Ghostscript wrapper for D:\BBB-ARCH\ARCHIWUM-lata-78-71\MTS73_t11z1_4\MTS72_t10z1_4\mts72_t10z2.pdf




M E C H AN I K A
TEORETYCZNA
I  STOSOWANA

2,10  (1972)

WACŁAW  OLSZ AK

Jeś li  począ tek  pracy  naukowej  badacza  utoż samić  z  datą   ukazania  się  jego  pierwszej  publikacji,  to
w roku bież ą cym  Zbiegają   się  w  ż yciu  Profesora  WACŁAWA  OLSZAKA  trzy  waż ne  daty.  70- lecie  urodzin,
50- ciolecie  pracy  naukowo- badawczej,  zapoczą tkowanej  opublikowaniem  w  1922 roku  artykuł u na  temat
uproszczonego sposobu  obliczania  poł ą czeń  torów  [1 l ] n  oraz  35- lecie  podję cia  przez  Jubilata nauczania
akademickiego, w roku  1937 habilitował  się   On bowiem  jako  docent na ówczesnej  Akademii  G órniczej
w  Krakowie.  N a  rok 1972 przypadają   pon adto dwie  dalsze  rocznice:  20- lecie  istnienia  Zakł adu  Mecha-
niki  Oś rodków  Cią gł ych  P AN , którego  Profesor  W.  OLSZAK był   organizatorem  (1952),  twórcą   i przez
blisko  dwadzieś cia  lat kierownikiem; jak  również  20- lecie  zwią zania  się  Jego z Politechniką   Warszawską
(1952)  przez  obję cie  na  ówczesnym  Wydziale  Budownictwa  Przemysł owego  Katedry  Wytrzymał oś ci
M ateriał ów.  Ta, dziś już  przez  takie  okrą głe  dziesię ciolecia  zarysowana  dział alność naukowa,  inż ynierska
i wychowawcza, jak również organizacyjna  i społ eczna WACŁAWA  OLSZAKA, przeplatana wieloma barwnymi
przeż yciami,  jest  miarą   Jego  wielokierunkowych  zainteresowań,  niespoż ytej  energii  oraz  wielkiej  opty-
mistycznej  wiary  w  efekty  usilnego,  rozumnego  i  konsekwentnego  dział ania ludzkiego.  W tym krótkim
szkicu  uwypuklić  chciał bym ogólne  aspekty  Jego  ż yciorysu  na tle ś rodowiska  akademickiego  i  waż niejsze
etapy  pracy  naukowo- dydaktycznej  oraz  organizacyjnej,  przy  czym  wspomnę   również  o  Jego  wyróż nie-
niach  i cennych dystynkcjach,  bę dą cych  wykł adnikiem  uznania dla osią gnięć  WACŁAWA  OLSZAKA  na  polu
naukowym,  organizacyjnym  i  społ ecznym.  Szczegół owej  analizie  sylwetki  naukowej  Profesora  oraz jego
dorobku  inż ynierskiego  w dziedzinie zastosowań  osią gnięć  badawczych  i technicznych poś wię cone są  dwa
nastę pne opracowania.

i  WAC ŁAW  OLSZ AK  urodził  się  24 paź dziern ika  1902 roku w Karwinie, n a Ś lą sku  Cieszyń-

skim.  Od  najmł odszych  lat  wychowywał   się   w  klimacie  patriotycznym  i  w  atmosferze

pracy  społ ecznej,  wzrastają c  w  specyficznym  ś rodowisku  Z iemi  Cieszyń skiej.  Z iemia  ta,

odwieczny  teren  obcego  n ap o ru  prowadzon ego  n a  froncie  zarówno  politycznym  i  kultu-

raln ym , ja k  i  gospodarczym ,  stan owił a  zawsze  bastion  patriotyczn y  silnie  zwią zany  z pol-

skoś cią,  kultywują c  swój  pię kn y,  archaiczn y ję zyk,  swe  barwne  regionalne  tradycje.  Tak

był o i  z najbliż szym  otoczen iem i  rodzin ą   WACŁAWA  OLSZ AKA.  Ojciec jego  Wacł aw, lekarz

i  dział acz społ eczny, prezes  M acierzy  Szkolnej  i  czł onek  R ady  N arodowej  Księ stwa  Cie-

szyń skiego,  cał e  swe  ż ycie  strawił   n a  tym ,  by  ludnoś ci  miejscowej  nie  tylko  nieść  pom oc

ja ko  opiekun  jej  zdrowia,  ale  równ ież  jako  odważ ny  i  nieugię ty  doradca,  organ izator

polskoś ci  i  poś redn ik  u  wł adz.  Był   czł owiekiem  wielkich  zasł ug  i  ogromnego  autorytetu.

P rzypieczę tował  ostateczn ie swe polskie przekon an ia wł asnym ż yciem, giną c w dniu 9 wrześ-

n ia  1939  roku  z  rą k  gest apo ;  ż onę  jego  deportowan o do  obozu  koncentracyjnego  w Skro-

1 }  P atrz  wykaz  publikacji  Wacł awa  Olszaka,  str.  213.



180  WAC Ł AW  O L SZ AK

chowicach.  D la  uczczenia  wielkiego  patrioty  i  m ę czennika  Z iemi  Cieszyń skiej,  m iasto
Cieszyn  przemianował o w  1948  roku  jedn ą   z  ulic  w  ś ródm ieś ciu  n a  ulicę   D r a  Wacł awa
Olszaka.

N ic  tedy  dziwnego,  że  m ł ody  WACŁAW  OLSZ AK  wrastał   cał ą   swą   duszą   w  tę   atm osferę
patriotyzm u  i  ofiarnej  pracy  dla  społ eczeń stwa.  Objawiał o  się   t o  wyraź nie  już  w  czasach
gimnazjalnych.  W  cał ym Zagł ę biu  Ostrawsko- Karwiń skim  istn iał a  ówcześ nie  tylko  jed n a
polska  szkoł a ś redn ia: był o nią  polskie  gimnazjum  realn e im . Juliusza  Sł owackiego w  Orł o-
wej.  Codzienny  czterokilometrowy  m arsz  t am  i  z  powrotem  stanowił   zdrowy,  choć
czasochł onny  i  m ał o  wygodny  element  ż ycia  sporej  grupy  karwin iaków  uczę szczają cych
do  gimnazjum  orł owskiego.  M im o  t o ,  uczeń  WAC Ł AW  O LSZ AK  znajdował   czas  n a  wiele
zaję ć  pozaszkolnych  i  dawał   upust  swym  zam ił owan iom  organizacyjnym,  sportowym
i muzycznym. Był  współ organizatorem druż yny  harcerskiej  w  Orł owej, czł onkiem, a  póź niej

dyrygentem  chóru  i  orkiestry  gimnazjalnej,  pierwszym  skrzypkiem  kwartetu,  entuzjastą
kół ka  esperantystów.  M ają c  lat  16  zgł osił   się   jako  och otn ik  do  powstają cych  wówczas
pierwszych  oddział ów  arm ii  polskiej,  uzyskują c  przydział   d o  Batalion u  Saperów  we
F rysztacie. Z nauką   radził   sobie  przy  tym  dobrze, czego  ś lady  widoczne  są   w  Jego  ocen ach
szkoln ych:  w  cią gu  oś miu  lat  n a  wszystkich  szesnastu  ś wiadectwach  figurują   jedyn ie  n ot y
«bardzo  dobre». Ze szczególnym  zam ił owaniem oddawał  się   studiom n ad literaturą   polską
i  był  jedn ym  z  najczynniejszych  czł onków  odpowiedniego  koł a  gimnazjalnego.

IŚ we  studia  uniwersyteckie  rozpoczą ł   WAC ŁAW  OLSZ AK  W  roku  1920  n a  Wydziale
Inż ynierii  Lą dowej  i  Wodnej  P olitechniki Wiedeń skiej,  którą   ukoń czył  w  1925  ro ku  ja ko
inż ynier  dróg  i  m ostów,  otrzymują c  zaszczytny  dyplom  summa  cum  laude.  D ziekan  Wy-





182 WAC Ł AW  O L SZ AK

\   P o  skoń czonej  wojnie  spę dził  kilka  miesię cy  we  F ran cji  i  blisko  rok  w  Belgii,  pracują c
począ tkowo  n a  U niwersytecie w  Brukseli,  aby  potem skorzystać  z  zaproszenia  n a  wykł ady
goś cinne  n a  F aculte  des  Sciences  Appliquees  U niwersytetu  P ań stwowego  w  Liege,  który
przed  Jego  powrotem  do  kraju  odznaczył  G o swym  medalem  h on orowym , Xam  też  osią ga
G o  niespodziewane  zaproszenie,  którego  zresztą   nie  przyją ł:  propozycja  obję cia  Katedry
Teorii  Konstrukcji  Inż ynierskich  w  M on ach ium . N ie  skorzystał   On  również  z podobn ych
propozycji  póź niejszych,  mianowicie z  zaproszenia  z  roku  1960  do  obję cia  Katedry  Teorii
Sprę ż ystoś ci  i  Wytrzymał oś ci  M ateriał ów  n a  P olitechnice  Wiedeń skiej  —  p o  sł awnym
uczonym  Prof.  K.  G IRKM AN N IE  —ja k  i z propozycji  z  lat  1956  i  1961, dotyczą cych  obję cia
podobnej  Katedry  w  D r e ź n i e —po  Prof.  H .  N E U BE R Z E .

W  roku  1946  WACŁAW  OLSZ AK  wraca  z  tuł aczki do  kraju,  aby  obją ć  —ja k o  profesor
zwyczajny  —  Katedrę   Wytrzymał oś ci  M ateriał ów  w  Akadem ii  G órniczej  w  K rakowie

oraz  n a  wydział ach  politechnicznych  póź niejszej  P olitechn iki  Krakowskiej.  N atych m iast
wraca  do  swych  przerwanych  prac  naukowych  oraz  organizacyjnych,  inicjuje  i  prowadzi
mię dzywydział owy  oś rodek  mechaniki  stosowanej,  kł adą c  t ak  wtedy,  ja k  i  w  czasie  cał ej
swej  dalszej  dział alnoś ci,  wielki  nacisk  n a  konieczność  istnienia  forum  dyskusyjnego
o  charakterze seminaryjnym,  jednoczą cego  i doskonalą cego  wysił ki  badawcze  pracown ików
n aukiw  dziedzinie m echaniki.

1 W, jo ku  1952  Prof.  WACŁAW  OLSZ AK  przenosi  się   do  Warszawy,  gdzie  P olitechn ika
powierzył a  mu  organizację   i  kierownictwo  K atedry  Wytrzymał oś ci  M ateriał ów  n a  n owo



WACŁAW  OLSZAK  183

powstał ym  Wydziale  Budown ictwa  P rzemysł owego.  P rzekształ ca On ją   niedł ugo  (w  roku
1956)  w  pierwszą   w  kraju  funkcjonują cą   w  pion ie  uczelni  technicznych  Katedrę   Teorii
Sprę ż ystoś ci  i  P lastyczn oś ci.

!  W  tymże roku  1952  Prof.  WAC Ł AW  OLSZ AK powoł an y został  na organ izatora, a nastę p-
nie  kierown ika  Z akł adu  M ech an iki  Oś rodków  Cią gł ych  Polskiej  Akademii  N auk.  Z akł ad
ten  stał  się  w n iedł ugim czasie najsilniejszą   w kraju  placówką   naukową   w zakresie mechaniki
stosowan ej,  zn an ą   równ ież  szeroko  poza  granicam i  P olski.  Placówka  ta  skupił a  pod
kierownictwem  Prof.  WAC ŁAWA  OLSZ AKA  wielką   liczbę   badaczy  w  dziedzinie  teorii  sprę -
ż ystoś ci,  teorii  plastyczn oś ci,  reologii,  teorii  konstrukcji  oraz  badań  doś wiadczalnych,
kształ cą c jedn ocześ n ie  m ł ode  kadry  i dają c  im moż liwoś ci  zasł uż onego awansu  naukowego.
D oceniają c  wielkie zn aczen ie dobrze  zorgan izowan ych  dyskusji  naukowych, Prof.  OLSZAK
doprowadził  do realizacji  coroczn ych letnich konferencji  naukowych, które — po  pierwszym
takim  spotkan iu  we  wrześ niu  1953  roku  w  Karpaczu  —  stał y  się   odtą d  dobrą   tradycją
oś rodka  i  do  dzisiaj  regularn ie  się   odbywają   z  udział em pracowników  instytutów  n auko-
wych  i  wyż szych  uczelni, ja k  równ ież  wybitnych  przedstawicieli  myś li  badawczej  z  zagra-
nicy.

!W  roku  1953  Z akł ad  prowadzon y  przez  Prof.  OLSZ AKA  wszedł   w  skł ad  Instytutu
P odstawowych  P roblem ów  Techn iki  P AN ,  w  którym  od  począ tku  sprawował   funkcję
zastę pcy  dyrektora  d o  spraw  n au ki,  a  w  latach  1963- 1969  był  jego  dyrektorem.  N a stano-
wisku  tym  równie troskliwą   opieką   otaczał  zagadn ien ia  współ pracy naukowej  z  krajowymi
i  zagranicznym i  wyspecjalizowanymi  oś rodkami  badawczymi.  Współ praca  t a  rozwijał a
się   szczególnie pom yś ln ie i przejawiał a  w wielu form ach : w zapraszaniu wybitnych  uczonych
n a  wykł ady  i  sem in aria;  w  organ izowan iu  cykli  wykł adów  z  nowych  dyscyplin;  w  trosce
o  t o ,  by  m ł odzi  pracown icy  n au ki  korzystać  mogli  z  krótko-   i  dł ugoterminowych  staży
n aukowych  w  wiodą cych  oś rodkach  myś li  badawczej  w  kraju  i  za  granicą ;  w  inicjowaniu
publikowan ia  zagran iczn ych  wyn ików  prac  badawczych  w  krajowych  czasopismach
n aukowych.  D ocen iał   zarazem  w  peł ni  rolę   kongresów  mię dzynarodowych  dla  rozwoju
bad ań  w  P olsce,  zarówn o  przez  delegowanie  n a  n ie  zainteresowanych  daną   problematyką
naszych  przedstawicieli,  ja k  i  przez  organ izowan ie  takich  spotkań  i  dyskusji  w  kraju.
Wychodzą c  z  takich  przesł an ek, inicjował   i  popierał  takie  formy  wzajemnych  kon taktów;
sam  kierował   przygotowan iem  n aukowym  i  organizacyjnym  dwu  mię dzynarodowych
zjazdów  z  zakresu  m ech an iki  stosowan ej,  które  odbył y  się   w  Polsce.  Pierwszym  z  nich,
w roku  1958, był o sym pozjum  M ię dzyn arodowej  U n ii  M echan iki Teoretycznej i  Stosowanej
( I U T AM )  n a  tem at  N iejednorodnoś ci  w  Sprę ż ystoś ci  i  Plastycznoś ci;  n atom iast  w  roku
1963  odbył o się   sympozjum  M ię dzyn arodowego  Stowarzyszenia  Konstrukcji  Powł okowych
(IASS)  n a  tem at  N ieklasycznych  Zagadnień  Powł ok.

Ale  rozum iał , że  in n e jeszcze  formy  mogą   okazać  się   konieczne. Współ czesny,  bardzo
szybki,  a  n a  n iektórych  odcin kach  wrę cz  gwał towny  rozwój  badań  naukowych  wymaga
poważ n ych  koncentracji  i  n akł adów  w  dziedzinie  potencjał u  ludzkiego  i  materialnego,
co  nawet  dla  społ eczeń stw  bogatych  m oże  okazać  się   zbyt  kosztowne.  Aby  temu  zaradzić,
w  licznych  dyscyplinach  po wo ł an o  do  ż ycia  badawcze  oś rodki  m ię dzynarodowe.  Takie
placówki  w  zakresie  n p .  fizyki  teoretycznej,  fizyki  ją drowej,  m atem atyki,  biologii  itp.
okazał y  się   n ader  skuteczn e  i  dla  poszczególnych  partn erów  n aukowo  i  ekonomicznie
efektywne.  N ic podobn ego  n ie  istn iał o w  dziedzinie  m echan iki. W  oparciu  o  analogiczne



184  WAC Ł AW  O L SZ AK

zał oż enia i zebrane gdzie  indziej  doś wiadczenia,  powoł an o w  roku  1969  do  ż ycia  M ię dzy-
narodowy  Oś rodek  «C entre  I n tern ation al des  Sciences  M ecaniques»  w  U din e  (Wł oohy);
Prof.  OLSZ AK jest jedn ym  z jego  kierowników,  bę dąc jedn ocześ n ie jego współ zał oż ycielera
i  entuzjastą   jako  mię dzynarodowego  oś rodka  badawczego,  sł uż ą cego  rozwojowi  i  dyfuzji
osią gnięć  w  dziedzinie  n auk  mechanicznych i  dyscyplin  im  pokrewn ych.

W  roku  1950  Prof.  OLSZ AK  wybrany  został   czł onkiem  zwyczajnym  Towarzystwa
N aukowego  Warszawskiego,  a  w  roku  1954  został   czł onkiem  korespon den tem  P olskiej
Akademii  N auk.  Od  roku  1956  jest  jej  czł onkiem  rzeczywistym.  W  latach  1957- 60  był
Sekretarzem  naukowym  Wydział u  IV  N a u k  Technicznych P AN ,  a  od  roku  1960  do  1969
piastował   godność  czł onka  P rezydium  Polskiej  Akadem ii  N a u k.  j
,  Osobista  dział alność  n aukowa  Prof.  OLSZAKA  zwią zana  jest  z  teorią   plastyczn oś ci

i  lepkoplastycznoś ci  oraz,  równoległ ym  n urtem , z  teorią   kon strukcji  inż ynierskich.  Szcze-
gólnie  interesują   G o  przy  tym  zagadn ien ia  n iejedn orodn oś ci  i  an izotropii,  przy  czym,
obok zjawisk  nieodwracalnych, studiuje  zjawiska  o ch arakterze reologicznym.  Szczegół owa
analiza  prac  badawczych  i  publikacji  Prof.  OLSZ AKA  przedstawion a  jest  w  n astę pn ym
opracowaniu, warto  tu jedynie  wspomnieć,  że  wokół   N iego, ja ko  faktycznego  zał oż yciela
i  kierownika  polskiej  szkoł y  teorii  plastycznoś ci,  skupił o się   liczne  gron o  zdolnych  współ -
pracowników  rozwijają cych  Jego  koncepcje  n aukowe.  Szkoł a  t a  zajmuje  uzn an ą ,  zasz-
czytną   pozycję   we  współ czesnym  ś wiecie  n aukowym .

Bogaty  dorobek  Prof.  OLSZAKA  stanowi  okoł o  290  publikacji  n aukowych  i  technicz-
nych,  z których  wielka  czę ść  ukazał a się   w ję zykach  obcych,  a  liczne  pozycje  publikowan e
był y  za  granicą .  Wiele  prac  został o  przez  zagraniczne  wydawnictwa  przetł um aczon ych .
Czę ść  ich  wyników  weszł a  do  znanych  m on ografii  n aukowych,  jak  n p .  Encyclopedia
of  Physics,  tom  VI ;  T eoria  Sprę ż ystoś ci  M . T.  H U BE R A;  Drang  und  Zwang  A.  i  L.  F Ó P -
PLÓwitd. P race Prof.  OLSZAKA  był y szeroko  recenzowane. W «Applied  M echan ics  Reviews))
ukazał o się  pon ad 80 recenzji  Jego prac, w  «Referatiwnyj  Ż u rn ał  Akadem ii  N a u k Z SR R  —
M echanika))  opublikowano  ich  pon ad  110.  Wiele  z  nich  om ówion o  w  «M ath em atical
Reviews))  (ponad  30),  w  «Z en tralblatt  fiir  M ath em atik»  i  in n ych.  Syntezą   do ro bku  Prof.
OLSZAKA jest  dziesię ć  m onografii  naukowych, z których  pię ć  tł um aczon ych ukazał o się   za
granicą .

Prof.  OLSZ AKOWI ,  ze  wzglę du  n a  Jego  osobistą   pozycję   n aukową ,  jak  również  talen ty
organizacyjne  i,  nie  zawaham  się   uż yć  tego  sł owa,  dyplom atyczne,  wsparte  biegł ą   znajo-
moś cią   ję zyków  i  erudycją   oraz  wielką   umieję tnoś cią   obcowan ia  z  ludź mi  i  zjednywania
ich  dla  swych  am bitnych  poczyn ań ,  wielokrotnie  powierzan o  zadan ia  zwią zane  z  repre-
zentowaniem  n auki  polskiej  za  granicą .  U czestniczył  On  w  p o n ad  40  m ię dzyn arodowych
kongresach  naukowych,  przedstawiają c  n a  nich  swe  prace.  Wielekroć  przewodniczył   ob-
radom ,  powierzane  m iał   referaty  generalne.  Był   również  czę sto  przez  liczne  uniwersytety
zapraszany  n a  indywidualne  wykł ady  i  odczyty.  P o n ad t o  powierzon e  m iał   zwarte  cykle
wykł adów, jak  n p. we  F rancji  (1961), w  N R D  (1965).  W  roku  1957  Prof.  OLSZ AK  wygł osił
cykl  wykł adów  n a  11 uniwersytetach  am erykań skich,  ponawiają c  podobn ą   wizytę   w  roku
1962.  Analogiczne  cykle  wykł adów  wygł osił   również  w  Z SR R  (1955,  1968),  w  Skandy-
nawii  (1963) itp.

Wybitne  osią gnię cia  naukowe  i  organizacyjne  P rof.  OLSZ AKA  znajdują   potwierdzen ie
w  wielu  aktach  uzn an ia  oś rodków  zagranicznych.  W  1959  roku  został , czł onkiem  zagra-



WAC Ł AW  O L S Z AK 185

n iczn ym  Serbskiej  Akadem ii  N a u k  w  Belgradzie  oraz  czł onkiem Academie  des  Sciences,
I n scription s  et Belles  Lettres  w  Tuluzie.  Jest  czł onkiem zagranicznym  Królewskiej  Szwedz-
kiej  Akadem ii  N a u k  Techn iczn ych  w  Sztokholm ie  oraz  F iń skiej  Akadem ii  N au k  Tech-
nicznych  w  H elsin kach .  W  1964  roku  Wę gierska  Akadem ia  N au k  n adał a  M u  godność
swego  czł on ka h on orowego;  jest  równ ież  czł onkiem zagranicznym  N iemieckiej  Akademii
N a u k  P rzyrodniczych  Leopoldin a  w  H alle,  Akadem ii  N au k  w  Turynie,  Akadem ii  N auk
w  P aryż u,  Buł garskiej  Akadem ii  N a u k w  Sofii  i Austriackiej  Akadem ii  N auk w  Wiedn iu. 3

W  roku  1962  Prof.  OLSZ AKOWI  godn ość  do kt o ra  h on oris  causa  przyznał   U niwersytet
w  Tuluzie,  a  w  1963  roku  t aki  sam  tytuł   zaofiarował   M u  U niwersytet  Pań stwowy  w  Liege.
G odn ość  do kt o ra  h on oris  causa  n adał y  M u  równ ież:  P olitechn ika  w  Wiedniu  (1965),

Akadem ia  G órn iczo- H utn icza w  Krakowie  (1969)  oraz  U niwersytet  Techniczny  w  D reź-
n ie  (1970).

P rof.  OLSZ AK  peł n ił   też  wielokrotn ie  odpowiedzialn e  funkcje  w  ram ach  mię dzynaro-
dowych  organizacji  n aukowych.1'  W  latach  1957- 1970  był   wiceprezesem  IASS  (Inter-
n ation al  Association  for  Shell  Structures),  bę dąc  współ zał oż ycielem  tego  Stowarzyszenia.
Jest  również  współ zał oż ycielem  (1947)  Stowarzyszenia  R I L E M   (R eun ion  I n tern ation al
des  Laboratories  d'E ssais  et  de  R echerches  sur  les  M ateriaux  et  les  C onstructions),  które
powoł ał o  G o w  1962  roku  n a  swego prezesa.  Jest  czł onkiem Biura  I U T AM  (I n tern ation al
U n io n  of  Theoretical  an d  Applied  M echan ics), a  od  1946  roku  czł onkiem Stał ego Korn i-



186  WAC Ł AW  O L S Z AK

tetu  AI P C  (Association  I n tern ation al des P on t s et C h arpen tes).  Jest — razem z E. F R E YS-
SIN ETEM,  A.  A.  G WOZ D I E WE M  i  G .  M AG N E L E M — współ zał oż ycielem  (1946)  Stowarzysze-

nia  F I P (F ederation  I n tern ation al  de  la  P recon train te), którego  wiceprezesem  był  od.
chwili  jego  powoł an ia do roku  1969. P on adt o  współ dział a On z  wieloma  zagran iczn ym i
towarzystwami  n aukowym i:  jest — podobn ie  jak  i  Prof.  WI T O L D   N O WAC K I — współ -
zał oiycielem  (1955,  K h aragpur) i  czł onkiem T h e  I n dian  Society  for  Theoretical  an d  Ap-
plied  M echanics,  czł onkiem  Iowa  Academy  of  Sciences,  G esellschaft  fur  An gewan dte
M athem atik un d M echan ik i kilku  innych. W roku  1966  zaproszon y  został  do K at h m an d u
w  charakterze  eksperta  przy  organizowaniu  Wydział ów  Technicznych  n a  tamtejszym
U niwersytecie  im .  Tribh uwan a.  j

G ł ównym  jedn ak  polem  dział alnoś ci Prof.  OLSZ AKA  jest  Jego  praca  n aukowo- organ i-
zacyjna  w  kraju.  Obok  obowią zków  kierown ika  K atedry  w  P olitechnice  Warszawskiej
i  kierownika  Z akł adu  M echan iki  Oś rodków  Cią gł ych  oraz  dyrektora  I n stytutu  P odsta-
wowych  P roblem ów  Techniki  P AN  powierzon o  M u  szereg  dalszych  funkcji,  ja k n p .
przewodniczą cego  Kom itetu M echaniki Stosowanej  P AN , C zł on ka Sekretariatu  Wydział u
IV,  zastę pcy  przewodniczą cego  Komisji  Z agranicznej,  czł on ka  Kom itetu  I nż ynierii  Lą -
dowej  P AN , zastę pcy  przewodniczą cego  R ady  P iś m iennictwa  Technicznego  K om itetu
N auki  i Techniki. Jest  współ zał oż ycielem, wiceprezesem  (1958- 1962)  i czł onkiem Z arzą du
G ł ównego  Polskiego  Towarzystwa  M echan iki Teoretycznej  i Stosowanej.  Towarzystwo t o ,
w  uzn an iu  zasł ug, które  poł oż ył   dla jego  powstania  i  rozwoju,  wyróż niło  G o w  1970 roku
godnoś cią   czł onka hon orowego.  Prof.  OLSZ AK  był  po n adt o  czł onkiem  kilku  rad n auko-
wych  (m.in. I n stytutu  P odstawowych  P roblem ów  Techn iki,  I n stytutu  Techn iki  Budowla-
nej  i  Polskiego  Kom itetu  N ormalizacyjnego,  R ady  N aukowo- Technicznej  przy  m in istrze
Budownictwa)  oraz  wielu  komisji  społ ecznych i  fachowych.  Z a zasł ugi  w pracy  społ ecznej
n a  terenie  Ś lą ska  Cieszyń skiego,  M acierz  Szkolna  Z iemi  Cieszyń skiej  n adał a  M u swe
czł onkostwo honorowe  (1970), a P olski  Zwią zek  Inż ynierów  i  Techników  Budownictwa,
którego jest  współ zał oż ycielem  (1934) i od tej  chwili  aktywnym  czł onkiem,  wyróż nił  G o
swą   Zł otą   Odznaką .

Prof.  OLSZ AK  znajduje  również  czas  n a prace  edytorskie.  Jest  współ zał oż ycielem  i re-
daktorem  dwu  periodyków  Polskiej  Akadem ii  N a u k:  «Archiwum  M echan iki  Stosowa-
nej»  («Archives  of  Mechanics)))  i  «Rozpraw  Inż ynierskich)),  czł onkiem  K om itetu R e-
dakcyjnego  czasopism  «Bulletin  de 1'Academie  P olon ais  des  Sciences,  Serie  des  Sciences
Techniques)),  «Archiwum  Inż ynierii  Lą dowej)),  «P olskiego  Sł ownika  Biograficznego))
P AN .  Jest  czł onkiem  M ię dzynarodowego  Kom itetu  N aukowego  «Journ al  de  M ecan i-
que»  (G authier- Villars, P aryż)  oraz  współ wydawcą   «Acta  M echan ica»  (Springer, Wiedeń ),
«Zeitschrift  fur  Angewandte  M ath em atik  un d  M echanik))  (Akademie- Verlag,  D r e zn o -
Berlin),  in t e r n a t io n a l  Journ al  of  N on lin ear  M echanics))  (P ergam on  P ress,  Oxford). Był
wydawcą   dwu  dzieł   kongresowych:  N on- homogeneity  in  Elasticity  and  Plasticity  (Per-
gam on  Press,  Oxford,  1958) oraz  (wraz  z  Prof.  A.  SAWC Z U KIEM )  N on- Classical  Shell
Problems  (N orth  H ollan d —P W N , 1963).j[

Wybitne  są   zasł ugi  Prof.  OLSZAKA  W dziedzinie  dydaktyki  i  kształ cenia  m ł odych  pra-
cowników  n auki.  Jest  On niezwykle  utalen towan ym  wykł adowcą   i  mówcą   oraz  inspira-
torem  znanych  od blisko  25 lat poniedział kowych  sem in ariów,  n a  których  spotykali  się
i  n adal  spotykają   się  ci wszyscy, którzy  interesują   się  zjawiskami  pozasprę ż ystym i.  Ze ś ro-



WACŁAW  OLSZAK  187

dowiska  tego  wyszł o  wielu  poważ n ych  badaczy  o  mię dzynarodowej  ren om ie;  stanowią

on i  Jego  szkoł ę   n aukową .
Prof.  OLSZ AK  był  p ro m o t o rem szesnastu  prac  doktorskich,  a  nazwiska  doktorów  wraz

z  datam i  uzyskania  prom ocji  o raz  placówkam i,  w  których  odbywał y  się   obron y, ;podan e
są   n a  koń cu  opracowan ia.  T r u d n o  powstrzym ać  się   od  podkreś lenia,  że  z  tej - grupy  sze-
sn astu  Jego  wychowanków  jeden astu  habilitował o  się ,  dwóch  uzyskał o  tytuł y  profesorów
zwyczajnych,  sześ ciu  profesorów  nadzwyczajnych,  dwóch  docentów,  trzech  samodziel-
nych  pracown ików  n aukowo- badawczych,  przy  czym  jeden  z  nich jest  czł onkiem rzeczy-
wistym,  a jeden  czł onkiem  korespon den tem  Polskiej  Akadem ii  N auk.

Oryginalne  koncepcje  n aukowe  Prof.  WACŁAWA  OLSZ AKA,  cenne  wyniki  Jego  prac
osobistych  i  zespoł owych  w  dziedzinie  współ czesnej  teorii  plastycznoś ci  i  Iepkoplastycz-
noś ci  oraz  Jego  wybitne  zasł ugi  dla  organizacji  i  rozwoju  badań  w  zakresie  mechaniki
stosowanej  i teorii  kon strukcji  upoważ niają   do  stwierdzenia,  że jest  on dziś jednym  z czo-
ł owych  reprezen tan tów  n au k  technicznych,  bę dąc  jednocześ nie  wielkim  patriotą   nauki
polskiej  i  jej  am basadorem  n a  aren ie  m ię dzyn arodowej.

N ie  m oż na też n ie podkreś lić  wielkiego  h um an izm u  Prof.  OLSZAKA,  jego  serdecznoś ci,
ż yczliwoś ci  i  chę ci  sł uż enia pom ocą   wszystkim,  którzy  mieli  kiedykolwiek  zaszczyt  z N im
współ pracować.  M a  On  ten  wielki  d ar  wył awiania  wartoś ciowych  jednostek,  zachę cania
ich  do  twórczej  pracy  oraz  stwarzan ia  atmosfery  peł nowartoś ciowej  współ pracy  z  pod-
legł ymi  m u  form alnie  i  organizacyjnie  ludź m i.

Prof.  OLSZ AK  jest  laureatem  n agród  pań stwowych:  dwóch  I  stopnia  (1966,  nagroda
in dywidualn a  za  prace  z  zakresu  teorii  plastyczn oś ci;  1955,  n agroda  zespoł owa  za  bada-
n ia  teoretyczne  i  eksperym en taln e  w  dziedzinie  konstrukcji  sprę ż onych)  oraz  jednej  I I I
stopn ia  (1950,  n agro d a  in dywidualn a  za  opracowan ie  koncepcji  elementów  noś nych
ze  wstę pnie  sprę ż on ym  zbrojeniem  poprzeczn ym ).  Z ostał   odznaczony  Krzyż em  Kom an-
dorskim  z  G wiazdą   Orderu  Odrodzen ia  P olski,  Krzyż em  Kom an dorskim  i  Oficerskim
tegoż  Orderu,  M edalem  D ziesię ciolecia  P olski  Ludowej,  M edalem  za  Zasł ugi  dla  Obron-
noś ci  Kraju,  n agrodą   n aukową   I  stopn ia  m in istra  Szkolnictwa  Wyż szego.  Z  odznaczeń
zagranicznych  Prof.  O LSZ AK  p o siad a:  order  buł garski  Cyryla  i  M etodego  I  klasy,  order
francuski  «du  M ć rite  p o u r  la  Science  et  P I n ven tion »  (krzyż  oficerski),  order  austriacki
«Ehrenzeichen  fiir  Wissenschaft  un d  Kun st»  (K om an doria),  M edal  Czechosł owackiej
Akadem ii  N au k,  M edal  U n iwersytetu  w  N eapolu,  Z ł oty  M edal  «pour  les  M erites  dans
la  R echerche  et  l'I n ven tion ».  '

,.—j  Marek  Kwieciń ski



188  WACŁAW  OLSZAK

WYKAZ  D OKTORÓW  PROWAD ZON YCH   P R Z E Z  P R OF E SOR A  WACŁAWA  OLSZAKA

Stefan  ZIEMBA  1949,  AG H

Czesł aw  EIM ER  .  1950,  AG H

Zbigniew  BYCH AWSKI  1958,  I P P T  P AN

An ton i  SAWC Z U K  1958,  P W

Ryszard  KOWALC Z YK  1959,  P W

Z en on  M R Ó Z  1959,  I P P T  P AN

D ionizy  N IEPOSTYN   1959,  P W

P iotr  P ERZ YN A  1959,  I P P T  P AN

J Wojciech  U RBAN OWSKI  j  1959,  P W

M arek  KWI EC I Ń SKI  1962,  P W

Zbigniew  WESOŁOWSKI  1962,  I P P T  P AN

Wan da  PAPROCKA- G RABCZYŃ SKA  1963,  P W

Suj  BI N - JE  1963,  I P P T  P AN

Jan  RYCH LEWSKI  1964,  I P P T  P AN

Lesł aw  BRU N ARSKI  1965,  P W

Wiesł aw  WOJE WÓD Z KI  1970,  P W