Ghostscript wrapper for D:\Digitalizacja\MTS80_t18z1_4_PDF_artyku³y\mts80_t18z3.pdf M E C H AN I K A TEORETYCZN A I  STOSOWAN A 3,  18 (1980) ROZWIĄ ZAN IE  U P R OSZ C Z ON YC H  RÓWN AŃ   STRU M IEN IA  SWOBOD N EG O  M E TOD Ą ELEMENTÓW  SKOŃ CZONYCH KRYSTYNA  T U S T A N O W S K A  —  K A M R O W S K A  (POZNAŃ) 1.  Wprowadzenie W  pracy  przedstawiono  metodę   rozwią zywania  uproszczonych  równań  strumienia swobodnego  opisują cych  wypływ  czynnika z rury  prostej  metoda elementów skoń czonych. Obliczenia  przeprowadzono  dla  obszare  w  odległ oś ci  4~-  8 z/ d  od  wylotu  rury.  D o roz- wią zywania  otrzymanego  z  dyskretyzacji  metody  elementów  skoń czonych  ukł adu  LN równań  algebraicznych  nieliniowych  opracowano  zmodyfikowaną   metodę   iteracyjną . Otrzymane za  pomocą   tej  metody wyniki  porównano z  doś wiadczalnymi. Waż niejsze  oznaczenia: Q  obszar, G  brzeg  obszaru, x, r, z  współ rzę dne, u, v  funkcje  niewiadome, R  równanie, L   droga  mieszania, E  element  skoń czony, A  pole  trójką ta, H  funkcja  kształ tu, K  macierz  współ czynników, 2.  Postawienie  problemu  i  dyskretyzacja Rozważ my  swobodny  wypł yw  czynnika  z  rury  prostej  (rys.  1),  opisany  w  obszarze osiowosymetrycznym  Q,  uproszczonym  równaniem  ruchu  strumienia  swobodnego (la)  JL(ru> )  +   JL(ntv  ̂ - J- (rL), oraz  równaniem  cią gł oś ci  przepł ywu gdzie funkcje  niewiadome  u(r, z) iv(r 3   z) oznaczają   odpowiednio  prę dkoś ci  osiową   i pro- s' 464 K.  TUSTANOWSKA- KAMROWSKA mieniową   czynnika,  oraz n a brzegu  G obszaru  Q speł niają   warunek brzegowy I- go  rodzaju (2)  u(r, z)  =  u 0 ,  v(r, z)  =  v 0 ,  (r, z) e  G, zaś  L   =   L (r, - r-1  oznacza drogę   mieszania  czynnika  [1]. Rys.  1, Ponieważ  celem  naszym  jest  rozwią zanie  problemu  numerycznie,  wię c  musimy  go sprowadzić  do  postaci  dyskretnej.  Uczynimy  to  za  pomocą   metody  elementów  skoń czo- nych  (M ES). Dyskretyzacja  obszaru:  N ie  bę dziemy  rozpatrywać  cał ego  obszaru  okreś lonoś ci  funkcji u  i  v  z  (1), lecz  pewien jego fragment  (w dalszym  cią gu  oznaczony jako  Q), którego  wy- miary  podane są   na rysunku  2, gdzie jednostką  jest promień rury. W  obszarze  Q  ustalamy  L W R, w naszym  przypadku  L W R  =   41, dowolnie  wybranych punktów  (wę zł y).  Jako  elementy  skoń czone  przyjmujemy  trójką ty,  które  numerujemy od  1 do  L ER  =   59., D la  każ dego  z  L ER  trójką tów  wypiszemy,  zachowują c  kierunek le- woskrę tny,  odpowiadają ce  mu  wę zły  (L W E),  stanowią ce jego  wierzchoł ki  (tablica  W E). Kolejność  numerowania  wę zł ów  obszaru  i  elementów  oraz  ustalenie  numeru pierwszego wę zła dla  każ dego  elementu w tablicy  W E, zależą   od sposobu  uł oż enia programu. Zbiór  wszystkich  utworzonych  wyż ej  trójką tów,  który  oznaczymy  przez  Q,  stanowi model  dyskretny  obszaru  Q  (rys.  2). Dyskretyzacja  funkcji:  Zbudowaliś my  model dyskretny  Q obszaru  Q  okreś lonoś ci  funkcji u(r, z)  i  v(r,  z). Przystę pujemy  teraz do  budowy  funkcji  u(r, z) i  v(r,  z), dla  których ob- szarem  okreś lonoś ci  bę dzie  Q.  Ponieważ, w naszym  przypadku,  dyskretyzacja  tak  funkcji u(r, z) jak  i  v(r,  z) bę dzie  przebiegał a  analogicznie,  wię c w  celu  ograniczenia liczby  wzo- rów  (podwójne)  przeprowadzimy  ją   tylko  dla funkcji  u(r, z). ROZWIĄ ZAN IE  RÓWNAŃ   STRUMIENIA  SWOBODNEGO 465 W  wybranych  L W R  wę zł ach  obszaru  Q, wartoś ci  funkcji  u(r, z)  oznaczymy  przez  Uł , i  =   1,  ..., L  W R.  Rozpatrzmy teraz  dowolny  element skoń czony.  Bę dziemy  uważ ali  go  za obszar  okreś lonoś ci  pewnej  funkcji  lokalnej,  oznaczonej  przez  wt< 0(r, z),  tego  typu  co 1.0 1,5 Rys.  2, 2.0 2,5 3,0 u(r, z).  F unkcję   lokalną   aproksymuje  się   n a  odpowiadają cym  jej  elemencie  funkcjami cią gł ymi,  postaci (3)  '  u™(r,  z)  =  Hi°\ r,  z)«ie> +   ...  +H' L % E (r,  z)u^ E , gd zie  H < 0 )  są   wa r t o ś c i a mi  fu n kcji  «< c ) ( r ,  z)  w  wę z ł a ch  e le m e n t u ,  za ś  fu n kc je  H^ (r,  z),n  = =   1,  ...,L W E,  d la  e le m e n t u  t r ó jk ą t n e go  m a ją   p o st a ć  [2,  9] (4)  Htf>(r,  z)  -   (a n +b„+c„z)j2A,  n  =   ij,  k. Stał e  a, b, c  zależą   tylko  od  współ rzę dnych  wę zł ów  eł ementu  [9],  A  jest  polem  trójką ta E e ,  zaś  i,j,  k  oznaczają   kolejne  numery jego  wierzchoł ków.  W  tym  przypadku  funkcja M(e)(/ - , z), zgodnie z  (3) i  (4), w  każ dym  elemencie E e ,  bę dzie  nastę pują ca (5) 1 a t b, a j bj C] a k b k Ck_ rU 1 ' W U k Ostateczny model dyskretny  funkcji  u(r, z) w  obszarze  Q  otrzymamy  p o  zastosowan iu typowego  dla  MES  zbierania  po  elementach  [2, 4, 9] L ER  L ER (6)  w(r,  z)  s  u(r, z)  = e=l e=l 466  K.  TUSTAN OWSKA- KAMROWSKA gdzie  H(r,  z)  oznacza  globalną  aproksymację £unkcji  u(r,  z)  w  Q,  a  {U}  jest  wektorem wartoś ci  tej  funkcji  w  L W R  wę zł ach  obszaru  Q. Dyskretyzacja  równań.  N iech, zgodnie  z  (5) (7)  '«<• >(/- , z)  -   [H°]{U}e,  oW( r, z)  -   [Ha]{Ve} ' bę dzie  aproksymacją  dla  u  i  v  w  typowym  elemencie  trójką tnym  E e .  Ponieważ  (7) jest tylko  przybliż eniem  funkcji  u(r,  z)  i  v(r,  z)  w  każ dym  elemencie skoń czonym, więc bł ę dy ( 8 )  o'  a Ri'Kr, z) =  JL( r«W) +  - ^- (roW) =   0, n ie  bę dą  toż samoś ci  owo  równe  zeru.  Moż emy je  zminimalizować  w  każ dym  elemencie metodą  G alerkina  [2, 4, 8,  9], dla  której funkcje  wagowe są  równe Hie\   oraz (9)  /   Hw(r,  z)Ri°\ r,  z)dE e   =   0 ,  i  =  1,2. D la  naszych  równań  warunek  (9), po  uwzglę dnieniu  (8), przyjmie  postać J H< e> [ - A  ( ru( e ))  +  -  ̂(ro< e>)l i £ e  =   0 . W  tym  miejscu  zazwyczaj  w  celu  obniż enia rzę du  równania, lub  wydzielenia  z równa- n ia  tych jego  czę ś ci,  które  dział ają  tylko  na  brzegu  obszaru  (umoż liwia  t o  wprowadzenie warun ków  brzegowych  II- go  i  III- go  rodzaju,  o  ile  takie  są  dane),  stosujemy  do  niego wzór  G reen a  [2, 3]. W  naszym  przypadku  wzór  ten  zastosujemy  do  pierwszego  z  równań  (10).  W  tym celu  musimy  je  przekształ cić do  odpowiedniej  postaci.  Wtedy,  zapisując  ukł ad  (10)  już dla  cał ego  elementu  B e ,  mamy /   [H z ] T r[H]{U}[H]{U}  + [H r ] T r[H]{U}[H]{V}  + +  [H r ] T rL [H r ]{U}[H r ]{U}drdz  = =   /   [H]Tr(u2cosg+luv+L iŁ u\2\   sing\   dS  =   0, /   {[HYraH z }{U}- V{H r ]{V})+[Hf[H]{V})drdz  =   0, gdzie  H r   — dH/ dr,  H s   ~  dH/ dz,  G e   jest  brzegiem  elementu  E e ,  zas  g  ką tem  normalnej zewnę trznej  do  brzegu  trójką ta. N ie  uż yliś my  w  (11) symbolu  (e), aby  nie zaciemniać zapisu.  N ależy jednak pamię tać, że  wszystkie wystę pują ce  tam wielkoś ci  odnoszą  się  do elementu  E e . ROZWIĄ ZAN IE  RÓWNAŃ   STRUMIENIA  SWOBODNEGO 467 C ał ka  po G e ,  wystę pują ca  w  (11), jest  równ a  zeru  n a wszystkich,  brzegach  wewn ę t rz- nych  obszaru  Q  [8], n at o m iast n a  brzegach  elem entów  pokrywają cych  się  z G, n ie  bę d zie- my z niej  korzystać,  gdyż  m am y  dan y  warun ek  I- go  rodzaju. Jeż eli  teraz  d o  r, z i L  zastosujemy  aproksym ację   tego  sam ego  t ypu  co  d la  fun kcji  n ie- wiadomych,  okreś loną   wzoram i  (7), to wykorzystują c  wzór  [9] r  a ' / 3' v! / ^9\   FT ?HP.Hy drd?  =  1A bę dziemy  mogli  z ł atwoś cią   policzyć  cał ki  wystę pują ce  w  (11). 1  t ak J  [H]T[H]drdz  =  4 " 2  1 1 1  2  1 1  1  2 A T2 [B], f  [H]{r}[H]{U}[H]drdz  = A  {U} (13) J  [H]{r}[H]drdz  =  A (622)  (221)  (212) (221)  (262)  (122) (212)  (122)  ( 226) ; 2 1 1 1  A 1  2  l \ =l2 1 1 2 60 gdzie  (pqś )  ~ pri + qrj+sr k .  Oznaczają c 1 (14) ~  2 J [ C ] ' (15) otrzymamy z  (11)  u kł ad  sześ ciu  równ ań  algebraicznych,  dla  każ dego  z L ER trójką tów  E e . [c] T {U} T [A]{U}+[b] T {U} T [A]{V}+ib] T   {r} T [B]{L }lb]{U}[b]{U}  = 0, [B]{r}icl{U}  + 2A[B]{V}+.[B]{r}[b]{V}  -   0, który  zapisany  bardziej  przejrzyś cie  jest  postaci c t  [A]uu + b t  [A~\ uv + b   t [k]nu Mf\ u,v)  = c k  [A] uu + b k  [A] uv + b k  [k] uu ~  [k3]{U}+[k4]{V}, M  =   [bF{ry{B]{L }[b], = 0 , gdzie (17) M{ e )  i  M^   są  m odelam i  dyskretn ym i  równ ań  (1) w  elem encie  E o ,  a  zapis  sym boliczn y [A]uv  należy  rozum ieć  ja ko  {U}T[A]{U},  oraz  wszystkie  wielkoś ci  wystę pują ce  w (16) odnoszą   się  do E E .  M odel  globaln y  równ ań  ( ł )  otrzym am y  p o zł oż en iu  r ó wn a ń  (16)  d la cał ego  obszaru  Q. P owstan ie w t en sposób  L W R  ró wn ań  typu (18a)  [Kl]  UU+  [K2]  UV=0, 468 K .  TUSTANOWSKA- KAMROWSKA oraz  L W R  równań  liniowych (18b)  [K3]{U} + [K4]{V] = 0. N iech  teraz  L N  =  L W R- L W D  bę dzie  ogólną  liczbą  wę zł ów  obszaru  Q, w  których poszukujemy  wartoś ci  funkcji  u{r, z) i  v(r, z). L W D oznacza liczbę  tych wę zł ów  obszaru Q, w których znamy wartoś ci  funkcji  u i v  (warunki  (2)). Oczywiś cie,  liczba  punktów  brzegowych,  dla których znamy wartoś ci  funkcji  nie musi być  taka  sama  dla w i  w. W  naszym  przypadku  przyjmiemy  jednak, .że one są  równe,  co nie  zawę ża  dalszych  rozważ ań. Po  wprowadzeniu  warunków  (2) do ukł adu  (18), otrzymamy 2 xL N  równań [Kl)UU+[K2]UV=-   0, =  {F} Teraz  U =   [U1, ...,  UL N,  I ],  a  macierze  [£1] i  [# 2] są  rozmiaru  (L N +1) x (L N +1). Wykorzystując  fakt,  że macierz  [K4] jest  nieosobliwa  ((17)), moż emy z  drugiej  czę ś ci ukł adu  (19) wyznaczyć  wektor  {V} (20) czytaj  IER,LW?,LWD,  V.'E,WW,u0  ,V0,UgJ LN=I- WR- LW.D obiicz  macierze  K3  i  K4  dia równania liniowego (19 b) wprowadź  warunki  brzegowe  i  umieść je  w  kolumnie  LN+1 macierzy K3 obiicz 3 o blicz  l<4 -  Kt  Kj'  ] t= 1 oblicz  macierze  Ki  i  K2  dla  równania nieliniowego  w  wę ź le  i  (19a) T wprowadź  warunki  brzegowe oblicz zapamię taj  macierz  wspótazynników K  dia Rys.  3  Schemat  blokowy. ROZWIĄ ZAN IE  RÓWNAŃ   STRUMIENIA  SWOBODNEGO  469 a  wstawiają c  go  do  czę ś ci  pierwszej  ukł adu  (19),  otrzym am y  L N   równ ań  n ielin iowych , każ de  postaci (21)  [K\ VU  =   0, o  niewiadomych  U',  i  =   1,  ...,  L N . Oczywiś cie  m acierz  [K] m oż na  zawsze  przedstawić  ja k o  m acierz  sym etryczną . Schemat  blokowy  pro gram u  realizują cego  opisaną   dyskretyzację ,  kt ó rego  wyn ikiem jest  ukł ad  równ ań  (21),  p o kazan o  n a  rysun ku  3.  Czas  jego  realizacji  n a  m c  O d r a  1204 wynosi,  dla  n aszego  zadan ia,  224  s. 3.  Rozwią zanie U kł ad  równ ań  (21)  p ró bo wan o  rozwią zać  wielom a  m etodam i  ( N ewt o n a- R ap h so na (N R)  [5],  gradien tów  sprzę ż onych  (G W)  [4],  linearyzacji  Steffensena  (ST)  [6],  iteracji prostej  (IT)  [4],  i  in n e).  K aż da  z  tych  m etod  wym aga  jed n a k  dosyć  dobrej  zn ajom oś ci przybliż onych  wartoś ci  rozwią zan ia,  co  nie  zawsze jest  ł atwe,  a  w  wię kszoś ci  przypadkó w wrę cz  niemoż liwe.  P odję to  wię c  pró bę   opracowan ia  takiej  m etody  (lub  zm o d yfiko wan ia jednej  ze  zn an ych .m etod),  kt ó r a  n ie  zależ ał aby  od  p u n kt u  startowego. P onieważ  ukł ad  (21)  m oż na  z  ł atwoś cią   zapisać  w  postaci (22)  a"UnU"  + 2b"Un+c"  =   0 ,  n  m  1,  ...,L N , gdzie L N  + l '  •)  L N +1  L N +  '• wię c  niewiadom ą   U"  m o ż na  pro st o  wyznaczyć  z  n- tego  równ an ia (24)  U" -   ~b"±Vby r ^ L . Pozostaje  tylko  problem ,  który  ze  zn aków  ( +   czy  —)  przyją ć  d la  każ dej  z  n iewiad o - mych  U. Okazuje  się ,  że  zn ak  ten n ie jest  stał y w  każ dej  iteracji,  lecz  m oże  ulegać  zm ian ie. Jego  d o bó r  m oż na  ustalić  autom atyczn ie  w  program ie,  p o  wprowadzen iu  pewn ych  wa- runków  dodatkowych . Bodaj  najważ niejszym  z  n ich jest  zał oż enie o zbież n oś ci  m etody.  O zn acza  t o ,  że  m ają c dla  każ dej  z  n iewiadom ych,  w  każ dej  iteracji  p o  dwa  pierwiastki,  dobieram y  t en  z  n ic h , dla  którego  róż n ica  z  rozwią zan iem  dotychczasowym  jest  mniejsza. W  ten  sposób  otrzym an e  wyniki  porówn an o  z  doś wiadczaln ym i.  Wyn ik  p o ka za n o  n a rysunku  4  i  5,  gdzie  pu n kt y  oznaczają   wartoś ci  obliczon e.  R ysun ki  6 - 10  przedstawiają zachowanie  się   rozwią zan ia  n aszego  zadan ia  w  dwudziestu  pierwszych  iteracjach  (it). P unktem wyjś ciowym  był  p u n kt zerowy,  tzn . n a począ tku  wszystkie  U  ' =   0, i  • »  1». . . ,  L N . 470 K.  TUSTANOWSKA- KAMROWSKA Rys.  4. Rys.  5. Rysunek  6  przedstawia  ś rednią   kwadratową   wartość  z  funkcji  ukł adu  (2\ ). Jeż eli  nasze równanie  zapiszemy  w  postaci f t (U)  =  0,  i=l,,..,L N , t o T N 0,02 0,01 0,005 ­ RSSUz*(ZM) 0 22  k­0,18 Rys.  6. 0,6 0,4 0,2 ­ 0 , 2 ! 50 30 20 10 RSSUz2(ZM) 0 22  k=0,18 i  2 0  ii 20  u Rys.7. RSSUz2(NR! o22,u=0,18 W19 w9 W1 <.w9 •  iw19 20  0 Rys.  8. 472 K.  TUSTANOWSKA- KAMROWSKA 0 . 6 - 0 . 4 - 0 . 2 - RSSU 0 2 2 ,  l> - *  * z 2 ( 6 w l = 0,18 1 9 I 4 I 1 W1 w9  ~ w19 20 Rys.  9.  . 0.6 0,4 0,2 0 RSSUz2iZM ) 0 22,  k=0,1B .  •   * •   • • • • • • •   •   •   • •   •   •   #   '  * •   •   * i •   •   •   • W1 .  •   •   * w 9  ' •   •   •   • W19 ! 7 n • w1  _ >w9  " - >w19 Rys.  10. N a  rysunku  7  pokazano  odpowiednio  bł ą d  ś redni LN kolejnych  przybliż eń  pierwiastków.  N atomiast rysunki  8, 9, 10  przedstawiają   zachowanie się   trzech  dowolnie  wybrartych  pierwiastków  ukł adu  (21)  dla  trzech  metod  (N R, GW, Z M ). 4.  Podsumowanie Przedstawiona  wyż ej,  na  przykł adzie,  metoda  rozwią zywania  równań  róż niczkowych, może być  wykorzystana  również  w wię kszoś ci  nieliniowych  problemów  pola. Wybór  kształ tu elementu oraz funkcji  aproksymują cej  jest dowolny  i zależy  od potrzeb i  wykonawcy.  Konkretna jego  postać jest  waż na  dopiero  po  przystą pieniu  do całkowa- nia  równań  (11). ROZWIĄ ZAN IE  RÓWNAŃ   STRUMIENIA  SWOBODNEGO  473 Kształ t  ukł adu  (21)  zależy  tylko  od  ch arakteru  równ ań  wyjś ciowych  (1),  a  ś ciś le  od stopnia  wystę pują cych  w  n ich  funkcji  niewiadomych.. Wprowadzenie  waru n ków  brzegowych  Il- go  i  I I I - go  rodzaju  równ ież  n ie  n ast rę cza formalnie  wię kszych  problem ów.  Bardziej  pracoch ł on n e  bę dzie  jedyn ie  wtedy  uł oż en ie programu. Z m odyfikowan a  m et oda  iteracyjna  (Z M )  m oże  sł uż yć  d o  rozwią zywan ia  n ie  t ylko równań  kwadratowych,  lecz  ogólnie  d o  równ ań  typu  wielom ian owego.  N ajefektywn iej jednak m oż na  ją   wykorzystać  w  celu ustalan ia  przybliż en ia  począ tkowego,  n a  tyle  d o kł ad - nego,  aby  m oż na  był o  stosować  in n e  szybsze  m etody  rozwią zywania  ró wn ań  n ielin io- wych,  n p.  m etodę   N ewton a- R aph son a. Literatura  cytowana w tekś cie 1. L.  BOG USŁAWSKI,  C Z . O.  P OP IEL,  E.  D U BAN IEWICZ,  K.  TU STAN OWSKA,  Konwekcyjna  wymiana  ciepł a i  masy  W przepł ywach  turbulentnych,  Opracowanie  wewnę trzne,  P ozn ań 1977. 2. J.  DESCOLOUX, Metoda elementów skoń czonych, M ir, M oskwa 1976. 3.  G.  M .  F ICH TEN H OLZ, Rachunek  róż niczkowy i cał kowy. P WN ,  Warszawa 1975. 4.  J. T.  OD EŃ , Koniecznyje elementy w nieliniejnoj mechanikie spiesznych sred, M ir, M oskwa 1976. 5. J. M .  ORTEOA,  W. G .  RH U MBOLAT,  Iteracjonnyje metody  rieszienia nieliniejnych sistem  urawnienij  so mnogimi nieizwiestnymi, M oskwa 1975. 6. W.  PAN KIEWICZ,  Utocznienie  rieszienij sistiem  nieliniejnych  algiebraiczieskich i  transeiendientnych  uraw- nienij  pbobszcziennym  metodom Steffensena, Algorytmy  i  Algoritmiczeskije Jazyki, 4/ 1969. 7. K.  TUSTANOWSKA,  M . CIAŁKOWSKI,  R. PIĄ TKOWSKI,  Metoda elementów skoń czonych dla liniowych prob- lemów  pola,  I  Wydział owa Sesja  N aukowa,  Poznań  1977. 8.  B.  WOSIEWICZ, Model mieszany metody elementów skoń czonych  dla filtracji  ustalonej,  Archiwum H ydro- techniki, 2/ 1975. 9.  O. C.  ZIEN KIEWICZ,  Metoda elementów skoń czonych,  Arkady, Warszawa 1972. P  e 3  K)  jvs  e PEUIEHHE  ynPOIH EH H LIX  yPABH EH H H   OC EC H M M ETP H ^H Oń CBOBO^HOK  CTPYH   METOflOM   KOH E^H fclX  3JIEM EH TOB B  craTbn  H pe^craBjieH O  MCTOA  peuieH H H  yn p o m eH H t rx  ypaBH eH uii  C BOSOAH OH   cT p yn  K3o6pa3aiomH X noTOKa  c  npHMoft  T py6bi  MHeTOfloiw  KoiieH H bix  an eM em oB  ( M K 3 ) .  H ciH cn eH K H oBjiacTH   B  paccroH H H H  4- 8̂  z/ d OT Bbixofla  T py6w.  Jljm  pen ien KH   n o n y^ e H o r o  H 3 MK3  CHCTCMBI  L H   ajireepaH ^iecKnx  H en H H et ebix  ypaBH eH H   pa3pa6oTaH O  MOflHd)HiWP0BaHHKH iro n  noMoiHH  a i o r o  MeTOfla  pe3yjiBTaTBe  cpaBHeHO  c S u m m a r y THE N U M ERICAL  SOLU TION   OF   A  SIM PLIF IED  F R E E  R OU N D  JE T EQU ATION S  U SI N G  T H E F IN ITE  ELEM EN T  M E TH OD A  method  of  numerical  solution is  presented of  simplified  equations  of  free  round  jet  flowing  from > straight  pipe using the finite element method  (F EM ). The solution is- given  for  the region  4- f-8  z/ d from he  pipe  outlet. 474  K.  TUSTAN OWSKA- KAMROWSKA A  modified  iteration method is  proposed to solve LN  algebraic  nonlinear equations system  obtained from  F E M  discretization. T h e  results  is  com pared  with  the  experimental  data. POLITECHNIKA  POZNAŃ S KA IN S TYTU T  TECHNIKI  CIEPLNEJ I  S ILNIKÓW  S PALINOWYCH Praca  został a  zł oż ona  w  Redakcji  dnia  11  kwietnia  1979 roku