (2014). An evaluation of the 4+4+4 educational system’s 

favorable and unfavorable effects on school sharers. Gaziantep University Journal of 

Social Sciences, 13(1), 115-138. It was taken on February 17, 2015 from the address 

URL: 

http://www.researchgate.net/publication/260133419_444_Eitim_Sisteminin_Okul_P

aydalarna_Olumlu_ve_Olumsuz_Etkilerinin_Ynetici_Grlerine_Gre_ncelenmesi. 

Eğitim-Bir-Sen (2012). What is the 4+4+4 new educational system, what is it bringing? What 

should they be? Ankara: Hermes Tanıtım Ofset. It was taken on February 21, 2015 

from the address URL: 

http://www.egitimbirsen.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/121-egitimbirsen.org.tr-

121.pdf. 

ERG (Educational Reform Initiative) (2014).Politics suggestions on the staging process of the 

basic educational staging. It was taken on February 18, 2015 from the address URL: 

http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/444PolitikaNotu.14.03.14.

WEB(1).pdf. 

Eurydice. (2008). Responsibility and autonomy levels of the teachers in Europe. It was taken 

on June 21, 2015 from the addressURL: 

http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/094TR.pdf

. 

Friel, S. and Brigt, G. W. (2001). Effective professional development for teacher leaders: 

lessons learned from k-6 mathematics teacher enhancement program. Developing 

Teacher Leader:Professional Development in Science and Mathematics.(ERIC 

No.ED451 031). 

Gür, B. S., Özoğlu, M., Coşkun, I. and Görmez, M. (2012). Education in 2012.SETA 

Analysis.The Foundation of Politics, Economy and Social Research, It was taken on 

http://turkishstudies.net/Makaleler/488479498_070DemirSel%C3%A7ukBe%C5%9Fir-vd-2%20(2)-1081-1098.pdf
http://turkishstudies.net/Makaleler/488479498_070DemirSel%C3%A7ukBe%C5%9Fir-vd-2%20(2)-1081-1098.pdf
http://ilkogretim-online.org.tr/vol13say2/v13s2m12.pdf
http://www.researchgate.net/publication/260133419_444_Eitim_Sisteminin_Okul_Paydalarna_Olumlu_ve_Olumsuz_Etkilerinin_Ynetici_Grlerine_Gre_ncelenmesi
http://www.researchgate.net/publication/260133419_444_Eitim_Sisteminin_Okul_Paydalarna_Olumlu_ve_Olumsuz_Etkilerinin_Ynetici_Grlerine_Gre_ncelenmesi
http://www.egitimbirsen.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/121-egitimbirsen.org.tr-121.pdf
http://www.egitimbirsen.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/121-egitimbirsen.org.tr-121.pdf
http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/444PolitikaNotu.14.03.14.WEB(1).pdf
http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/444PolitikaNotu.14.03.14.WEB(1).pdf
http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/094TR.pdf
http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/094TR.pdf


Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

59 
 

February 21, 2015 from the addressURL: 

http://file.setav.org/Files/Pdf/20130104114533_seta_analiz_2012egitim.pdf. 

Gürkan, T. (1987). An assessment of the 6-year of age application in fundamental education 

(an evaluation in Ankara Province).Ankara University Educational Sciences Faculty 

Publications. No: 155 

Güven, İ. (2012). Is it the 4+4+4 in education and Fatih Project bill=reform?, It was taken on 

June 24, 2015 from the address İlköğretim Online, 11(3), 556-577, URL: 

http://ilkogretim-online.org.tr/vol11say3/v11s3m1.pdf.  

Hofstein, A. ve Even, R. (2001).Developing chemistry and mathematics leader in 

Israel.Developing Teacher Leader: Professional Development in Science and 

Mathematics.(ERIC No. ED 465595) 

Karadeniz, C.B. (2012). The opinions of teachers regarding the 4+4+4 compulsory education 

system. Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 10(40), 34-53.It was taken on February 15, 2015 

from the address URL: 

http://www.egitimbilimtoplum.com.tr/index.php/ebt/article/view/488/pdf. 

Karadeniz, O. ve Ulusoy, M. (2015). The opinions of Social Studies teachers about the chaotic 

situations occurring in the Social Studies education with the 4+4+4 education system. 

Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. It was taken on February 17, 2015 from the address 

URL: http://higheredu-sci.beun.edu.tr/text.php3?id=1665. 

Kurul, T. N. (2008). Transformation of the educational politics in Turkey (p. 49–58). 

Examination Workshop of Education in the Republic of Turkey under the view of 

Educational Sciences, March 1–3,  Ankara.  

Külekçi, E (2013). An evaluation of opinions of teachers regarding the joined class application 

in the scope of the 4+4+4 educational system. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları 

Dergisi.2 (2). It was taken on February 21, 2015 from the address URL: 

http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/40._ebru_kulekci.pdf. 

MEB (2012). 12-year compulsory education questions and answers. It was taken on February 

21, 2015 from the address URL: 

http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/12Yil_Soru_Cevaplar.pdf?CHK=01

402264464c3ac021307baed3a38ab1. 

Memişoğlu, S. P. and İsmetoğlu, M. (2013). The opinions of school administrators about the 

4+4+4 application in compulsory education. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 

2(2), 14-25. It was taken on February 20, 2015 from the address URL: 

http://file.setav.org/Files/Pdf/20130104114533_seta_analiz_2012egitim.pdf
http://ilkogretim-online.org.tr/vol11say3/v11s3m1.pdf
http://www.egitimbilimtoplum.com.tr/index.php/ebt/article/view/488/pdf
http://higheredu-sci.beun.edu.tr/text.php3?id=1665
http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/40._ebru_kulekci.pdf
http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/12Yil_Soru_Cevaplar.pdf?CHK=01402264464c3ac021307baed3a38ab1
http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/12Yil_Soru_Cevaplar.pdf?CHK=01402264464c3ac021307baed3a38ab1


Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

60 
 

http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/02._salih_pasa_memisoglu_mehmet_i

smetoglu.pdf. 

Olson, M. N. (1999). Grounding our vision and ambition in 21st century reality: tools and 

tangible outcomes which exemplify oxy teacher leader development and achievement. 

assessment standartsist. oxt teacher leader career portfolio. Paper Presented at the 

Annual Meeting of the California Educational Research Association, California. 

Örs, Ç.,Erdoğan, H. and Kipici, K. (2013). 12-year discontinuous compulsory education system 

under the view of educational administrators: Iğdır example. Iğdır Üniversitesi Sosyal 

Bilimler Dergisi. 4, 131-154.It was taken on February 20, 2015 from the address URL: 

http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/275728428_08_Ors_(131-154).pdf. 

Özdem, G. (2008). An evaluation of the transition of the educational politics implemented in 

Turkey after 1980 in elementary schools (p.243–251). Workshop of Study of Education 

in the Republic of Turkey under the view of Educational Sciences, March1–3 Mart, 

2008, Ankara. 

Öztürk, C. (2012). The 4+4+4 model for a better education, it was taken on February 21, 2015 

from the address http://haber.marmara.edu.tr/ozturk-daha-iyi-egitim-icin-444-

uygulanmali/. 

Peker Ünal, D. (2013). The opinions of class teachers regarding the 4+4+4 application. Eğitim 

ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2(4), It was taken on February 21, 2015 from the 

address URL: http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/36.peker_unal.pdf. 

Sezgin, S. İ. (2001). Turkey-EU relationships.EU’s education and youth politics. Ankara: 

Ankara Offset. 

Swanson, J. (2000). What differentiates an excellent teacher from a teacher leader? Paper 

Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, 

New Orleans. 

Taymaz, H. (2003). School administration.7th Edition. Ankara: PegemA Publishing. 

Whitsett, G. and Riley, J. (2003). Defining and applying leadership: perception of teacher 

leader candidates. Presented at the Annual Meeting of the Mid-South Educational 

Research Association, Biloxi. 

Yamaç, K. (2001). What is this INNOVATION? Üniversite ve Toplum, Bilim, Eğitim ve 

Düşünce Dergisi.1 (3). It was taken on February 21, 2015 from the address URL: 

http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=38. 

 

http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/02._salih_pasa_memisoglu_mehmet_ismetoglu.pdf
http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/02._salih_pasa_memisoglu_mehmet_ismetoglu.pdf
http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/275728428_08_Ors_(131-154).pdf
http://haber.marmara.edu.tr/ozturk-daha-iyi-egitim-icin-444-uygulanmali/
http://haber.marmara.edu.tr/ozturk-daha-iyi-egitim-icin-444-uygulanmali/
http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/36.peker_unal.pdf
http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=38


Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

61 
 

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 4+4+4 Eğitim Sistemine İlişkin Görüşleri 

Opinions of Social Studies Teachers Regarding the 4+4+4 Educational System 

Filiz Zayimoğlu Öztürk 

 

Özet: Ülkemizin eğitim sistemine yönelik son yıllardaki değişiklikler dikkate alındığında en köklü değişimin 

4+4+4 adıyla kesintili zorunlu eğitim sistemine geçilmesi olduğu görülmektedir. Eğitim sistemlerinde yapılan 

değişikliklerin başarıya ulaşması, öğretmenlerin söz konusu değişimi doğru anlaması ve uygulaması, yapılan 

değişim hakkında bilgilendirilmesi ve değişimle ilgili karar verme süreçlerine katılımları gibi pek çok konuyla 

yakından ilgilidir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet okullarında görev 

yapan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Bu amaç 

doğrultusunda Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sisteminin hayata geçirilmesine yönelik görüşleri ile 

bu öğretmenlerin uygulamada karşılaştıkları sorunlar ve sorunlara ilişkin çözüm önerileri, 198 Sosyal Bilgiler 

öğretmeninden oluşan bir çalışma grubu aracılığı ile belirlenmeye çalışılmıştır.  

Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan, geçerlik ve güvenilirlik çalışması yapılmış 

21 maddeden oluşan likert tipi bir ölçme aracı kullanılmıştır. Ayrıca Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4’ün 

uygulamasında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerilerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan 

yarı yapılandırılmış açık uçlu sorular aracılığıyla toplanan verilere içerik analizi yapılmıştır. Sosyal Bilgiler 

öğretmenlerinin eğitim programlarının yoğunluğu, altyapı eksikliği, öğretmen istihdamı, eğitimin 

politikleştirilmesi gibi sorunları ön plana çıkardıkları görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler: 4+4+4 eğitim sistemi, Sosyal Bilgiler öğretmenleri 

Giriş 

Bilim ve teknolojinin ekonomik ve toplumsal yarar sağlayacak şekilde yenilenmesi 

anlamına gelen inovasyon, son yılların en güncel kavramlarından biri olarak dikkat 

çekmektedir. Bir ülkede inovasyondan söz edebilmek için, inovasyonun ülkedeki tüm bilim ve 

teknoloji elemanlarını kapsaması ve bu yenilenmenin toplumun her kesimince benimsenmesi 

ve desteklenmesi gerekmektedir (Yamaç, 2001). Ulusal anlamda inovasyonun gerektirdiği 

beyin gücünü oluşturmak ise ancak yaratıcılık ve özgüvene dayanan, yeterli ve özgürlükçü bir 

eğitim sistemiyle olanaklı hale gelmektedir. Çağdaş bir inovasyon anlayışını geliştirmek ancak 

eğitim ile mümkündür. Eğitimde inovasyon, ulusal inovasyon süreçlerimize katkıda bulunacak 

şekilde toplumsal yarara yönelik bir eğitim yenilenmesi ve bir eğitim reformu anlamına 

gelmektedir. Çağa uyum sağlamak isteyen ülkeler, eğitim sistemlerinde reform denilebilecek 

yenilikler yaparak bireyleri daha uzun süre eğitim sistemine dâhil etmektedirler (Sezgin, 2001). 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

62 
 

Daha uzun süre verilen ve nitelikli eğitim, toplumların enformasyon düzeyini arttırmakta, 

ülkelerin refah ve mutluluk düzeyine artı değer olarak yansımaktadır. Bu eğitim yenilenmesi 

beraberinde eğitimde değişim hareketlerini de zorunlu kılmaktadır.  

Eğitimde yaşanan değişim hareketleri, ülkelerin ekonomilerinin enformasyona dayalı 

olarak büyüdüğünün anlaşılması ile önem kazanmış ve ülkeler ekonomik gelişmelerini 

hızlandırmak için eğitim sistemlerine daha çok yatırım yapmaya başlamışlardır. Eğitim 

sistemlerine yatırım yapılmasının amaçlarından biri toplumun yapısında bir değişiklik meydana 

getirerek yeni bir toplum yaratmaktır.  

İnovasyon ve enformasyon aracılığıyla gerçekleşen toplumdaki sosyal ve ekonomik 

gelişmeler, eğitim kurumlarında çalışan personelin görüş ve davranışlarındaki değişimleri de 

zorunlu kılar (Taymaz, 2003). Toplumdaki değişim hareketini gerçekleştirecek en etkili unsur 

olan öğretmenler (Eurydice, 2008), eğitimin niteliğinde de etkisi ve gücü en fazla olan unsur 

olarak kabul edilmektedir. Çünkü öğretmenler sahip oldukları niteliklere bağlı olarak değişime 

uyum sağlamakta, değişimi hayatlarında uygulamakta, topluma yansıtmakta ve eğitim 

kurumlarında gerekli düzenlemeleri yapmaktadırlar. Diğer bir deyişle eğitim ve öğretimde 

hedeflerin belirlenmesi, derslerin içeriklerinin zenginleştirilmesi, içeriklerin öğrenci düzeyine 

göre düzenlenmesi, hedeflere ulaşmayı sağlayacak araç gereçlerin kullanılması, eğitimin 

teknoloji ile desteklenmesi gibi değişimlerin hayata geçirilmesi öğretmenlerin niteliklerine 

bağlıdır. Barber ve Mourshed (2007) tarafından da belirtildiği gibi “bir eğitim sisteminin 

niteliği öğretmenlerinin niteliği kadardır”.  

Ülkemiz eğitim sisteminde 2012 yılında eğitimin asıl aktörü olan öğretmenleri de 

oldukça etkileyen bir değişim yaşanmıştır. Milli Eğitim Komisyonu sekiz yıllık kesintisiz 

eğitimle öğrencilerin yaş grupları ve bireysel farlılıklarının dikkate alınmadığını, genç nüfusun 

bilgi toplumunun gerektirdiği bilgi ve becerilere donatılmadığı gibi nedenlerle eğitim 

sisteminde yeni bir yapılanmaya gereksinim duyulduğunu belirtmiştir. Bu yeni yapılanmanın 

iki başlıca amacı; toplumun eğitim seviyesini yükseltmek ve eğitim sistemini bireylerin ilgi, 

ihtiyaç ve yetenekleri doğrultusunda düzenlemek olarak belirlenmiştir (MEB, 2012). Kamuoyu 

tarafından 4+4+4 olarak adlandırılan, Türkiye’de zorunlu eğitimi kademeli bir şekilde 12 yıla 

çıkartan, 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına 

dair kanun 11 Nisan 2012 tarihinde 28261 sayı ile Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe 

girmiştir (Gür, Özoğlu, Coşkun ve Görmez, 2012). 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

63 
 

Sekiz yıllık zorunlu eğitim, 4+4+4 eğitim sistemi ile 12 yıllık kademeli zorunlu eğitim; 

4 yıl ilkokul, 4 yıl ortaokul ve 4 yıl ortaöğretim şeklinde birbirinden ayrılarak yeniden 

düzenlenmiştir (Güven, 2012). Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2012 yılında alınan kararlarla 

gerçekleştirilen 4+4+4 uygulaması kapsamında zorunlu öğretimin süresi (12 yıl), okul 

kademelerinin isimleri ve süreleri değiştirilmiş (ilkokul 4 yıl, ortaokul 4 yıl ve lise 4 yıl), 

kademeler arası geçişler düzenlenmiş, yeni seçmeli dersler oluşturulmuş, öğrencilerin okula 

başlama ve okuldan mezun olma yaşları değiştirilmiş, öğretmenlerin özlük haklarını 

etkileyecek çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır. 

Yeni eğitim sistemi farklı boyutlarıyla kamuoyunda tartışılmış ve bilimsel çalışmalara 

konu olmuştur. 12 yıllık kesintili zorunlu eğitim sistemini, çocukların gelişimsel özelliklerini 

destekleme (Öztürk, 2012), mesleki eğitimin önünü açma, eğitimde fırsat eşitliğini sağlama 

(Akpınar, Dönder, Yıldırım, Karahan, 2012) okulların fiziki olarak birbirlerinden ayrılması 

(Örs, Erdoğan, Kipici, 2013) anlamında olumlu, doğru, yararlı şeklinde değerlendirenler 

(Memişoğlu ve İsmetoğlu, 2013; ) olduğu gibi uygulamayı sadece imam hatip Liseleriyle 

sınırlandırılmış olmasından (Memişoğlu ve İsmetoğlu, 2013), bir dayatma aracı olmasından 

(Özdem, 2008) ve sermayenin eğitime girmesi (Kurul, 2008) olarak değerlendirenler de vardır. 

Bu değerlendirmelerin yanında 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin üniversiteler, sivil toplum 

örgütleri, eğitim sendikaları (Eğitim-Bir-Sen, 2012), eğitimle ilgili dernekler (ERG, 2014;) ve 

çeşitli kurum-kuruluşlar görüşlerini bildirmişlerdir. 4+4+4 eğitim sisteminin eğitim hakkına 

erişimi engellediği, okulöncesi eğitimin tüm çağ nüfusuna zorunlu olarak iletilememesinin 

okullaşma süreçlerine hazırlık açısından alt sosyo-ekonomik düzeyden gelen çocuklar aleyhine 

eşitsizlik oluşturacağı, ilkokula başlama yaşının erkene alınmasının okulöncesi eğitim zorunlu 

kılınmadıkça sisteme ve çocuklara zarar vereceği, önerilen 4+4+4 sisteminin ilk kademesi olan 

4 yıllık eğitim kavramının bir bilimsel temele dayanmadığı, ilköğretim ikinci kademeden sonra 

öğrencilerin açık öğretim ve evde eğitim gibi olanaklarla da öğretim görebilme önerisinin alt 

sosyo-ekonomik düzeyden gelen kız ve erkek çocuklarını okullaşma süreci dışına çıkaracağı, 

mesleki yönlendirmenin erkene alınmasının sakıncalı olduğu, ortaöğretimde de eğitim 

kalitesinin yükseltilmesi gerektiği, önerilen yeni sistemin mevcut öğretmen yetiştirme 

koşullarına uygun olmadığı, yaygın eğitimin örgün ortaöğretim kapsamında yer almasının 

temel eğitim ve zorunlu eğitim yaklaşımına uygun olmadığı, eğitime ayrılan mali kaynakların 

bu değişikliklere yetmeyeceği uygulamaya yönelik eleştirilerdendir (Peker Ünal, 2015). 

Öğretmenler, öğrenci gelişimini sağlamada önemli rol oynamaktadırlar (Whitsett ve 

Riley, 2003). Eğitim sisteminin devamlılığında öğretmenler; öğretim programını oluşturan 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

64 
 

kavramları, konuları ve becerileri öğrencilerin anlayabileceği şekilde analiz eden (Olson, 

1999); okulu çevresiyle bir bütün olarak değerlendiren (Friel ve Brigt, 2001); eğitim 

kurumlarındaki değişimin işbirliği ile uygulanmasına yardımcı olan (Swanson, 2000); 

öğrencilerin akademik başarısının artmasını sağlayacak eğitim stratejilerini uygulamada 

yetenekli olan (Diranna ve Loucks, 2001); aktif öğrenme ilke ve yöntemlerine olan ihtiyaçların 

farkında olan (Hofstein ve Even, 2001) bireyler olarak önem arz etmektedirler. Bu nedenle 

eğitim sisteminde köklü değişiklik getiren ve bir reform niteliği taşıyan 4+4+4 eğitim sistemine 

ilişkin bu uygulamanın temel uygulayıcısı olan öğretmenlerin görüşlerinin alınması sistemin 

sürdürülebilir ve doğru bir şekilde uygulanabilmesi için önem arz etmektedir (akt: Demir, 

Doğan ve Pınar, 2013). Sosyal Bilgiler gibi mihver bir dersin öğretilmesindeki ana unsurlar 

olarak bu dersin öğretmenlerinin yeni eğitim sistemine ilişkin görüşlerinin alınması önemli 

görülmektedir. 

Bu çalışma, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 12 yıllık kesintili zorunlu eğitimle ilgili 

görüşlerini ortaya koymak için yapılandırılmıştır. Sekiz yıllık zorunlu eğitim kapsamında 

önceki uygulamada 6., 7. ve 8. sınıfların dersine giren Sosyal Bilgiler branş öğretmenleri yeni 

sistemle birlikte 5. sınıfların derslerine de girmeye başlamışlardır. Bu uygulamanın Sosyal 

Bilgiler öğretmenlerini faklı yaş grubu, farklı müfredat vb. sorunlarla karşı karşıya getirdiği 

bilinmektedir (Demir, Doğan ve Pınar, 2013). Ayrıca Karadeniz, (2012); Memişoğlu ve 

İsmetoğlu (2013); Doğan, Uğurlu ve Demir (2014); Cerit, Akgün, Yıldız ve Soysal (2014) 

yaptıkları çalışmalarda öğretmenlerin ve yöneticilerin 4+4+4 eğitim sistemi hakkındaki 

görüşlerini belirlemeye çalışmışlardır. Demir, Doğan ve Pınar (2013) ise araştırmalarını 4+4+4 

eğitim sistemi uygulanmasını branş öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar doğrultusunda 

yapılandırmışlardır. Söz konusu çalışmalarda genellikle nitel araştırma yöntemlerine yer 

verilmiştir. Bu bağlamda kapsamında araştırmanın amacı nicel araştırma yöntemlerini de işe 

koşarak 4+4+4 eğitim sistemine yönelik Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini, 

yaşadıkları sorunları ortaya koymak ve yaşadıkları sorunlarına ilişkin kendi çözüm önerilerini 

tespit etmektir.  

Problem Cümlesi 

Araştırmanın problem cümlesi “Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine 

ilişkin görüşleri nasıldır ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4’ün uygulamasında 

karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri nelerdir?” olarak belirlenmiştir. 

 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

65 
 

Alt Problemler 

Araştırmanın problem cümlesi çerçevesinde aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 

1. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin görüşleri nelerdir? 

2. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine yönelik görüşleri;  

a. Cinsiyet, 

b. Mezun olunan bölüm, 

c. Mesleki kıdem, 

d. 5. Sınıfta Sosyal Bilgiler Dersine Girme Durumu 

e. 4+4+4 Sistemiyle Branş Değişikliği Yapma Durumu değişkenleri açısından 

anlamlı bir farklılık göstermekte midir? 

3. “Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4’ün uygulamasında karşılaştıkları sorunlar ve 

çözüm önerileri nelerdir?” 

Yöntem 

Araştırmanın Modeli 

Araştırma modeli “karma yöntem” olarak belirlenmiştir. Karma yöntem, nitel ve nicel araştırma 

yöntemlerinin bir arada kullanılması ile araştırma sorularına yanıt vermeye dayanmaktadır 

(Creswell, 2003). Araştırmanın ilk aşamasında Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim 

sistemine yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan bir ölçme 

aracı ile nicel veriler toplanmış yani nicel yöntem kullanılmıştır. Ayrıca 4+4+4’ün 

uygulanmasında karşılaşılan sorunlar ve katılımcıların kendi çözüm önerilerinin belirlenmesi 

amacıyla da nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. 

Evren/ Örneklem 

Araştırmanın evrenini Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokullarda görev yapan Sosyal Bilgiler 

öğretmenleri oluşturmaktadır. Ancak araştırmanın evrenine ulaşmak olanaklı ve ekonomik 

olmadığı için Ordu ilinde (tüm ilçeler dâhil) Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet 

ilkokullarında görev yapan 258 Sosyal Bilgiler öğretmenini kapsayan bir örneklem 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

66 
 

oluşturmuştur. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin belirlenmesinde kolay ulaşılabilir durum 

örneklemesi yöntemi tercih edilmiştir.  

Araştırmaya 258 Sosyal Bilgiler öğretmeni katılmış ancak 198 Sosyal Bilgiler öğretmeninden 

ölçme aracı ile veri toplanabilmiştir. Örnekleme dâhil olan ve geçerli veri sunan 198 Sosyal 

Bilgiler öğretmeninin demografik verileri tablo 1’de verilmiştir.  

Tablo 1: Araştırmaya Katılan Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Demografik Özellikleri 
 

  Frekans (f) Yüzde (%) 
Cinsiyet Erkek  

Kadın 
136 
62 

68,7 
31,3 

 
 

Mezun Olunan Bölüm 

Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 
Tarih Öğretmenliği 
Coğrafya Öğretmenliği 
Tarih Bölümü 
Coğrafya Bölümü 
Diğer 

105 
36 
14 
18 
7 

18 

53,0 
18,2 
7,1 
9,1 
3,5 
9,1 

Mesleki Kıdem 1-5 yıl 
6-10 yıl 
11-15 yıl 
15+ yıl 

59 
44 
46 
49 

29,8 
22,2 
23,2 
24,7 

5. Sınıfta Sosyal Bilgiler Dersine 
Girme Durumu  

Evet 
Hayır 

173 
25 

87,4 
12,6 

4+4+4 Sistemiyle Branş Değişikliği 
Yapma Durumu 

Evet  
Hayır 

23 
175 

11,7 
88,3 

Toplam  198 100 
 

Tablo 1’den de anlaşılacağı gibi, araştırmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin büyük 

çoğunluğu erkektir. Erkek öğretmenler araştırma katılımcılarının %68.7’sini oluşturmaktadır. 

Araştırmaya katılan öğretmenlerin mezun oldukları bölüme göre dağılımlarına bakıldığında 

Ordu ilinde çalışan öğretmenlerin çoğunluğunun (%53) Sosyal Bilgiler öğretmenliği mezunu 

oldukları görülmektedir. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kıdemlerine bakıldığında ise en çok 

1-5 yıl öğretmenin (%29,8) görev yaptığı görülmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin 

%87,4’ünün 5. sınıflarda Sosyal Bilgiler dersine girdiği ve branş değişikliği yapma durumlarına 

bakıldığında ise katılımcıların %88,3’ünün branş değişikliği yapmadığı görülmektedir. 

Çalışma Grubuna İlişkin Bilgiler 

Araştırmanın nitel kısmını oluşturan veriler, görüşme formlarının ekinde yer alan iki açık uçlu 

soru ile elde edilmiştir.  

Tablo 2’de araştırmanın nitel kısmına katılan 50 kişi ile ilgili kişisel bilgiler verilmiştir. 

 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

67 
 

Tablo 2: Görüşme Formunun Uygulandığı Katılımcıların Kişisel Bilgileri 

Kişisel Bilgiler Frekans (f) Yüzde (%) 

Cinsiyet 
Kadın 20 40 
Erkek 30 60 

Mezun Olunan Bölüm 

Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 34 68 
Tarih Öğretmenliği 6 12 
Coğrafya Öğretmenliği 6 12 
Tarih Bölümü 2 4 
Coğrafya Bölümü 1 2 
Diğer 1 2 

Mesleki Kıdem 

1-5 Yıl 15 30 
6-10 Yıl 10 20 
11-15 Yıl 12 24 
15+ yıl 13 26 

5. Sınıfta Sosyal Bilgiler Dersine 
Girme Durumu 

Evet 44 88 
Hayır 6 12 

4+4+4 Sistemiyle Branş 
Değişikliği Yapma Durumu 

Evet  46 92 
Hayır  4 8 

Toplam 50 100 

Tablo 2’de görüldüğü gibi, araştırma katılımcılarının çoğunluğunun erkek, Sosyal Bilgiler 

öğretmenliği mezunu, 1-5 yıl arası mesleki kıdeme sahip, 5. sınıfta derslere giren ve branş 

değişikliği yapmamış olduğu görülmektedir. Buna göre, araştırmanın hem nitel hem de nicel 

kısmına dâhil olan katılımcı dağılımının benzer olduğu görülmektedir. Çalışma grubunun 

belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. 

Veri Toplama Aracının Geliştirilmesi ve Uygulanması 

Araştırmada, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine yönelik görüşlerini 

belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 4+4+4 

Eğitim Sistemine Yönelik Görüşlerini Belirleme Anketi (Ek-1)” kullanılmıştır. Ölçme aracının 

amacı; “soru sorarak bir konu hakkında bilgi edinmek, sistematik gözlemle ulaşılmayacak 

verileri soru-cevap süreci ile toplamak”tır (Baş, 2001: 11). Ölçme aracının geliştirilmesinde 

aşağıdaki aşamalar izlenmiştir. 

Şekil 1: “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 4+4+4 Eğitim Sistemine İlişkin Görüşlerini Belirleme Ölçeği”nin 

Geliştirilmesi Aşamasında İzlenen Yollar 

 

Literatür Taraması

Uzman Görüşü

Ön Uygulama

Faktör Analizi

Güvenirlik Hesaplama

Asıl Uygulama



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

68 
 

Şekil 1’de görüldüğü gibi ölçme aracının kapsam geçerliğinin sağlanması amacıyla veri 

toplama aracının hazırlanma aşamasında ilgili literatür taranmış, yapılan benzer araştırmalar 

incelenmiş ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sisteminin hazırlık ve uygulama 

aşamaları dikkate alınarak hazırlanan maddelerle anket formu geliştirilmiştir. Bu anket 

formunun geliştirilmesinde literatür incelemelerinden elde edilen veriler, farklı üniversitelerde 

görev yapan 5 öğretim üyesinin ve 5 alan uzmanının görüşlerinden yararlanılarak toplamda 28 

madde şeklinde geliştirilmiştir. Geliştirilen ölçme aracı 140 Sosyal Bilgiler öğretmeni ile ön 

uygulamaya tabi tutulmuş ve analiz sonucunda 7 madde anketten çıkarılmıştır. Ön uygulamaya 

katılan öğretmenler asıl uygulamaya dâhil edilmemiştir. Ölçme aracına uzman görüşleri 

doğrultusunda son şekli verilmiştir. Ölçme aracının görünüş geçerliğinin sağlanması için ise 

anketin son halinin uzmanlara inceletilmesi yolu seçilmiştir. 

Ölçme aracının yapı geçerliği ve güvenirliği için “alfa tutarlık katsayısı” tespit edilmiştir. 

Ölçeğin Cronbach-Alfa güvenirlik katsayısı .64 olarak hesaplanmış dolayısıyla .60-.80 arasında 

yer alan değerde ölçek oldukça güvenilirdir. Ayrıca KMO değeri .79 şeklinde hesaplanmış ve 

bu değer 198 kişilik örneklem büyüklüğünün çalışma için yeterli olduğu anlamına gelmektedir. 

Ölçme aracı ile ilgili yapılan faktör analizinde ölçme aracının tek faktörlü bir yapı gösterdiği 

görülmüştür. Ölçme aracının üçüncü bölümü olan görüşme soruları ise tamamen uzman görüşü 

ile oluşturulmuştur. 

Ölçme aracı üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde; örneklem grubundaki öğretmenlerin 

cinsiyet, mezun olunan bölüm, mesleki kıdem, 5. sınıfta Sosyal Bilgiler dersine girme ve 4+4+4 

sistemiyle branş değişikliği yapma durumları hakkında bilgi toplamaya yönelik maddeler yer 

almaktadır. Bu sorular araştırmaya katılanlar hakkında genel bir bilgi elde etmek amacıyla 

hazırlanmıştır. Anketin ikinci bölümünde, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim 

sistemine ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik 21 madde yer almaktadır. Katılımcılardan bu 

bölümdeki ifadeleri okumaları ve ifadelerin karşısında yer alan seçeneklerden kendilerine en 

uygun olan seçeneği seçerek işaretlemeleri istenmiştir. Bu seçenekler; 5-Çok Katılıyorum, 4-

Oldukça Katılıyorum, 3-Biraz Katılıyorum, 2-Çok Az Katılıyorum, 1-Katılmıyorum şeklinde 

beşli likert tipinde hazırlanmıştır. Anketin son bölümünde ise Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 

varsa iletmek istedikleri sorunlara ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerilerine yönelik görüşlerini 

paylaşmalarını sağlayacak açık uçlu iki soru sorulmuştur. 

Araştırmacı tarafından geliştirilen veri toplama aracı, Ordu İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden 

alınan izin doğrultusunda Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Ordu ili merkez ve ilçelerinde görev 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

69 
 

yapan toplam 258 Sosyal Bilgiler öğretmenine 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin görüşlerini 

belirlemek amacıyla 2013-2014 eğitim öğretim yılında uygulanmıştır. Uygulanan ölçme 

araçlarının bazılarının eksik ve yanlış doldurulması, zamanında dönüş yapılamaması gibi 

nedenlerle çalışmaya dâhil edilen geçerli anket formu sayısı olan 198 üzerinden yürütülmüştür. 

Nitel veriler toplanırken örnekleme dahil olan 198 sosyal bilgiler öğretmeninden maksimum 

çeşitlilik yöntemiyle seçilen 50 kişilik gruptan toplanan 171 görüş üzerinden analizler 

gerçekleştirilmiştir.  

Verilerin Analizi 

Ölçme aracındaki nicel sorulardan elde edilen veriler araştırmacı tarafından SPSS programına 

aktarılmıştır. Araştırmada birinci alt problem doğrultusunda öğretmen görüşlerinin frekans (f) 

ve yüzde (%) değerleri hesaplanmıştır. İkinci alt probleme yönelik veri analizinde örneklemin 

normal dağılım gösterdiği durumlarda t-testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way Anova) 

uygulanmıştır. Yapılan analizde “cinsiyet ve “öğretmenlerin okuttukları sınıf düzeyi” 

değişkenlerinin normal dağılım gösterdiği görülmüş ve bu değişkenlerin test edilmesinde 

parametrik testler kullanılmıştır. Örneklemin normal dağılım göstermediği durumlarda ise, 

ikiden fazla değişkenlerin test edilmesinde kullanılan Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. 

“Mesleki Kıdem” ve “Öğrenim Durumu” değişkenlerinin normal dağılım göstermediği 

görülmüş ve bu değişkenlerin analizinde Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. SPSS programı ile 

yapılan testlerin anlamlılık düzeyi .05 olarak alınmıştır. 

Üçüncü alt probleme yönelik olarak, yarı yapılandırılmış açık uçlu sorularla toplanan nitel 

verilerin incelenmesinde içerik analizi yapılmıştır. Nitel araştırmalarda verilerin analizinde iki 

farklı yöntem bulunmaktadır. Bunlar içerik analizi ve betimsel analiz olarak ifade edilmektedir. 

İçerik analizi Smith (1975) tarafından; “mevcut verileri özetleme, standardize etme, 

karşılaştırma ya da başka biçime dönüştürme araçları” olarak tanımlanmıştır. Betimsel analiz, 

daha çok kuramsal anlamda çok açık bir temele sahip olunan araştırmalarda kullanılırken, içerik 

analizi kuramsal anlamda belirgin olmayan temalar ve eğer varsa alt temalar oluşturularak 

analiz edilmesinde kullanılmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Veriler içerik analizi yöntemi 

ile analiz edilmiştir. Analiz işlemi sorulara verilen yanıtlar doğrultusunda tema bulamama, 

birden fazla tema bildirme gibi farklı nedenlerle araştırmaya katılan tüm katılımcılar yerine, 

analize uygun tema bildiren katılımcı sayısına göre yapılmıştır. Bu yüzden sorulara göre analiz 

işlemlerinde verilen katılımcıların görüşlerini yansıtan sayılar farklılaşabilmektedir. Analiz 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

70 
 

işleminde frekans (f) hesaplanırken katılımcı sayısı değil katılımcı görüş sayısı, yüzde (%) 

hesaplanırken ise toplam frekans içerisindeki oranı dikkate alınmıştır. 

Bulgular ve Yorumlar 

Bu bölümde araştırmanın katılımcılarından veri toplama aracı ile toplanan veriler ile bu 

verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular ve yorumları yer almaktadır. 

Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 

Araştırmanın birinci alt problemi olan “Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine 

ilişkin görüşleri nelerdir?” sorusudur. Bu soruya yanıt verebilmek amacıyla 21 ifade 

hazırlanmıştır. Örnekleme alınan 198 öğretmenin ifadelere katılma durumları frekans ve yüzde 

değer olarak tablo 3’te verilmiştir. 

Tablo 3: Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 4+4+4 Eğitim Sistemine Yönelik Görüşleri 

 

Anket maddesi 

Ç
ok

 
K

at
ılı

yo
ru

m
 

O
ld

uk
ça

 
K

at
ılı

yo
ru

m
 

B
ir

az
 

K
at

ılı
yo

ru
m

 

Ç
ok

 a
z 

K
at

ılı
yo

ru
m

 

K
at

ılm
ıy

or
u

m
 

1 
5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinin Sosyal Bilgiler 
branş öğretmeni tarafından verilmesi olumlu bir 
değişikliktir. 

124 
%62,6 

38 
%19,2 

19 
%9,6 

4 
%2,0 

13 
%6,6 

2 
Sosyal Bilgiler öğretmenleri 5. sınıf 
öğrencilerinin seviyesine inmekte zorluk 
yaşamaktadır. 

16 
%8,1 

23 
%11,6 

39 
%19,7 

36 
%18,2 

84 
%42,6 

3 
Sosyal Bilgiler öğretmenlerine yönelik 4+4+4 
eğitim sistemine ilişkin hizmet içi eğitim veya 
bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. 

33 
%16,7 

34 
%17,2 

52 
%26,3 

26 
%13,1 

53 
%26,8 

4 
Eğitim sisteminde değişiklik yapılmadan önce 
Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşleri 
alınmıştır. 

10 
%5,1 

4 
%2,0 

21 
%10,6 

25 
%12,6 

138 
%69,7 

5 
Milli Eğitim Bakanlığı kesintili eğitim sistemine 
geçişte Sosyal Bilgiler dersliklerinin fiziki alt 
yapısı düzenlenmiştir. 

4 
%2,0 

13 
%6,6 

28 
%14,1 

34 
%17,2 

119 
%60,1 

6 
4+4+4 eğitim sistemine geçişle birlikte Sosyal 
Bilgiler öğretim programının ihtiyaçlarının ve 
gereksinimlerinin karşılanması sağlanmıştır. 

9 
%4,5 

20 
%10,1 

47 
%23,7 

46 
%23,2 

76 
%38,4 

7 Sosyal Bilgiler öğretim programları 4+4+4 geçiş sistemine uygun olarak yenilenmiştir. 
10 

%5,0 
33 

%16,7 
56 

%28,3 
39 

%19,7 
60 

%30,3 

8 
Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin karşılaşacakları 
sorunların çözümüne yönelik gerekli destek 
mekanizmaları oluşturulmuştur. 

3 
%1,5 

19 
%9,6 

41 
%20,7 

52 
%26,3 

83 
%41,9 

9 
4+4+4 sistemini tanıtmak için hazırlanan 
materyallerde Sosyal Bilgiler programının 
uygulanmasına yönelik bilgiler yer almaktadır. 

13 
%6,6 

49 
%24,7 

66 
%33,3 

42 
%21,2 

28 
%14,1 

10 4+4+4 eğitim sistemi Sosyal Bilgiler eğitiminin gelişimi açısından olumlu bir gelişmedir. 
61 

%30,8 
50 

%25,3 
45 

%22,7 
18 

%9,1 
24 

%12,1 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

71 
 

11 
Sosyal Bilgiler dersinin eksik ve aksayan yönleri 
4+4+4 sisteminin hazırlık çalışmalarında 
belirlenmiştir. 

10 
%5,1 

27 
%13,6 

43 
%21,7 

45 
%22,7 

72 
%36,4 

12 
4+4+4’e geçiş Sosyal Bilgiler branş 
öğretmenlerinin iş yükünün artmasına neden 
olmuştur. 

34 
%17,2 

42 
%21,2 

31 
%15,7 

23 
%11,6 

67 
%33,8 

13 

Sosyal Bilgiler öğretim programının 4+4+4 geçiş 
sistemiyle uyumlu hale gelmesi için gözden 
geçirme çalışmaları zamanında 
tamamlanamamıştır. 

52 
%26,2 

45 
%22,7 

53 
%26,8 

33 
%16,7 

15 
%7,6 

14 
Sosyal Bilgiler öğretmenlerine 5. sınıf 
öğrencilerine eğitim verebilmeleri için herhangi 
bir mesleki eğitim verilmemiştir. 

78 
%39,4 

40 
%20,2 

25 
%12,6 

27 
%13,6 

28 
%14,1 

15 
4. sınıf düzeyinde Sosyal Bilgiler derslerinin sınıf 
öğretmeni tarafından verilmesi sorunu 4+4+4 
geçiş sistemiyle de çözülememiştir. 

75 
%37,9 

23 
%11,6 

33 
%16,7 

24 
%12,1 

43 
%21,7 

16 
Branş öğretmenlerinin ders yükünün artması 
Sosyal Bilgiler eğitiminin kalitesinin düşmesine 
sebep olmuştur. 

18 
%9,1 

9 
%4,5 

24 
%12,1 

18 
%9,1 

129 
%65,2 

17 
5. sınıflarda derse giren Sosyal Bilgiler 
öğretmenlerinin hizmet içi eğitim faaliyetleri 
kapsamında eğitim verilmesi gerekmektedir. 

50 
%25,2 

47 
%23,7 

37 
%18,7 

23 
%11,6 

41 
%20,7 

18 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinin de branş öğretmenleri tarafından verilmesi gereklidir. 
69 

%34,8 
27 

%13,6 
20 

%10,1 
16 

%8,1 
66 

%33,3 

19 Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 5. sınıf programını tanımamaları ciddi bir sorundur. 
33 

%16,7 
25 

%12,6 
40 

%20,2 
25 

%12,6 
75 

%37,9 

20 4+4+4 sistemi Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin önemini arttırmıştır. 
54 

%27,3 
38 

%19,2 
49 

%24,7 
17 

%8,6 
40 

%20,2 

21 4+4+4 sistemi Sosyal Bilgiler derslerini etkilememiştir. 
23 

%11,6 
11 

%5,6 
38 

%19,2 
26 

%13,1 
100 

%50,5 
 

Tablo 3’te görüldüğü gibi, “5.sınıf Sosyal Bilgiler dersinin Sosyal Bilgiler branş öğretmeni 

tarafından verilmesi olumlu bir değişikliktir.” ifadesine öğretmenlerin %62,6’sı “çok 

katılıyorum”, %19,2’si “oldukça katılıyorum”, %9,6’sı “biraz katılıyorum”, %2,0’si “çok az 

katılıyorum”, %6,6’sı “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretmenleri 5. sınıf öğrencilerinin seviyesine inmekte zorluk yaşamaktadır.” 

ifadesine öğretmenlerin %8,1’i “çok katılıyorum”, %11,6’sı “oldukça katılıyorum”, %19,7’si 

“biraz katılıyorum”, %18,2’si “çok az katılıyorum”, %42,6’sı “katılmıyorum” yönünde görüş 

bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretmenlerine yönelik 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin hizmet içi eğitim veya 

bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır.” ifadesine öğretmenlerin %16,7’si “çok katılıyorum”, 

%17,2’si “oldukça katılıyorum”, %26,3’si “biraz katılıyorum”, %13,1’i “çok az katılıyorum”, 

%26,8’i “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

72 
 

“Eğitim sisteminde değişiklik yapılmadan önce Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşleri 

alınmıştır.” ifadesine öğretmenlerin %5,1’i “çok katılıyorum”, %2,0’si “oldukça katılıyorum”, 

%10,6’sı “biraz katılıyorum”, %12,6’sı “çok az katılıyorum”, %69,7’si “katılmıyorum” 

yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“Milli Eğitim Bakanlığı kesintili eğitim sistemine geçişte Sosyal Bilgiler dersliklerinin fiziki 

alt yapısı düzenlenmiştir.” ifadesine öğretmenlerin %2,0’si “çok katılıyorum”, %6,6’sı 

“oldukça katılıyorum”, %14,1’i “biraz katılıyorum”, %17,2’sı “çok az katılıyorum”, %60,1’i 

“katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4+4+4 eğitim sistemine geçişle birlikte Sosyal Bilgiler öğretim programının ihtiyaçlarının ve 

gereksinimlerinin karşılanması sağlanmıştır.” ifadesine öğretmenlerin %4,5’i “çok 

katılıyorum”, %10,1’i “oldukça katılıyorum”, %23,7’si “biraz katılıyorum”, %23,2’si “çok az 

katılıyorum”, %38,4’ü “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretim programları 4+4+4 geçiş sistemine uygun olarak yenilenmiştir.” 

ifadesine öğretmenlerin %5,0’i “çok katılıyorum”, %16,7’si “oldukça katılıyorum”, %28,3’ü 

“biraz katılıyorum”, %19,7’si “çok az katılıyorum”, %30,3’ü “katılmıyorum” yönünde görüş 

bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin karşılaşacakları sorunların çözümüne yönelik gerekli destek 

mekanizmaları oluşturulmuştur.” ifadesine öğretmenlerin %1,5’i “çok katılıyorum”, %9,6’sı 

“oldukça katılıyorum”, %20,7’si “biraz katılıyorum”, %26,3’ü “çok az katılıyorum”, %41,9’u 

“katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4+4+4 sistemini tanıtmak için hazırlanan materyallerde Sosyal Bilgiler programının 

uygulanmasına yönelik bilgiler yer almaktadır.” ifadesine öğretmenlerin %6,6’sı “çok 

katılıyorum”, %24,7’si “oldukça katılıyorum”, %33,3’ü “biraz katılıyorum”, %21,2’si “çok az 

katılıyorum”, %14,1’i “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4+4+4 eğitim sistemi Sosyal Bilgiler eğitiminin gelişimi açısından olumlu bir gelişmedir.” 

ifadesine öğretmenlerin %30,8’i “çok katılıyorum”, %25,3’ü “oldukça katılıyorum”, %22,7’si 

“biraz katılıyorum”, %9,1’i “çok az katılıyorum”, %12,1’i “katılmıyorum” yönünde görüş 

bildirmişlerdir. 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

73 
 

“Sosyal Bilgiler dersinin eksik ve aksayan yönleri 4+4+4 sisteminin hazırlık çalışmalarında 

belirlenmiştir.“ ifadesine öğretmenlerin %5,1’i “çok katılıyorum”, %13,6’sı “oldukça 

katılıyorum”, %21,7’si “biraz katılıyorum”, %22,7’si “çok az katılıyorum”, %36,4’ü 

“katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4+4+4’e geçiş Sosyal Bilgiler branş öğretmenlerinin iş yükünün artmasına neden olmuştur.” 

ifadesine öğretmenlerin %17,2’si “çok katılıyorum”, %21,2’si “oldukça katılıyorum”, %15,7’si 

“biraz katılıyorum”, %11,6’sı “çok az katılıyorum”, %33,8’i “katılmıyorum” yönünde görüş 

bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretim programının 4+4+4 geçiş sistemiyle uyumlu hale gelmesi için gözden 

geçirme çalışmaları zamanında tamamlanamamıştır.” ifadesine öğretmenlerin %26,2’si “çok 

katılıyorum”, %22,7’si “oldukça katılıyorum”, %26,8’i “biraz katılıyorum”, %16,7’si “çok az 

katılıyorum”, %7,6’sı “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretmenlerine 5. sınıf öğrencilerine eğitim verebilmeleri için herhangi bir 

mesleki eğitim verilmemiştir.” ifadesine öğretmenlerin %39,4’ü “çok katılıyorum”, %20,2’si 

“oldukça katılıyorum”, %12,6’sı “biraz katılıyorum”, %13,6’sı “çok az katılıyorum”, %14,1’i 

“katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4. sınıf düzeyinde Sosyal Bilgiler derslerinin sınıf öğretmeni tarafından verilmesi sorunu 

4+4+4 geçiş sistemiyle de çözülememiştir.” ifadesine öğretmenlerin %37,9’u “çok 

katılıyorum”, %11,6’sı “oldukça katılıyorum”, %16,7’si “biraz katılıyorum”, %12,1’i “çok az 

katılıyorum”, %21,7’si “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“Branş öğretmenlerinin ders yükünün artması Sosyal Bilgiler eğitiminin kalitesinin düşmesine 

sebep olmuştur.“ ifadesine öğretmenlerin %9,1‘i “çok katılıyorum”, %4,5’i “oldukça 

katılıyorum”, %12,1’i “biraz katılıyorum”, %9,1’i “çok az katılıyorum”, %65,2’si 

“katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“5. sınıflarda derse giren Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin hizmet içi eğitim faaliyetleri 

kapsamında eğitim verilmesi gerekmektedir.” ifadesine öğretmenlerin %25,2’si “çok 

katılıyorum”, %23,7’si “oldukça katılıyorum”, %18,7’si “biraz katılıyorum”, %11,6’sı “çok az 

katılıyorum”, %20,7’si “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinin de branş öğretmenleri tarafından verilmesi gereklidir.” 

ifadesine öğretmenlerin %34,8’i “çok katılıyorum”, %13,6’sı “oldukça katılıyorum”, %10,1’i 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

74 
 

“biraz katılıyorum”, %8,1’i “çok az katılıyorum”, %33,3’ü “katılmıyorum” yönünde görüş 

bildirmişlerdir. 

“Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 5. sınıf programını tanımamaları ciddi bir sorundur.” ifadesine 

öğretmenlerin %16,7’si “çok katılıyorum”, %12,6’sı “oldukça katılıyorum”, %20,2’si “biraz 

katılıyorum”, %12,6’sı “çok az katılıyorum”, %37,9’u “katılmıyorum” yönünde görüş 

bildirmişlerdir. 

“4+4+4 sistemi Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin önemini arttırmıştır.” ifadesine öğretmenlerin 

%27,3’ü “çok katılıyorum”, %19,2’si “oldukça katılıyorum”, %24,7’si “biraz katılıyorum”, 

%8,6’sı “çok az katılıyorum”, %20,2’si “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

“4+4+4 sistemi Sosyal Bilgiler derslerini etkilememiştir.” ifadesine öğretmenlerin %11,6’sı 

“çok katılıyorum”, %5,6’sı “oldukça katılıyorum”, %19,2’si “biraz katılıyorum”, %13,1’i “çok 

az katılıyorum”, %50,5’i “katılmıyorum” yönünde görüş bildirmişlerdir. 

İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 

Bu kısımda katılımcı görüşlerinin cinsiyet, mezun olunan bölüm, mesleki kıdem, 5. sınıfta 

Sosyal Bilgiler dersine girme ve 4+4+4 sistemiyle branş değişikliği yapma durumları 

değişkenleri açısından analizine yer verilmiştir. 

a) Katılımcı Görüşlerinin “Cinsiyet” Değişkeni Açısından Değerlendirilmesi 

Araştırmaya katılan öğretmenlerin verdikleri cevapların cinsiyete göre farklılaşma 

durumunu ifade eden t testi sonuçları tablo 4’te verilmiştir. 

Tablo 4: Katılımcı Görüşlerinin “Cinsiyet” Değişkenine Göre t-Testi Sonuçları 
 

Cinsiyet N 𝐗𝐗� SS Sd t p 

Kadın 62 3,02 0,49 
229 -1,365 .07 

Erkek 136 3,13 0,47 

p ≤ .05 

Tablo 4’te, kadın ve erkek öğretmenlerin belirtmiş oldukları görüşlerin ortalamalarının birbirine 

yakın olduğu görülmektedir. Buna göre, araştırmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 

4+4+4 sistemiyle ilgili görüşlerinde cinsiyet değişkeni açısından .05 düzeyinde anlamlı bir 

farklılık bulunamamıştır (p=.07). Fakat gruplar bazında aritmetik ortalamalar incelendiğinde, 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

75 
 

erkek öğretmenlerin (X ̅=3,13) kadın öğretmenlere göre (X ̅=3,02) ortalamalarının yüksek 

olduğu görülmektedir. 

b) Katılımcı Görüşlerinin “Mezun Olunan Bölüm” Değişkeni Açısından Değerlendirilmesi 

Araştırmaya katılan öğretmenlerin verdikleri cevapların mezun olunan bölüme göre farklılaşma 

durumunu ifade eden Kruskal-Wallis testi sonuçları tablo 5’te verilmiştir. 

Tablo 5: Katılımcı Görüşlerinin “Mezun Olunan Bölüm” Değişkenine Göre Kruskal-Wallis Testi Sonuçları 

Mezun Olunan Bölüm N 𝐗𝐗� Sd X2 p 

Sosyal Bilgiler Öğretmenliği  105 3,01 

3 3,138 .90 

Tarih Öğretmenliği 36 3,08 

Coğrafya Öğretmenliği 14 3,09 

Tarih Bölümü 18 3,04 

Coğrafya Bölümü 7 3,10 

Diğer 18 3,13 

p ≤ .05 

Tablo 5 incelendiğinde, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 sistemiyle ilgili görüşlerinde 

mezun oldukları bölüm değişkeni açısından .05 düzeyinde anlamlı bir farklılık bulunmadığı 

görülmektedir (p= .90). Bu durum mezun olunan bölüm farklılık gösterse de, Sosyal Bilgiler 

öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin görüşlerinin birbirine yakınlık gösterdiği 

şeklinde yorumlanabilir. Aritmetik ortalamalar karşılaştırıldığında ise en düşük değerin Sosyal 

Bilgiler öğretmenliği mezunlarında, en yüksek değerin ise diğer bölüm mezunlarında 

bulunduğu göze çarpmaktadır. 

c) Katılımcı Görüşlerinin “Mesleki Kıdem” Değişkeni Açısından Değerlendirilmesi 

Araştırmaya katılan öğretmenlerin verdikleri cevapların mesleki kıdeme göre farklılaşma 

durumunu ifade eden Kruskal-Wallis testi sonuçları tablo 6’da verilmiştir. 

Tablo 6: Katılımcı Görüşlerinin “Mesleki Kıdem” Değişkenine Göre Kruskal-Wallis Testi Sonuçları 

Mesleki Kıdem N 𝐗𝐗� Sd X2 p 
1-5 Yıl 59 3,11 

3,48 3,679 .48 
6-10 Yıl 44 3,09 
11-15 Yıl 46 3,07 
15 + Yıl 49 3,02 

  p ≤.05 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

76 
 

Tablo 6 incelendiğinde, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 sistemine ilişkin görüşleri 

arasında mesleki kıdemleri açısından .05 önem düzeyinde anlamlı bir farklılık bulunamamıştır 

(p=.48). Bu durum mesleki kıdemleri farklılık gösterse de Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin yeni 

eğitim sistemine ilişkin görüşlerinin birbirine yakınlık gösterdiği şeklinde yorumlanabilir. 

Aritmetik ortalamalar incelendiğinde ise, en yüksek ortalamanın 1-5 yıl mesleki kıdeme, en 

düşük ortalamanın ise 15 ve daha üzeri yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenler arasında olduğu 

dikkati çekmektedir. 

d) Katılımcı Görüşlerinin “5. Sınıfta Sosyal Bilgiler Dersine Girme Durumu” Değişkeni 

Açısından Değerlendirilmesi 

 Araştırmaya katılan öğretmenlerin verdikleri cevapların 5. sınıfta Sosyal Bilgiler dersine girme 

durumu değişkenine göre dağılımı tablo 7’de verilmiştir. 

Tablo 7: Katılımcı Görüşlerinin “5. Sınıfta Sosyal Bilgiler Dersine Girme Durumu” Değişkenine Göre t-Testi 

Sonuçları 

Cinsiyet N 𝐗𝐗� SS Sd t p 

Evet 173 3,06 0,49 
218 -1,143 .07 

Hayır 25 3,09 0,47 

p ≤ .05 

Tablo 7’de, 5. sınıfta derse giren ve girmeyen öğretmenlerden elde edilen cevapların birbirine 

çok yakın olduğu görülmektedir. Buna göre, öğretmenlerin 5. sınıfta Sosyal Bilgiler dersine 

girme durumu değişkeni açısından 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin görüşleri .05 düzeyinde 

anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p=.07). Gruplar bazında aritmetik ortalamalar 

incelendiğinde, evet seçeneğini işaretleyen öğretmenlerin ortalamalarının (X ̅=3,06), hayır 

seçeneğini işaretleyen öğretmenlerin ortalamalarına göre (X ̅=3,09) daha düşük olduğu 

görülmektedir. 

e) Katılımcı Görüşlerinin 4+4+4 Sistemiyle Branş Değişikliği Yapma Durumu Değişkeni 

Açısından Değerlendirilmesi 

Araştırmaya katılan öğretmenlerin verdikleri cevapların 4+4+4 sistemiyle branş değişikliği 

yapma durumu değişkenine göre dağılımı tablo 8’da verilmiştir. 

 

 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

77 
 

Tablo 8: Katılımcı Görüşlerinin “Branş Değişikliği Yapma Durumu” Değişkenine Göre t-Testi Sonuçları 

Cinsiyet N 𝐗𝐗� SS Sd t p 
Evet 23 3,05 0,43 

197 -0,789 .27 
Hayır 175 3,10 0,49 

p ≤ .05 

Tablo 8’de, branş değişikliği yapan ve yapmayan öğretmenlerden elde edilen cevapların 

birbirine çok yakın olduğu görülmektedir. Buna göre, öğretmenlerin 4+4+4 eğitim sistemine 

ilişkin görüşleri branş değişikliği yapma durumu değişkeni açısından .05 düzeyinde anlamlı bir 

farklılık göstermemektedir (p=.27). Gruplar bazında aritmetik ortalamalar incelendiğinde, evet 

seçeneğini işaretleyen öğretmenlerin ortalamalarının (X ̅=3,05), hayır seçeneğini işaretleyen 

öğretmenlerin ortalamalarına göre (X ̅=3,10) daha düşük olduğu görülmektedir. 

Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular 

Araştırmanın üçüncü alt problemi olan “Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4’ün 

uygulamasında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri nelerdir?” sorusuna yanıt vermek 

amacıyla katılımcıların ankette yer alan açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar içerik analizi ile 

incelenmiştir. 

a) Karşılaşılan Sorunlara Yönelik Katılımcı Görüşleri 

Yapılan içerik analizi sonucunda görüşme yapılan kişilerin “4+4+4 sisteminin uygulamasında 

Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin karşılaştığı başlıca sorunlar nelerdir? Belirtiniz.” sorusuna 

verdikleri cevaplar yüzde (%) ve frekans (f) olarak tablo 9’da verilmiştir. 

Tablo 9: 4+4+4 Sisteminin Uygulamasında Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Karşılaştığı Başlıca Sorunlar 

Temalar f % 

5. Sınıf Öğrenci Seviye Sorunu 59 34,6 

Ders Saatinin Yetersizliği 51 29,8 

Ders Kitabı ve Öğretim Programı Kaynaklı Sorunlar 30 17,6 

Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal Yetersizliği veya Eksikliği 17 10 

Hizmetiçi Eğitim Eksikliği, Öğretmenlerin Yetersiz Olması 7 4 

Sorun Yok 7 4 

Toplam 171 100 

 

Tablo 9’da görüldüğü gibi, katılımcı görüşlerine göre, katılımcıların karşılaştığı sorunlar; “5. 

Sınıf Öğrenci Seviye Sorunu”, “Ders Saatinin Yetersizliği”, “Ders Kitabı ve Öğretim Programı 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

78 
 

Kaynaklı Sorunlar”, “Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal Yetersizliği veya Eksikliği”, 

“Hizmetiçi Eğitim Eksikliği, Öğretmenlerin Yetersiz Olması” ve “Sorun Yok” şeklinde 

sıralanmıştır. “5. Sınıf Öğrenci Seviye Sorunu” %34,6 oranla en fazla karşılaşılan sorun olarak 

ön plana çıkmaktadır.  

Bu soruya verilen cevaplardan temel sorunun “5.Sınıf Öğrenci Seviye Sorunu” olduğunu 

söyleyenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘4+4+4 Geçiş sistemiyle özellikle 5. Sınıf öğrencilerinde soyut düşünme becerisi gelişmediğinden 
kavramlar arası bağlantı kurmakta zorluk çekmektedirler.’, ‘Sosyal Bilgiler öğretmenleri 4. ve 5. 
sınıf seviyelerine de yüksek düzeyli kalitede eğitim-öğretim verebilecek bir hazırlığa, yeterliliğe, 
eğitime, pedagojik alt yapıya vb. sahiptir. Buradaki sorun 5.sınıf öğrencilerimizin her açıdan 
(özellikle bilişsel) ortaokulun diğer sınıflarından çok farklı oluşu öğretmeni zorlamaktadır.’, ‘5. 
sınıfların programına ve 5. sınıf öğrencilerinin davranışlarına ilk başta uyum sağlamakta 
zorlandım ancak 2. dönem itibariyle bu sorun kısmen kalmadı. Malzeme eksikliğinden dolayı 
öğrencilerin bütün duyularına hitap edemiyoruz.’, ‘Öğrencilerin yaşları henüz küçük olduğundan 
ve hazırbulunuşluk düzeyleri de düşük olduğundan öğretmenler de derslerde biraz güçlük 
çekmektedir.’, ‘Herhangi bir eğitim verilmeden doğrudan 5. Sınıf Sosyal Bilgiler dersinin branş 
öğretmenlerince verilmesi, seviyeye inme anlamında problem doğurmuştur.’, ‘Başlangıçta 
öğrencilerin seviyesine inmekte zorluk çekilmişti, ancak bu uyum sorunu kısa sürede giderildi’, 
‘Öğrenciler hala ortaokula geçişin sorumluluğunun farkında olmadıklarından dersler ve kurallar 
konusunda sıkıntı yaşamaktayız.’, ‘Yaş seviyesinin düşmesiyle çocuklarla iletişim sorunu 
yaşanmaktadır.’, ‘5. sınıf öğrencilerinin henüz branş öğretmeninin derslerine girmesine hazır 
olmaması, yaşlarının küçük olması sebebiyle oyuna fazla önem vermeleri, disiplin konusunda sınıf 
öğretmenlerinden gördükleri tutum ve davranışları branş öğretmenlerinden beklemeleri, anlama 
ve yorumlama kabiliyetlerinin çok düşük olması karşılaşılan sorunlardır.’, ‘Uzun süre büyük 
öğrencilere ders veren öğretmenler küçük öğrencilere karşı davranışlarında ve yaklaşımlarında 
problem yaşamaktadırlar. Ancak benim gibi sınıf öğretmenliğinden geçenler için böyle bir sorun 
yoktur.’, ‘5. sınıf Sosyal Bilgiler konularında Atatürk İlke ve İnkılapları öğrencilerin seviyesinin 
üzerindedir.’, ‘Kavramların genel olarak 5. sınıfta soyut kaldığı ve seviyenin bu kavramları 
anlamaya uygun olmadığı görülmüştür. 8. sınıflarda müfredatın yoğun ve kalabalık olduğu süre 
açısından sıkıntıların baş gösterdiği görülmüştür.’  

Bu soruya verilen cevaplardan temel sorunun “Ders Saatinin Yetersizliği” olduğunu 

söyleyenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘Birçok dersin haftalık ders sayısı artarken Sosyal Bilgilerden haftalık ders saati azaltılması 
hatadır (T.C. İnkılap Tarihi 3 saatten 2’ye düşürülmesi, Vatandaşlık dersinin kaldırılması gibi.)’, 
‘ Ders saati yetersizliği, programın yetiştirilmesine ve etkinliklerin tamamlanmasında sorunlar 
yaşanmasına yol açmaktadır.’, ‘İnkılap Tarihi Dersinin ders saatinin arttırılmaması en büyük 
problem olarak yıllardır karşımızda durmaktadır.’, ‘4+4+4 eğitim sistemine geçilmesine rağmen 
Sosyal Bilgiler ve İnkılap Tarihi derslerinin ders saati arttırılması gerekirken ya azalmış ya da 
aynı kalmıştır. Özellikle Türkçe ve matematik gibi derslerin ders saati artarken yıllardır Sosyal 
Bilgiler öğretmenlerinin rahatsızlık çektiği ders saatlerinin arttırılmasında MEB tarafından 
herhangi bir girişimde bulunulmamıştır.’, ‘Sosyal Bilgiler ders yükünün artması, özellikle 7. sınıf 
Sosyal Bilgiler ve 8. sınıf T.C. inkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders saatinin kazanımların 
yetiştirilmesi için yeterli olmayışı.’, ‘Merkezi Ortak Sınavda çıkacak soruların konu dağılımları 
yetişebilmesi için ek çalışma yapılmasına gerek duyulmaktadır.’, ‘Öncelikle kazanımlar 
öğrencilerin öğrenmesi gereken konuları karşılamıyor. Bir tane kazanım 3 saatlik bir hafta 
içerisinde veriliyor. Bu sürenin biraz uzun olduğunu 1 hafta da en azından 2 kazanımın 
verilebileceğini düşünüyorum.’, ‘Müfredat ağır olduğu için kazanımların tamamı istenilen süre 
içerisinde tamamlanamamaktadır.’, ‘Öncelikle Bu sistemde konular daha ayrıntılı ve öğrenci 
merkezli işlenmesi gerekiyor, bundan dolayı fazla zaman alıyor. Süre sıkıntısı yaşanıyor. 
Etkinliklerin yapılması çoğu zaman eve kalıyor.’, ‘Ders saatimizde herhangi bir artış olmamıştır. 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

79 
 

Bu durum kazanımların yetiştirilmesi konusunda ciddi sorunlar oluşturmaktadır.’, ‘Ders yükünün 
artması ve öğrencilerin haftalık ders saati toplamı 35 saat olmasına rağmen öğretmenlerin ders 
yükünün 30 saat olması.’, ‘Biz Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin en büyük sıkıntısı 8.sınıf T.C. 
İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin haftalık ders saati sayısıdır. Haftada 2 saat çok yetersiz 
bir sayıdır. 4+4+4 sistemi ile Diğer derslerin ders saati artırılırken Sosyal Bilgiler dersi sabit 
kalmıştır.’, Bazı konulara gereğinden çok bazılarına gerektiğinden az zaman ayrılmış.’, ‘4+4+4 
sistemiyle beraber öğrencilere getirilen seçmeli derslerde Sosyal Bilgiler alanında seçilecek ders 
olmaması Sosyal Bilgiler dersinin önemi düşürmekte. Seçmeli dersler daha çok diğer branşların 
ders saatini artırmıştır. Sosyal Bilgiler dersinin önemini azaltmıştır.’ 

Bu soruya verilen cevaplardan temel sorunun “Ders Kitabı ve Öğretim Programı Kaynaklı 

Sorunlar” olduğunu söyleyenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘Ortaokula 5. sınıflar dâhil edilmesine rağmen Sosyal Bilgiler öğretim programına maalesef hala 
dâhil edilememiştir ve ders kitapları da hala ortaokul formatında hazırlanmamıştır.’, ‘5. sınıf 
Sosyal Bilgiler müfredatında konular birbirinden kopuk. Aslında bu Sosyal Bilgiler dersinin 6.ve 
7. sınıf müfredatları için de ortak bir sorun konularda bütünlük sağlamak zorlaşıyor.’, ‘Sosyal 
Bilgiler dersinin çevreyle uyumu, uygulamalı eğitim imkânı yeterince geliştirilememiştir.’, 
‘Özelikle öğrenci ders kitapları ve kılavuz kitapların MEB yayınevi tarafından hazırlanması daha 
uygun olacaktır. Çalışma kitapları ders kitapları ile bağlantılı, irtibatlı olmalıdır.’, ‘5. sınıf Sosyal 
Bilgiler dersi programının 5. sınıf düzeyine göre tekrar gözden geçirilmesi daha sağlıklı 
olacaktır.’, ‘Öğretim programlarının içeriği ile ders saatlerinin uyuşmaması ve etkinliklerin 
yetiştirilememesi.’, ‘Bazı konular soyut kalmaktadır. Konu içeriği fazladır. Ders içi etkinlikler 
amacına hizmet etmemektedir. Bazı konularda yaparak yaşayarak öğrenmek mümkün 
olmamaktadır. Konular yüzeysel açıklanmıştır. Program içeriği tam olarak anlaşılmamaktadır. 
Etkinlikleri yapmak için vakit yetmemektedir.’, ‘5. sınıftan 8. sınıfa kadar olan Sosyal Bilgiler 
dersinin konu olarak Tarih, Coğrafya, Genel Kültür gibi alanının geniş olması; derse sınıfın 
hazırlanmasında sıkıntılar oluşturmaktadır.’, ‘Bazı konular öğrenci seviyesinin çok altında bazı 
bilgilerle ilgili gereksiz bilgi sunumu var.’, ‘Müfredat çok uzun yetiştirmek için hızlı geçmek 
zorunda kalıyoruz.’, ‘Öncelikle müfredat çok yoğun, kazanımları yetiştiremiyoruz. Konuların 
temel kavramlarının yerleşmesi için etkinlik düzeylerinin yeterli olmaması.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel sorunun “Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal 

Yetersizliği veya Eksikliği” olduğunu söyleyenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘Ders araç gereçlerle ilgili yeni materyaller olmaması etkinlikleri yapmada çalışmaları olumsuz 
etkilemektedir.’, ‘Tüm okullar bazında eşit fiziki altyapı kurulamamış, eşit koşullarda eğitim 
olanağı sağlanamamıştır.’, ‘Fatih projesinin bir an önce hayata geçirilmesi gerekir.’, ‘Sosyal 
Bilgiler sınıflarında yeterli ders araç ve gereçlerinin bulunmaması.’, ‘Köy okullarında bilimsel 
gelişmelerin takip edilmesi oldukça zor. Köy okullarında Sosyal Bilgiler materyalleri eksik.’, 
‘Görsellik artmış uygulama alanları daha da genişlemiş ancak maddi kaynak sıkıntıları 
uygulamayı daraltmaktadır.’, ‘Okul taşımalı olduğundan velilerle iletişim kurmamız zor oluyor. 
Ders materyalleri bulmakta öğrenciler zorlanıyor, velilerimizin ekonomik durumu zayıf 
olduğundan çocukların evde çalışabileceği uygun ortamları yok.’, ‘Sosyal Bilgiler malzemelerinin 
eksikliğinden kaynaklanan sorunlardan kazanımların verilmesinde aksaklıklar yaşanmaktadır.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel sorunun “Hizmet içi Eğitim Eksikliği, Öğretmenlerin 

Yetersiz Olması” olduğunu söyleyenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘Alan değişikliğiyle bir çok branş dışı öğretmenlerin de Sosyal Bilgiler alanına geçirilmesi bu 
dersin kalitesini önemli ölçüde düşürmüştür.’, ‘Geçiş çok ani olduğu için yeni sistem ve program 
hakkında gerekli bilginin verilmemesinden doğan bocalamalar yoğun yaşandı. 5. sınıf 
öğrencilerinin öğrenim düzeyi okulların alt yapı eksiklikleri, öğretmenlerin program hakkında 
bilgisizliği, yetersiz hizmet içi faaliyetler vb.’, ‘Sistemde yapılan değişiklikten dolayı branş 
öğretmenlerine hizmet içi eğitimin verilmemesi.’, ‘5. sınıf müfredatının tam olarak tanıtılmamış 
olması.’, ‘Öğretmene yeterli hizmet içi kurslar düzenlenmemiştir.’, ‘Hizmet içi eğitim kursları 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

80 
 

düzenlenmemesi.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel sorunun “Sorun Yok” olduğunu söyleyenlerin verdikleri 

cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘4+4+4...geçiş sistemiyle birlikte hiçbir sorun oluştuğunu düşünmüyorum. 5. Sınıftan itibaren 
Sosyal Bilgiler dersinin branş öğretmenleri tarafından verilmesini çok uygun buluyorum.’, 
‘Herhangi bir sorunla karşılaşılmamıştır.’, ‘Çok fazla sorunla karşılaşmadı. Tek karşılaştığım 
sorun öğrencilerin hala ilkokul alışkanlıklarına devam etmesi oldu. Fakat bunu da olumlu bir 
şekilde kullanarak sorunları aştım.’, ‘Bence 4+4+4 geçiş sistemiyle Sosyal Bilgiler 
öğretmenlerinin karşılaştığı sorun yoktur.’, ‘Herhangi bir sorun ile karşılaşmadım. Tam tersi bir 
durumla kendi öğrencilerimin temelini ben attığım için daha çok başarılı olduğumu 
düşünüyorum.’ 
 

b) Çözüm Önerilerine Yönelik Katılımcı Görüşleri 

 Yapılan içerik analizi sonucunda görüşme yapılan kişilerin “4+4+4 eğitim sistemiyle 

birlikte Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin çözüm önerileriniz 

nelerdir? Belirtiniz.” sorusuna verdikleri cevaplar yüzde ( % ) ve frekans ( f ) olarak tablo 10’da 

verilmiştir. 

Tablo 10: Öğretmenlerin Karşılaştığı Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri 

Temalar f % 

Öğretim Programı/Ders Kitapları Yenilenmeli 40 23,3 

Ders Saati Sayısı Arttırılmalı 40 23,3 

Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal Yetersizliği Giderilmeli 37 21,7 

Öğretmenler Hizmet içi Eğitime Alınmalı 28 16,4 

Diğer 25 14,7 

Önerim Yok 1 0,6 

Toplam 171 100 

 

Tablo 10’da görüldüğü gibi, katılımcı görüşlerine göre, katılımcıların karşılaştığı sorunlara 

yönelik çözüm önerileri arasında; “Öğretim Programı/Ders Kitapları Yenilenmeli”, “Ders Saati 

Sayısı Arttırılmalı”, “Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal Yetersizliği veya Eksikliği 

Giderilmeli”, “Öğretmenler Hizmetiçi Eğitime Alınmalı”, “Diğer” ve “Önerim Yok” şeklinde 

sıralanmıştır. Öğretim Programı/Ders Kitapları Yenilenmesi talebi en fazla önerilen görüş 

olarak ön plana çıkmaktadır.  

Bu soruya verilen cevaplardan temel çözümü “Öğretim Programı/Ders Kitapları 

Yenilenmeli” olarak belirtenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir:  



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

81 
 

‘Ders kitapları dışında konuyla ilgili resimlerden oluşan kademe kitapları oluşturulmalıdır. Ders 
kitabındakinden fazla sayıda resim, fotoğraf. Örneğin, 5. sınıf kademesi için Türkiye’nin bütün 
önemli tarihi ve doğal güzelliklerini içeren kitapçıklar v.s.’, ‘Osmanlı devleti konularının 
birliktelik bütünlüğün olmadığı görülüyor. Bir an önce kronolojik sıralamaya göre konuların 
işlenmesi daha uygundur.’, ‘Tüm sınıflarda konular azaltılıp ders saatleri artırılırsa hem dersin 
işlenişinde hem de konuların anlamında daha iyi olur.’, ‘Gezi ve gözleme dayalı müfredat 
oluşturulması için gerekli müfredat değişikliği yapılması.’, ‘Müfredatın biraz daha 
kolaylaştırılması bir çözüm olabilir. Ayrıca bölgesel farklılıklar da dikkate alınarak kitaplar 
hazırlanmalıdır.’, ‘Sosyal Bilgiler Programının yeniden yapılandırılması ve ders kitaplarının 
içeriğinin doldurulmasından yanayım. Ders kitapları yetersiz ve iyi değil.’, ‘Sosyal Bilgiler 
dersinin müfredatı gözden geçirilerek tarih ve coğrafya konularında ardışıklık sağlanmalıdır. 
Doğrusal programlanma tabanına dayanan alanımız bu konuda ciddi sıkıntı yaşamaktadır.’, ‘5. 
sınıf programı tekrar gözden geçirilerek tekrar sınıf öğretmenleri tarafından okutulması 
sağlanmalıdır. Ya da branş öğretmeninin uygulayabileceği şekilde tekrar düzenlenmelidir.’, 
‘Özellikle 5. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programında Atatürkçülük konusu çok ağır geldiği için 
programdan çıkarılması gerekir. Ayrıca 7. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programı da 
değiştirilmelidir.’, ‘5. sınıflarda bazı kazanımlar öğrenci seviyesinin çok üstünde soyut kalıyor ve 
öğrencilerin bilişsel seviyelerine uygun değil. Bu durumun düzeltilmesi için bu kazanımların 
programdan çıkarılması gerekmektedir.’, ‘Sosyal Bilgiler dersinin daha zevkli ve etkili 
işlenebilmesi için sayısı çok fazla olan etkinliklerin sayıları azaltılabilir.’, ‘5. sınıf programı tekrar 
gözden geçirilerek tekrar sınıf öğretmenleri tarafından okutulması sağlanmalıdır. Yada branş 
öğretmeninin uygulayabileceği şekilde tekrar düzenlenmelidir.’, ‘Ünite sayıları azaltılmalıdır. 
Program bütünlük içinde sunulmalıdır. Program hazırlanırken öğretmen görüşlerinden 
yararlanılmalıdır.’, 5. sınıf kazanımlarının öğrenci seviyesine uygun olarak daha fazla 
somutlaştırılarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.8.Sınıf kazanımlarının tekrardan ele 
alınarak sade bir hale getirilmesi gerekmektedir.’, ‘Çalışma kitapları daha işlevsel olmalı, 
program daha işlevsel olmalı ders sürecinde gezi gözlem yapma fırsatı sunulmalı, ünitelerin 
sıralaması farklı olabilir.’, ‘Ders kitabı öğretmenlerin önerileri alınarak yeniden düzenlenmeli, 
Atatürk ilke ve inkılapları, bölgedeki ekonomik faaliyetler, kurumların görevleri konusu 
sadeleştirilmeli, gerekirse 5. sınıf müfredatından çıkarılmalıdır.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel çözümü “Ders Saati Sayısı Arttırılmalı” olarak 

belirtenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir:  

 ‘Özellikle Sosyal Bilgiler grubu derslerinin makul ölçülerde ders saatlerinin arttırılması yolunda 
müspet çözüm yolunun gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu durum sosyal derslerinin kalitesini daha 
da arttıracağına inanmaktayım.’, ‘İnkılap Tarihi Dersinin ders saatinin arttırılması en az haftada 
3 saate çıkarılması ve Vatandaşlık ve Demokrasi dersinin zorunlu ders olarak haftada 2 saate 
çıkarılması gerekmektedir.’, ‘Bazı sınıflarda özellikle 7.sınıf Sosyal Bilgiler dersinde konuların 
çok yoğun olması ve haftalık 3 saat derste bunun yetiştirilmesinde zorlukların yaşanması. Aynı 
şekilde 8.sınıf T.C İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük derslerinin haftada 2 saat olması TEOG’a 
girecek öğrenciler açısından zaman problemi yaşatmaktadır. Genel anlamda Sosyal Bilgiler 
derslerinin haftalık ders saatinin arttırılması önerilebilir.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel çözümü “Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal 

Yetersizliği veya Eksikliğinin Giderilmesi” olarak belirtenlerin verdikleri cevaplardan 

bazıları şöyledir:  

‘Okullarda fiziki yapının (derslik, araç-gereç vs) Sosyal Bilgiler dersi için uygun hale getirilmesi.’, 
‘Okullarımızda bu dersin verileceği teknoloji görsel ve işitsel donanım tamamlanırsa daha verimli 
olacaktır.’, ‘Teknik donanım sağlanarak, derslik sistemine geçilmeli. Sınıfların teknik donanımı 
branşa göre düzenlenmeli.’, ‘Olumlu olan bu sistemin verimli olması için tüm okulların bütün 
sınıflarının projeksiyon cihazıyla donatılması gerektiğini düşünüyorum.’, ‘Bütün sınıf 
kademelerinde soyut kazanımlarda yaşanan sorunların çözümü için ise her sınıfa mutlaka akıllı 
tahta ya da yansıtım cihazı kurulmalıdır.’, ‘Eğitim materyalleri daha eğlenceli ve ilgi çekici hale 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

82 
 

getirilebilir değişik materyal örnekleri öğretmenlere derslerde etkili öğrenme için örnek olarak 
verilebilir.’, ‘Var olan mevcut sorunlar aynen devam etmektedir 4+4+4 sistemiyle gelen ekstra 
bir sorun yoktur. Mevcut alt yapı sorunları teknolojik ve fiziki sıkıntılar aynen devam etmektedir.’, 
‘Branş sınıfı uygulaması ile materyallerin her an hazır olduğu sınıf ortamı bu eksikliği 
giderebilir.’, ‘Fatih Projesi kapsamında uygulanan araç gereç ve materyallerin köy okullarına da 
ulaştırılması sağlanmalıdır.’, ‘Bakanlık tüm Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kullanabileceği bir 
araç gereç seti hazırlamalıdır.’, ‘Konular çok dağınık öğrencilerin dikkati dağılıyor. Konulara 
yönelik film, belgesel, tanıtıcı programlar, hazırlanırsa daha verimli olur.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel çözümü “Öğretmenler Hizmetiçi Eğitime Alınmalı” 

olarak belirtenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir:  

 ‘Sınıf öğrenim düzeyine göre hizmet içi faaliyetleri ile programın uygulanabilirliğine yönelik 
eğitimler verilebilir. Okulların ve öğretmenlerin eksiklikleri programa yönelik tamamlanmalı ve 
mümkünse öğretmenlere de görüşlerinin sorulması, sorunları bir derece giderebileceği 
görüşündeyim.’, ‘MEB tarafından oluşturulacak uzmanlar tarafından konu konu kısa film ve 
görseller hazırlanarak öğretmenler desteklenmeli.’, ‘Konuyla ilgili hizmet içi eğitim çalışmaları 
yapılmalıydı ve 5.sınıflarda ilk kez derslere girecek olan Sosyal Bilgiler öğretmenleri konuyla ilgili 
bilinçlendirilmeliydi. Çünkü öğrenciler hala yaş olarak alıştığımız seviyeden küçük oldukları için 
onların düzeyine inmekte biraz zorluk yaşadık.’, ‘Bu dönemdeki öğrenci profili ile ilgili eğitici 
hizmet içi eğitim seminerlerinin öğretmen açısından yararlı olacağına inanıyorum.’, ‘Sosyal 
Bilgiler öğretmenlerine 5. sınıflar için hizmet içi eğitim seminerleri verilmeli. Karşılaştıkları 
sorunlara yönelik destek mekanizmaları oluşturulmalı.’, ‘Öğretmenler öncelikle 5.sınıf 
öğrencilerin konuları daha iyi bilmeleri için etkinlik ağırlıklı seminerler düzenlenebilir. Çocuklara 
materyallerle derse katılımı sağlanabilir. Hedef ve kazanımların öğrencilere aktarımında 
öğretmenlere hizmet içi eğitim semineri düzenlenebilir.’, ‘Bu sistemin daha iyi olabilmesi için 
8.sınıflardaki T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde, ders saatinin arttırılması için 
çalışmalar yapılmalıdır. 4.sınıflara verilen Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi dersinde derslere 
Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin girmeleri sağlanmalıdır.’, ‘Sosyal Bilgiler öğretmenlerine 4+4+4 
eğitim sisteminin Sosyal Bilgiler dersine yansıması bakımından bilgilendirici eğitim verilmelidir. 
Müfredatlar hazırlanırken mutlaka öğretmenlerin görüşleri alınmalıdır.’, ‘Sınıf öğretmenliğinden 
geçenlere konuyla ilgili hizmet içi kurs düzenlendiği gibi 5. sınıf derslerine girecek alanı Sosyal 
Bilgiler olan öğretmenlere pedagojik formasyon verilmesi yararlı olacaktır.’, ‘5. sınıftan itibaren 
derse girilmesi temelin atılması noktasında önemli bir gelişmedir. En büyük eksik müfredat 
tanıtımlarını yapan kişilerin konuya hâkim olmamaları, öğretmenin dikkatini çekememeleridir. 
Verilecek olan seminerlerin kalitesi yükseltilmeli ve uygulamaya yönelik olmalıdır.’ 
 

Bu soruya verilen cevaplardan temel çözümü “diğer öneriler” olarak belirtenlerin verdikleri 

cevaplardan bazıları şöyledir: 

‘Sınıf öğretmenlerinin alan değiştirerek İngilizce, Matematik, Sosyal Bilgiler alanlarına alan 
geçişlerini doğru bulmuyorum. Ancak yüksek lisans veya o alanda doktora yapanlara geçiş 
verilmeli.’, ‘Alan değişikliğinde yan alan için üniversitede aldığı 16 kredinin yeterli olmayacağını 
düşünüyorum. Yüksek Lisans, Doktora veya uzaktan eğitimle ikinci bir üniversitenin 
tamamlanması ile geçişlerin olmasını doğru ve yararlı buluyorum.’, ‘5. sınıf öğrencileri diğer 
ortaokul sınıflarından ayrışmakta olan bir sınıf görünümünde kalmaktadır. Öğretmeni farklı farklı 
çalışma ortamlarındaymış gibi hissettirmektedir. Öğretmen her seviyede ve 5. sınıfta da başarılı 
olabilir; ancak süreklilik bir seviyede sağlanabilirse verimin daha fazla olabileceği 
düşüncesindeyim.’, ‘Gerçekten Sosyal Bilgiler öğretmeni olan kişilerin bu alanda atamalarının 
yapılması gerekmektedir. Özellikle 8. sınıflar için ek kaynaklar verilmelidir.’, ‘Seçmeli derslerde 
Sosyal Bilgiler alanında öğrencilerin seçebileceği dersler getirilmesi.’, ‘Ailelerin eğitilmesi, 
ekonomik durumlarının iyileştirilerek daha elverişli ev ortamlarının oluşması okulların daha 
donanımlı öğrencinin ihtiyaçlarına cevap veren hale gelmesi gerekiyor.’, Düz anlatıma dayalı 
ders işleme yöntemini her Sosyal Bilgiler öretmeni en aza indirmeli, öğrenci merkezli, ürüne ve 
etkinliklere dayalı yöntem izlenmeli.’, ‘Sosyal Bilgiler Dersine ait gezi bütçesi veya ödeneği olmalı 
(Gezi içeriğini MEB belirlemeli).’, ‘Sistemin iptali ve tek ve gerçek sistemin; eğitime ve insana 
gerçek anlamda değer verilmesinin olduğunun benimsenmesi. Eğitimin kalitesini artırmanın yolu; 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

83 
 

öncelikle eğitime, insana ve öğretmene değer verilmelidir.’, ‘5. sınıflara yönelik üniversitelere 
yeni dersler veya konular konulabilir.’ 

Bu soruya verilen cevaplardan temel çözümü “Öğretim Programı/Ders Kitapları 

Yenilenmeli” olarak belirtenlerin verdikleri cevaplardan bazıları şöyledir:  

 ‘4+4+4...geçiş sistemiyle birlikte hiçbir sorun oluştuğunu düşünmüyorum. 5. Sınıftan itibaren 
Sosyal Bilgiler dersinin branş öğretmenleri tarafından verilmesini çok uygun buluyorum.’, 
‘Herhangi bir sorunla karşılaşılmamıştır.’, ‘Çok fazla sorunla karşılaşmadı. Tek karşılaştığım 
sorun öğrencilerin hala ilkokul alışkanlıklarına devam etmesi oldu. Fakat bunu da olumlu bir 
şekilde kullanarak sorunları aştım.’, ‘Bence 4+4+4 geçiş sistemiyle Sosyal Bilgiler 
öğretmenlerinin karşılaştığı sorun yoktur.’, ‘Herhangi bir sorun ile karşılaşmadım. Tam tersi bir 
durumla kendi öğrencilerimin temelini ben attığım için daha çok başarılı olduğumu 
düşünüyorum.’ 

Tartışma, Sonuç ve Öneriler 

Sonuçlar ve Tartışma 

Bu araştırmada; Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 4+4+4 eğitim sistemine ilişkin görüşleri alınıp, 

elde edilen verilerin istatistiksel analizleri yapılarak aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır. 

 Araştırmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenleri, eğitim sisteminde değişiklik 

yapılmadan önce görüşlerinin alınmadığını belirtmişlerdir. Güven (2012) bir ülkede eğitim 

reformu yapılıyorsa bunun ilgili taraflarla ihtiyaç analizi yapılarak başlatılmasını, ihtiyaç 

analizi sonuçlarına göre hedeflerin belirlenmesini ve reforma ilişkin ön uygulamaların 

yapılması gerektiğini belirtmektedir. Güven’e (2012) göre ayrıca ön uygulama sonuçlarına göre 

gerekli düzeltmeler yapılmalı, tekrar uygulama yapılmalı, sorunlar en aza indiğinde ülke 

düzeyinde uygulamaya geçilmelidir. Türkiye’de uygulanmakta olan 4+4+4 eğitim sisteminin 

258 Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre bu aşamaların gerçekleşmediği sonucuna 

ulaşılmıştır. 

 Araştırmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenleri 4+4+4’ün hazırlık ve uygulama 

süreçlerinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan çalışmaların yeterli olmadığını, bilgi 

vermek amacıyla hazırlanan basılı ve görsel materyallerin ve eğitim içeriğinin yetersiz 

olduğunu, fiziksel alt yapı hazırlanmadan uygulamaya geçildiğini, öğretmenlerin görüşlerinin 

alınması gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca katılımcıların yetersiz buldukları konu başlıkları; 

Sosyal Bilgiler öğretim programlarının sisteme uygun olarak yenilenmemesi, 4. sınıflarda branş 

öğretmenlerinin derse girmemesi, Sosyal Bilgiler öğretmenlerine 5. sınıflarda derse 

girebilmeleri için eğitim verilmemesi şeklinde ifade edilebilir. Sisteme ilişkin belirtilen 

yetersizliklerin yanında Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin sistem değişikliğine ilişkin olumlu 

görüşleri şöyledir; 5. sınıflar Sosyal Bilgiler dersinin branş öğretmeni tarafından verilmesi, 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

84 
 

4+4+4 eğitim sisteminin Sosyal Bilgiler eğitiminin gelişimine katkı sağladığı, iş yüklerini 

arttırmadığı, 5. sınıf öğrencilerinin seviyelerine rahatça inebildikleri şeklindedir. Memişoğlu ve 

İsmetoğlu (2013) tarafından 4+4+4 uygulamasına ilişkin okul yöneticilerinin görüşlerinin 

belirlenmesi amacıyla yapılan çalışma sonucunda, 4+4+4 uygulamasını olumlu, doğru, yararlı 

şeklinde değerlendiren yöneticiler, bazı eksiklikler ve yöntem yanlışlığına dikkat çekmişlerdir. 

Ayrıca Doğan, Demir ve Pınar (2014) tarafından 4+4+4 kesintili zorunlu eğitim sisteminin sınıf 

öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi amacıyla yapılan çalışma 

sonucunda katılımcılar 12 yıllık zorunlu eğitimi savunurken, okullardaki alt yapı eksikliği, 

öğretmenlerin branş değişikliğini ve hizmetiçi eğitimin yetersizliğini eleştirdikleri sonucuna 

ulaşılmıştır. Söz konusu çalışmalar bu araştırma verilerini destekler niteliktedir. 

Araştırmanın ikinci alt problemi doğrultusunda katılımcı görüşlerinin cinsiyet, mezun olunan 

bölüm, mesleki kıdem, 5. sınıfta Sosyal Bilgiler dersine girme ve 4+4+4 sistemiyle branş 

değişikliği yapma durumları değişkenleri açısından analizine yer verilmiştir. Analizlerde 

katılımcı görüşlerinin bütün değişkenler açısından anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna 

ulaşılmıştır. 

Çalışmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenlerine uygulanan görüşme sorularına yapılan içerik 

analizinde; 5. Sınıf Öğrenci Seviye Sorunu, Ders Saatinin Yetersizliği, Ders Kitabı ve Öğretim 

Programı Kaynaklı Sorunlar, Ders Kitabı ve Öğretim Programı Kaynaklı Sorunlar, Okul ve 

Ortam Yetersizlikleri/Materyal Yetersizliği veya Eksikliği, Hizmet içi Eğitim Eksikliği, 

Öğretmenlerin Yetersiz Olması gibi başlıklarda sorunlar olduğu görülmüştür. Katılımcılar bu 

sorunlara yönelik çözüm önerisi olarak, Öğretim Programı/Ders Kitapları Yenilenmeli, Ders 

Saati Sayısı Arttırılmalı, Okul ve Ortam Yetersizlikleri/Materyal Yetersizliği veya Eksikliğinin 

Giderilmesi, Öğretmenler Hizmetiçi Eğitime Alınmalı, Diğer çözüm önerileri olarak Sosyal 

Bilgiler öğretmenlerinin özlük hakları iyileştirilmeli ve alan değişikliğinin önüne geçilmeli 

şeklinde görüş belirtmişlerdir. 

Katılımcıların, 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinin Sosyal Bilgiler branş öğretmeni tarafından 

verilmesini olumlu buldukları sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgu, Demir, Doğan ve Pınar’ın 

(2013) yeni eğitim sistemiyle birlikte 5. sınıflarda derse giren branş öğretmenlerinin yaşadıkları 

sorunları öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirmek amacıyla yaptıkları araştırma 

sonuçlarıyla ve Çatak (2014) tarafından 12 yıllık zorunlu eğitim ile gerçekleştirilen Sosyal 

Bilgiler öğretimine ilişkin, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüş ve değerlendirmelerinin 

ortaya konulması için yaptığı araştırmada öğretmenlerin 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersindeki 



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

85 
 

branşlaşmaya olumlu baktıkları sonucuyla örtüşmektedir. Ayrıca bu araştırma sonucunda 4. 

sınıf düzeyinde Sosyal Bilgiler derslerinin sınıf öğretmeni tarafından verilmesi sorununu 4+4+4 

geçiş sisteminin çözmediği, 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinin de branş öğretmenleri tarafından 

verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.  

Katılımcılar, nicel verilerin analiz sonucunda 5. sınıf öğrencilerinin seviyelerine inmekte zorluk 

yaşamadıklarını belirtirken görüşme formundan elde edilen bulgularda ise 5. sınıf 

Öğrencilerinin kavramları anlamalarına ilişkin seviye sorunu yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Bu 

araştırmaya katılan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin öğrenci seviyesine inmekte sorun 

yaşamadıkları ancak 5. sınıf öğrencilerinin soyut kavramları anlama düzeylerine ilişkin 

sorunları olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Karadeniz ve Ulusoy (2015) tarafından yapılan çalışma; 

ortaokula 5. sınıfta başlayan öğrencilerin uyum sorunu yaşaması ve öğrencilerin bilişsel 

duyuşsal gelişim açısından hazır bulunuşluklarının yeterli olmamasından dolayı kaos 

yaşadıkları sonucuyla bu araştırmayı destekler niteliktedir. Bu bulgu Demir, Doğan ve Pınar’ın 

(2013) Sosyal Bilgiler öğretmenleri üzerinde yapmış olduğu çalışma bulgularıyla 

çelişmektedir. Demir, Doğan ve Pınar (2013) araştırmalarında Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 

5. Sınıf derslerine girdiklerinde öğrencilerin seviyelerine inme konusunda sorunlar 

yaşadıklarını belirtmiştir. 

4+4+4 eğitim sistemine ilişkin hizmetiçi eğitim veya bilgilendirme çalışmalarına 

katılmadıklarını, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin 5. sınıflarda derse girmelerine yönelik eğitim 

almadıkları ve 5. sınıflarda derse giren Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin hizmetiçi eğitime 

ihtiyaçlarının olmadığını belirtmişlerdir. Bu bulgu Demir, Doğan ve Pınar’ın (2013) yaptıkları 

araştırma sonuçlarıyla çelişmektedir. 

12 yıllık zorunlu kesintili eğitim sistemine geçişte Sosyal Bilgiler dersliklerinin fiziki alt 

yapısının düzenlenmediğini belirtmişlerdir. Külekçi (2013) 4+4+4 eğitim sisteminin 

birleştirilmiş sınıflara olumlu olumsuz yansımalarını birleştirilmiş sınıflarda görev yapan 

öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirmek amacıyla yaptığı çalışma sonucunda fiziki alt 

yapının yetersiz olduğu sonucuna ulaşmıştır. Tüm bu verileri destekler nitelikte Karadeniz ve 

Ulusoy (2015) tarafından yapılan çalışmada araştırmaya katılan öğretmenler fiziki ortamı 

olumsuz olarak değerlendirmişlerdir. 

Katılımcılar 4+4+4’e geçişin Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin iş yükünü arttırmadığını ve branş 

öğretmenlerinin ders yükünün artmasının Sosyal Bilgiler eğitiminin kalitesini düşürmediği 

belirtmişlerdir. Bu bulgu Külekçi’nin (2013) araştırma bulgularıyla çelişmektedir. Külekçi 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

86 
 

(2013) yaptığı araştırmada eğitim sistemdeki değişikliğin öğretmenlerin iş yükünü arttırdığı 

sonucuna ulaşmıştır. 

Karadeniz (2012) yaptığı çalışmada 4+4+4 eğitim sisteminin birçok açıdan tereddüt yarattığı 

ve 6287 numaralı kanunun beklenilen ihtiyacı karşılamadığı, gerekli çalışmalar yapılmadan 

sistemin hayata geçirildiği sonucuna ulaşmıştır. Bu araştırma bulguları da Sosyal Bilgiler 

öğretim programının eksikliklerini bu bağlamda ortaya çıkarmıştır. Araştırmaya katılan Sosyal 

Bilgiler öğretmenleri; Sosyal Bilgiler öğretim programının ihtiyaçlarının ve gereksinimlerinin 

yeni sistemle karşılanmadığını, Sosyal Bilgiler öğretim programının yenilenmediğini, Sosyal 

Bilgiler öğretim programının yenilenme çalışmalarının zamanında tamamlanmadığı, Sosyal 

Bilgiler öğretmenlerinin 5. sınıf programını tanımamalarını bir sorun olarak görmediklerini 

ifade etmişlerdir. Ayrıca Sosyal Bilgiler dersinin eksik ve aksayan yönlerinin 4+4+4 sisteminin 

hazırlık çalışmalarında belirlenmediğini, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin sorunlarını çözmek 

için herhangi bir destek mekanizmasının olmadığını, 4+4+4 sistemini tanıtmak için hazırlanan 

materyallerde Sosyal Bilgiler programının uygulanmasına yönelik bilgilerin kısmen yer 

aldığını, 4+4+4 sisteminin Sosyal Bilgiler derslerini etkilediği görüşlerini ifade etmişler ve tüm 

bunların sistemin ihtiyaç analizi ve uygulayıcı görüşü alınmadan hayata geçirilen bir sistem 

olmasından kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır. 

Araştırma kapsamında ulaşılan bulgular Gürkan tarafından 1987 yılında yayınlanan “Temel 

eğitimde 6 yaş uygulamasının değerlendirilmesi” adlı çalışmasında belirtilen sorunlarla 

benzerlik göstermektedir. Gürkan (1987) bu çalışmasında hiçbir ön hazırlık yapılmadan 

uygulamaya konulan bu kararın; eğitim programları, eğitim materyalleri, öğretmen eğitimi, 

destek faaliyetleri planlanmadığı için uygulamada başarısız olduğunu belirtmiştir. 

Öneriler 

Araştırma sonucunda elde edilen veriler ışığında planlamacı, araştırmacı ve uygulayıcılara 

aşağıdaki önerilerde bulunulmaktadır: 

1. Eğitim sistemiyle ilgili kararlar da asıl uygulayıcı olan öğretmenlerin görüşlerinin 

alınması gerekmektedir. 

2. Tüm eğitim paydaşlarının katılımıyla oluşturulacak uygulama planlarının pilot 

çalışmasının gerçekleştirilmesi, elde edilen bulgulara göre gerekli düzenlemelerin 

yapılması gerekmektedir.  



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

87 
 

3. Araştırma Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin örneklem olarak alındığı karma bir 

araştırmadır. Bu kapsamda 12 yıllık kesintili zorunlu eğitim sisteminin farklı branş 

öğretmenleri, eğitim yöneticileri, maarif müfettişleri, veliler ve öğrenciler tarafından 

nasıl görüldüğünü ortaya koymak için nicel ve nitel çalışmalar yapılabilir.  

 

Kaynakça 

Akpınar, B., Dönder, A., Yıldırım, B. ve Karahan, O. (2012). Eğitimde 4+4+4 sisteminin 

(modelinin) karşıt program bağlamında değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi 

Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 36, 25-39. URL: http://e-

dergi.marmara.edu.tr/maruaebd/article/view/1012001132/1012000962 adresinden 15 

Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Barber, M. and Mourshed, M. (2007). How the world's best-performing school systems come 

out on top. London: McKinsey and Company. 

Cerit, Y., Akgün, N., Yıldız, K., ve Soysal, M. R. (2014). Yeni eğitim sisteminin (4+4+4) 

uygulanmasında yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri (Bolu il örneği). Eğitim Bilimleri 

Araştırmaları Dergisi, 4 (özel sayı 1), 59-82. URL: http://ebad-

jesr.com/images/MAKALE_ARSIV/C4_OS1makaleler/EYFOR.04.pdf adresinden 21 

Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Creswell, J. W. (2003). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods 

approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage. 

Çatak, M. (2014). Ortaokullarda Sosyal Bilgiler öğretiminin öğretmen görüşlerine göre 

incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal 

Bilimler Enstitüsü. 

Demir, S. B., Doğan, S., ve Pınar, M. A. (2013). 4+4+4 yeni eğitim sisteminin yansımaları: 

beşinci sınıflardaki eğitim-öğretim sürecinin branş öğretmenlerinin görüşleri 

doğrultusunda değerlendirilmesi. Turkish Studies, 8(9), 1081-1098. URL: 

http://turkishstudies.net/Makaleler/488479498_070DemirSel%C3%A7ukBe%C5%9Fi

r-vd-2%20(2)-1081-1098.pdf adresinden 16 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Diranna, K. ve Loucks H. S. (2001). Designing program for teacher leasers: the case of the 

California science implementation network. Developing Teacher Leaders: Professional 

Development in Science and Mathematics; (ERIC No. ED 451 031). 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

88 
 

Doğan, S., Demir, S. B. ve Pınar, M. A. (2014). 4+4+4 kesintili zorunlu eğitim sisteminin sınıf 

öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 13 (2), 

503-517. URL: http://ilkogretim-online.org.tr/vol13say2/v13s2m12.pdf adresinden 20 

Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Doğan, S., Uğurlu C. T., ve Demir A. (2014). 4+4+4 eğitim sisteminin okul paydaşlarına 

olumlu ve olumsuz etkilerinin yönetici görüşlerine göre incelenmesi. Gaziantep 

University Journal of Social Sciences, 13(1), 115-138. URL: 

http://www.researchgate.net/publication/260133419_444_Eitim_Sisteminin_Okul_Pay

dalarna_Olumlu_ve_Olumsuz_Etkilerinin_Ynetici_Grlerine_Gre_ncelenmesi 

adresinden 17 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Eğitim-Bir-Sen (2012). 4+4+4 yeni eğitim sistemi, ne getiriyor? Neler olmalı? Ankara: Hermes 

Tanıtım Ofset. URL: http://www.egitimbirsen.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/121-

egitimbirsen.org.tr-121.pdf adresinden 21 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

ERG (Eğitim Reformu Girişimi) (2014). Temel eğitimin kademelendirilmesi sürecine ilişkin 

politika önerileri. URL: 

http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/444PolitikaNotu.14.03.14.W

EB(1).pdf.  adresinden 18 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Eurydice. (2008). Avrupa’daki öğretmenlerin sorumluluk ve özerklik düzeyleri. URL: 

http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/094TR.pdf 

adresinden 21 Haziran 2015’te alınmıştır. 

Friel, S. ve Brigt, G. W. (2001). Effective professional development for teacher leaders: lessons 

learned from k-6 mathematics teacher enhancement program. Developing Teacher 

Leader: Professional Development in Science and Mathematics. (ERIC No. ED451 

031). 

Gür, B. S., Özoğlu, M., Coşkun, I. ve Görmez, M. (2012). 2012’de eğitim. SETA Analiz. 

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, URL: 

http://file.setav.org/Files/Pdf/20130104114533_seta_analiz_2012egitim.pdf 

adresinden 21 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Gürkan, T. (1987). Temel eğitimde 6 yaş uygulamasının değerlendirilmesi (Ankara ilinde bir 

inceleme). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. No: 155 

Güven, İ. (2012). Eğitimde 4+4+4 ve fatih projesi yasa tasarısı=reform mu?, İlköğretim Online, 

11(3), 556-577, URL: http://ilkogretim-online.org.tr/vol11say3/v11s3m1.pdf 

adresinden 24 Haziran 2015’te alınmıştır.  



Filiz ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK 

89 
 

Hofstein, A. ve Even, R. (2001). Developing chemistry and mathematics leader in Israel. 

Developing Teacher Leader: Professional Development in Science and Mathematics. 

(ERIC No. ED 465595) 

Karadeniz, C. B. (2012). Öğretmenlerin 4+4+4 zorunlu eğitim sistemine ilişkin görüşleri. 

Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 10(40), 34-53. URL: 

http://www.egitimbilimtoplum.com.tr/index.php/ebt/article/view/488/pdf adresinden 

15 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Karadeniz, O. ve Ulusoy, M. (2015). 4+4+4 eğitim sistemi ile Sosyal Bilgiler eğitiminde ortaya 

çıkan kaotik durumlar hakkında Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. 

Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. URL: http://higheredu-

sci.beun.edu.tr/text.php3?id=1665 adresinden 17 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Kurul, T. N. (2008). Türkiye’de eğitim politikalarının dönüşümü (s. 49–58). Eğitim Bilimleri 

Bakış Açısıyla Türkiye Cumhuriyetinde Eğitimin Çağdaş Değerlerle İrdelenmesi 

Çalıştayı, 1–3 Mart, Ankara.  

Külekçi, E (2013). 4+4+4 eğitim sistemi kapsamında birleştirilmiş sınıf uygulamasına ilişkin 

öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2 

(2). URL: http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/40._ebru_kulekci.pdf 

adresinden 21 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

MEB (2012). 12 yıl zorunlu eğitim sorular ve cevaplar. URL: 

http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular2012/12Yil_Soru_Cevaplar.pdf?CHK=014

02264464c3ac021307baed3a38ab1 adresinden 21 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Memişoğlu, S. P. ve İsmetoğlu, M. (2013). Zorunlu eğitimde 4+4+4 uygulamasına ilişkin okul 

yöneticilerinin görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 14-25. URL: 

http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/02._salih_pasa_memisoglu_mehmet_is

metoglu.pdf adresinden 20 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Olson, M. N. (1999). Grounding our vision and ambition in 21st century reality: tools and 

tangible outcomes which exemplify oxy teacher leader development and achievement. 

assessment standarts ist. oxt teacher leader career portfolio. Paper Presented at the 

Annual Meeting of the California Educational Research Association, California. 

Örs, Ç., Erdoğan, H. ve Kipici, K. (2013). Eğitim yöneticileri bakış açısıyla 12 yıllık kesintili 

zorunlu eğitim sistemi: ığdır örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 4, 131-

154. URL: http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/275728428_08_Ors_(131-154).pdf 

adresinden 20 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 



Journal of Social Studies Education Research 2015: 6(2), 31-90  

 

90 
 

Özdem, G. (2008). Türkiye’de 1980 sonrası uygulanan eğitim politikalarının ilköğretim 

okullarında yarattığı dönüşümün değerlendirilmesi (s.243–251). Eğitim Bilimleri Bakış 

Açısıyla Türkiye Cumhuriyetinde Eğitimin Çağdaş Değerlerle İrdelenmesi Çalıştayı, 1–

3 Mart, 2008, Ankara. 

Öztürk, C. (2012). Daha iyi eğitim için 4+4+4 modeli, http://haber.marmara.edu.tr/ozturk-daha-

iyi-egitim-icin-444-uygulanmali/ adresinden 21 Şubat 2015 tarihinde alınmıştır. 

Peker Ünal, D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin 4+4+4 uygulamasına yönelik görüşleri. Eğitim ve 

Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2(4), URL: 

http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/36.peker_unal.pdf adresinden 21 Şubat 

2015 tarihinde alınmıştır. 

Sezgin, S. İ. (2001). Türkiye AB ilişkileri. AB’nin eğitim, öğretim ve gençlik politikaları. 

Ankara: Ankara Ofset. 

Swanson, J. (2000). What differentiates an excellent teacher from a teacher leader? Paper 

Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, 

New Orleans. 

Taymaz, H. (2003). Okul yönetimi. 7. Baskı. Ankara: PegemA Yayıncılık. 

Whitsett, G. ve Riley, J. (2003). Defining and applying leadership: perception of teacher leader 

candidates. Presented at the Annual Meeting of the Mid-South Educational Research 

Association, Biloxi. 

Yamaç, K. (2001). Nedir Bu İNOVASYON? Üniversite ve Toplum, Bilim, Eğitim ve Düşünce 

Dergisi. 1 (3). URL: http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=38 adresinden 21 

Şubat 2015 tarihinde alınmıştır.