201301_PSpaw_fi87.pdf 45Przegląd sPawalnictwa 1/2013 Krajewski rkadiusz r inż rkadi z ra ew ki Politechnika Warszawska. Stre zczenie W artykule przedstawiono wyniki badań struktury i twardości napoin uzyskanych metodami MIG na falo- wodzie w kształcie walca ze stopu aluminium 2017 . Badania miały charakter porównawczy i polegały na zestawieniu wyników uzyskanych napoin ze wspomaga- niem drganiami ultradźwiękowymi oraz bez stosowania drgań. elem zaprezentowanych badań było określe- nie wpływu fazy drgań ultradźwiękowych na strukturę i twardość uzyskanych napoin. Budowa strukturalna i twardość napoin uzyskanych z zastosowaniem drgań wykazywały zależność od ich fazy. tract he structure and hardness of the surface-welds and fusion-welds made on a 2017 aluminum alloy wa egu- ide using the MIG method with and without the participa- tion of ultrasonic ibrations were e amined. ross-sec- tions of the fusions and surface-welds thus obtained were obser ed in a microscope and the hardness distributions were determined. he aim of the study was to analyze the effects of the ultrasonic ibrations applied to the melted metal pool by a ibrating substrate which in our e peri- ments was a wa eguide. he interactions of the ultraso- nic ibrations with the molten metal during its solidi ca- tion and also with the heat-affected zone were e amined at arious phases of the ibration wa e. he ultrasonic ibrations affected the structure of weld. hese changes are strongly depended of ibration wa e phase. Wpływ fazy drgań ultradźwiękowych na strukturę i twardość napoin stopu aluminium 2017A effects of the ultrasonic vibrations phase on structure and hardness surface-welds of 2017a aluminum alloy t p Prowadzone do tej pory prace badawcze wykazu- ją, że istnieje wyraźny wpływ drgań mechanicznych na strukturę i właściwości złączy spawanych i napoin 1 15 . Niezależnie od rodzaju spawanego materiału rodzimego i metody spawania obserwuje się zmianę bu- dowy strukturalnej zarówno w stre e przetapianej, jak i w stre e wpływu ciepła. W dostępnej literaturze przed- miotu opisane są różne sposoby wprowadzania drgań do strefy spawania. Mogą to być przykładowo wibra- cje łuku elektrycznego 4, 5 , oddziaływanie termiczne spójnej wiązki lasera , czy bezpośrednie doprowa- dzanie drgań do materiału rodzimego przez odpowied- nio zastosowane falowody 6 . W wielu publikacjach na ten temat niestety nie omawia się szczegółów technicznych dotyczących metod wprowadzania drgań. Z punktu widzenia kontroli zjawisk i wiarygodnego ilo- ściowego opisu ich wpływu na uzyskiwane struktury, problem ten, jak i określenie wpływu fazy, amplitudy czy częstotliwości drgań na uzyskiwane struktury, wy- dają się kluczowe. W pracy 7 poruszono m.in. pro- blem poprawy spawalności stopów aluminium. u- torzy uzyskali zmniejszenie wielkości ziaren, wzrost twardości w spoinie oraz ich spadek w stre e wpływu ciepła na skutek wprowadzania drgań, lecz sposób ich wprowadzania w strefę spawania niestety nie jest wyjaśniony i budzi wątpliwości co do możliwości kon- troli amplitudy i dostarczanej energii. W pracy 8 omó- wiono spawanie metodą G stopu aluminium 7075 o wysokiej wytrzymałości poddawanego drganiom mechanicznym o częstotliwości od 105 do 2050 z. Zaobserwowano zmniejszenie podatności na gorą- ce pękanie stopiwa przy zastosowaniu drgań 1025 i 2050 z. Drgania o częstotliwości 105 z spowo- dowały zaś wzrost podatności na pęknięcia gorące. 46 Przegląd sPawalnictwa 1/2013 Dzięki zastosowaniu drgań od 1025 do 2050 z pod- czas spawania stopu aluminium 7075 uzyskano struk- turę o mniejszych ziarnach niż w przypadku użycia niższej częstotliwości drgań, a tym bardziej w po- równaniu do gruboziarnistej struktury złączy spawa- nych bez drgań. Zastosowanie drgań mechanicznych w procesach spawalniczych prowadzące do popra- wienia struktury i właściwości złączy zaprezentowano także w pracach 14 . Można zauważyć, że głów- nym problemem podczas stosowania drgań mecha- nicznych w procesach spawalniczych jest techniczna trudność związana z bezpośrednią bliskością źródła ciepła oraz pola wysokich temperatur w materiale spa- wanym. Generalnie można stwierdzić, że odpowiednio wykorzystane drgania mechaniczne mogą korzystnie wpływać na strukturę i właściwości mechaniczne po- szczególnych stref złączy spawanych. W opracowaniu 15 omówiono zastosowanie drgań ultradźwiękowych do wspomagania spawania laserowego, co pozwoliło uzyskać bardziej równomierny kształt lica, zwiększyć głębokość wtopienia oraz zmniejszyć prawdopodo- bieństwo powstawania pęknięć i porowatości przez zmniejszenie turbulentnego przepływu w jeziorku. Osiągnięcie pożądanych zmian struktury i właściwo- ści złączy czy napoin z zastosowaniem drgań wymaga pełnej kontroli ich przebiegu, kierunku wprowadzania, jak i sterowania cyklem cieplnym. ylko w nielicznych publikacjach można znaleźć zasygnalizowany wpływ parametrów drgań na budowę i właściwości struktur spawalniczych 11 15 . Na podstawie wcześniej przeprowadzonych badań własnych 1 3 wykazano, że faza wprowadzanych drgań do spawanego obiektu może determinować uzyskanie pożądanego lub szkodliwego efektu zmian w określonej stre e złącza. W niniejszej publikacji pod- jęto próbę wstępnej analizy termomechanicznej od- działywania drgań ultradźwiękowych znajdujących się w określonej fazie. Znane są również z literatury 17, 18 zastosowania oddziaływania oscylacji ciśnienia pla- zmy, które umożliwia jednorodne rozproszenie cera- micznej fazy umacniającej w kąpieli metalicznej jeziorka spawalniczego podczas wytwarzania napoin kompozy- towych. en sposób wprowadzania oscylacji jest nieza- leżny od fazy drgań nie wymaga stosowania falowodu i należy się spodziewać, że może korzystnie wpływać na strukturę niezależnie od rozmiaru obrabianego obiektu. dk ztałcenia i napr żenia wywołane drganiami ltrad wi kowymi by wybrać charakterystyczne i reprezentatywne za- razem miejsca przeprowadzenia badań strukturalnych i pomiarów twardości, wykonano także teoretyczną analizę przebiegu drgań odkształceń/przemieszczeń oraz naprężeń w falowodzie poddawanym drga- niom ultradźwiękowym o mocy 2,5 kW, częstotliwości 20 k z i amplitudzie 10 m. Do opisu zjawisk zwią- zanych z wprowadzaniem drgań przyjęto następują- ce dane materiałowe: amplituda drgań podłużnych 10-5 m, długość fali λ 0,254 m równa długości falowodu, częstotliwość drgań f 20 k z, gęstość stopu aluminium 2017 2800 kg/m3, prędkość fali c 5080 m/s, współczynnik Poissona Ȟ 0,33, moduł ounga 72,5 GPa. Do wyznaczenia przebiegów odkształceń przemieszczeń w zależności od współ- rzędnej długości falowodu z 0-λ zastosowano kla- syczne ujęcie matematyczne ruchu drgającego bez uwzględnienia tzw. zjawisk nieliniowych związanych z ograniczonymi wymiarami drgającego ośrodka czy tłumieniem. Przemieszczenia podłużne i poprzeczne na skutek przebiegu fali stojącej drgań, jaka tworzy się w falowodzie o długości λ, opisują zależności: 2 gdzie: jest kątem przesunięcia fazowego 0, 2π . W celu wyznaczenia naprężeń od ciśnienia aku- stycznego P, podłużnych , poprzecznych τ i zreduko- wanych wg hipotezy ubera Z wykorzystano formuły: 3 Na rysunkach 1 i 2 przedstawiono wyniki analizy drgań mechanicznych, generujących w falowodzie okre- ślone przemieszczenia odkształcenia i naprężenia. Jak można zauważyć na podstawie powyższych wy- ników, występuje symetria w następujących obszarach: 1/4λ i 3/4λ oraz λ równe 0, 1/2λ i λ. by badania były re- prezentatywne dla charakterystycznych miejsc falowo- du o długości λ 0,254 m, wystarczy zatem wykonać badania struktury i twardości w dwóch tylko obszarach w odległości z 1/2λ 0,127 m i z 3/4λ 0,1 05 m od zamocowania falowodu do układu drgającego. Ry 1 Przemieszczenie podłużne i poprzeczne w falowodzie ig 1 ongitudinal displacement and trans ersal displacement in a wa eguide 47Przegląd sPawalnictwa 1/2013 Ry 2 ozkład naprężeń osiowych s, poprzecznych τ i zreduko- wanych Z ig 2 Distribution of a ial stresses , trans erse stresses τ, and reduced stresses Z in a wa eguide Prace adawcze Przeprowadzone zostało napawanie metodą MIG z falowodem ze stopu aluminium 2017 P 6 , któ- ry miał formę walca o średnicy 45 mm i długości 254 mm. Jego długość była równa długości fali ultra- dźwiękowej o częstotliwości ok. 20 k z w tym stopie. zyskano w ten sposób falowód o długości pojedyn- czej fali drgań 1λ. Badania miały charakter porównaw- czy, a więc porównywano struktury i twardość uzyska- nych napoin z udziałem drgań oraz bez nich. W celu przeprowadzenia eksperymentu skon - gurowano stanowisko badawcze składające się z fa- lowodu sprzężonego z przetwornikiem ceramicznym połączonym z generatorem ultradźwiękowym o mocy 2,5 kW za pomocą koncentratora o wzmocnieniu 1/1, źródła rmy Fronius dition do spawania metodą MIG, a także z zestawu do zmechanizowanego spa- wania prostoliniowego rmy Fronius rys. 3 . Zestaw do zmechanizowanego spawania został sprzężony z urządzeniami spawalniczymi w taki sposób, aby zaja- rzanie łuku oraz moment rozpoczęcia przejazdu głowi- cy były zsynchronizowane. chwyt spawalniczy w obu przypadkach był osadzony na ramieniu przymocowa- nym do zestawu mechanizacyjnego i ustawiony jak do spawania w pozycji podolnej, a oś uchwytu spawalni- czego była ustawiona w pionie. Do napawania metodą MIG został użyty drut lMg5 o średnicy 1,2 mm. Proces został także całkowicie zautomatyzowany przez zsyn- chronizowanie zmechanizowanego przesuwu uchwytu spawalniczego wzdłuż wykonywanego napawania. Wydatek argonu wynosił 17 l/min, natężenie prą- du 167 , napięcie łuku 1 ,4 , a prędkość spawa- nia 0,0127 m/s 0,73 m/min . Każda z kolejnych na- poin była układana wzdłuż tworzącej walca, co 45 , aby uniknąć wzajemnego wpływu cyklów cieplnych poszczególnych napoin. Wysokość lica napoiny wyno- siła 3 5 mm i zmieniała się w zależności od współrzęd- nej z. W odległości z 0,1 05 m od czoła falowodu nastąpiło zapadnięcie się lica o ok. 1 mm rys. 5c . Natomiast dla współrzędnej z 0,127 m nastąpiła de- kompozycja lica spowodowana prawdopodobnie osią- gającym maksimum odkształceniem rys. 5b . Napoina ułożona bez udziału ultradźwięków cechowała się stałą wysokością nadlewu lica wynoszącą ok. 4 mm. Na ca- łej jej długości widoczne są pory w znacznie większej ilości niż w przypadku napoiny uzyskanej ze wspoma- ganiem drgań. Po napawaniu metodą MIG wykona- no zgłady metalogra czne w wytypowanych powyżej przekrojach poprzecznych z 0,127 m i z 0,1 05 m , które poddano później obserwacjom mikroskopowym i pomiarom mikrotwardości. Makrowidoki i pro le uzy- skanych napoin zamieszczono na rysunkach 4 7. Ry 3 Stanowisko do prób eksperymentalnych z układem drgają- cym: 1 głowica spawalnicza, 2 pozycjoner, 3 falowód, 4 prze- twornik ultradźwiękowy, 5 koncentrator o wzmocnieniu 1/1 ig 3 perimental set-up with ibrating system: 1 welding torch, 2 linear manipulator, 3 wa eguide, 4 ultrasonic transducer, 5 concentrator Ry 4 Widok napoiny: a bez drgań, b z drganiami z 0,127 m, c z drganiami z 0,1 05 m ig 4 MIG produced weld iew: a without ibrations, b assisted with ultrasonic ibrations in the 0.127m 1/2 region, c with ibra- tions in the 0.1 05 m region 3/4 Ry 5 Pro l napoiny: a bez drgań, b z drganiami z 0,127 m, c z drganiami z 0,1 05 m ig 5 Pro le of the weld obtained by the MIG method: a witho- ut the ibrations, b with ultrasonic ibrations within the region z 0.127 m 1/2 , c with ultrasonic ibrations in the region z 0.1 05 m 3/4 a b c a b c 48 Przegląd sPawalnictwa 1/2013 Ry 9 ozkład temperatury w falowodzie podczas spawania metodą MIG ig 9 Distribution of the temperature in MIG welding Jak widać na zdjęciach powstałych napoin, przebieg fali ultradźwiękowej miał istotny wpływ na wygląd lica, jego szerokość i nadlew. Krytyczne zmiany rys. 4 6 widoczne są w pobliżu węzłów z 0,1 05 m oraz przy strzałce drgań z 0,127 m . Już po oględzinach zewnętrznych uzyskanych napoin można zauważyć, że w obszarach maksy- malnej deformacji falowodu z 0, z 0,127 m oraz z 0,254 m występują „osmalenia” świadczące o zaburzeniach w ochronie gazowej i piłokształt- na dekompozycja lica. W przypadku zastosowa- nia drgań uzyskano szerokość lica dla z 0,127 m 8,5 mm, zaś dla z 0,1 05 m 7,5 mm. Można zatem przypuszczać, że drgania ultradź- więkowe powodują zjawisko podobne do zasysania bocznego powietrza pomimo występowania nadmu- chu argonu z dyszy gazowej palnika. Prawdopodobnie tworzy się wówczas „poduszka powietrzna” w wyniku ciśnienia akustycznego drgań. Jest to proces niepo- żądany i nasila się w miejscach strzałki drgań, gdzie dodatkowo występują naruszenia ciągłości lica na sku- tek dekompozycji mechanicznej. by temu zaradzić, należałoby proces spawania prowadzić w komorze z argonem. yniki pomiar w twardo ci Pomiary twardości wykonano metodą ickersa pod obciążeniem 100 g. Na rysunku 8 zestawiono repre- zentatywne rozkłady twardości na charakterystycznych przekrojach poprzecznych napoin układanych metodą MIG. Każdy z punktów na wykresie jest średnią z czte- rech pomiarów. Pomiary twardości nie wykazały zasadniczych róż- nic pomiędzy napoinami uzyskanymi z udziałem drgań Ry 6 Przekrój poprzeczny napoin: a bez drgań, b z drganiami z 0,127 m, c z drganiami z 0,1 05 m ig 6 ross-section of the MIG welds: a without ultrasounds, b with the participation of ultrasounds at z 0.127 m 1/2 , c with the participation of ultrasounds at z 0,1 05 m 3/4 a b c Ry 7 Mikrogra e pow. 200 napoin układanych metodą MIG: a bez drgań, b z drganiami z 0,127 m 1/2 , c z drganiami z 0,1 05 m 3/4 ig 7 Micrograph magn. 200 of the MIG welds: a without ultra- sounds, b with the participation of ultrasounds z 0,127 m 1/2 , c with the participation of ultrasounds z 0,1 05 m 3/4 a b c Ry 8 Zestawienie rozkładów twardości na przekrojach po- przecznych uzyskanych napoin; z drganiami, W bez drgań, dz działki na osi : a z 0,127 m, 180 m/dz, W 210 Mm/dz; b z 0,1 05 m, 250 m/dz, W 250 m/dz ig 8 ardness distributions on trans erse cross-sections of the welds produced by with the assistance of ultrasounds, B without ultrasounds, di di isions on the a is: a 180 m/ di , B 210 Mm/di ; b 250 m/di , B 250 m/di i bez nich. Można jednak zauważyć, że zastosowanie drgań ultradźwiękowych powoduje pewne „spłaszcze- nie rozkładu”, czyli bardziej równomierne rozłożenie wartości twardości niezależnie od współrzędnej po- miaru. Ponadto drgania powodują niewielkie obniżenie krzywej rozkładu i większy spadek twardości w SW napoiny dla współrzędnej z 0,1 05 m. Pod mowanie by właściwie zinterpretować budowę struktural- ną charakterystycznych obszarów napoin uzyskanych metodą MIG rys. 7 , należy określić wpływ tempera- tury maksymalnej cyklu cieplnego w określonym miej- scu napoiny i odnieść go do fazy drgań ultradźwięko- wych 16 . W tym celu wykreślono rozkład temperatury w zakresie likwidus-solidus 645 510o w zależno- ści od przyjętych parametrów spawania, właściwości 49Przegląd sPawalnictwa 1/2013 termicznych zastosowanego stopu 2017 oraz współ- rzędnych kartezjańskich procesu. Na rysunku przed- stawiono wyniki takiej analizy dla średnich współrzęd- nej położenia y 0,001 m związanej z głębokością w odległości z 0,002 m od źródła ciepła. Wynika z niej, że odległość pomiędzy frontem krystalizacji de- terminowanym temperaturą krzepnięcia a temperaturą topnienia wynosi niewiele ponad 0,001 m. Zaprezentowane wyniki tej analizy nie uwzględniają wymiany ciepła z otoczeniem ani radiacji, mogą zatem być traktowane jedynie jako przybliżenie górnej granicy możliwych wartości. Niemniej jednak można pokusić się o pewne podsumowanie, gdy porównamy strukturę z rysunku 7b z otrzymanymi wynikami analizy. Otóż wyraźnie widać, że w przypadku napoiny uzyskanej nio ki Na podstawie przeprowadzonych badań można wyciągnąć następujące wnioski: Zastosowanie podłużnych drgań ultradźwięko- wych o dużym natężeniu w procesie spawania przynosi korzystne efekty w budowie strukturalnej napoin jedynie w fazie będącej nieparzystą wielo- krotnością 1/4λ, czyli w miejscach występowania węzłów drgań. Ponadto występuje w tym przy- padku niewielkie wklęśnięcie lica spowodowane prawdopodobnie ściskającymi naprężeniami wy- wołanymi w węzłach. Występują wtedy korzystne efekty w postaci rozdrobnienia ziarna i zmniejsze- nie porowatości. Literat ra 1 Krajewski .: Wspomaganie procesów spawalniczych drga- niami mechanicznymi, Zeszyt Naukowy nr 22 , s. 33-51 se- ria Mechanika , pt. Innowacje w technikach spajania, O cyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 200 . 2 Krajewski .: Badanie wpływu pola ultradźwiękowego na bu- dowę i właściwości struktur spawalniczych, Zeszyt Naukowy nr 230, s. 71-82 seria Mechanika , pt. Spajanie materiałów we współczesnej technice, O cyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2010. 3 Krajewski .: Drgania mechaniczne w procesach spawalni- czych, Przegląd Spawalnictwa nr 6, s. 37-42, 2011. 4 ongbiao ., Minsheng W., uming ., ongwei .: ltra- sonic generation by e citing electric arc: tool for grain re- nement in welding process, pplied Physics etters, 8 , 131504, 2006. 5 ei . ., Wang Z.W., hen .Z.: ffect of arc ultrasound on microstructures and mechanical properties of plasma arc welded joints of Si p/ l MM s, ransactions of Nonferrous Metals Society of hina, 21, s. 272-277, 2011. 6 Farrow M.: aser/ultrasonic welding techni ue, nited States Patent 43306 , 1 82. 7 Weng- ong D.: ffects of high-intensity ultrasonic-wa e emis- sion on the weldability of aluminum alloy 7076- 6, Materials etters 57, s. 2447-2454, 2003. W strzałkach drgań dla całkowitych wielokrot- ności 1/2λ obserwuje się powstawanie dyskwa- li kującej dekompozycji lica i bardzo wyraźną strukturę pasmową spoin/napoin. Jest to praw- dopodobnie wynikiem występowania naprężeń rozciągających w przypadku stopu 2017 o war- tości ok. 13 MPa , co na pograniczu temperatury krzepnięcia i topnienia powoduje przekroczenie spójności materiału lica. Zastosowanie drgań w „strzałkach” drgań powoduje ponadto utratę skutecznej osłony gazowej, przyczyniając się do nasilenia porowatości. 8 Dong ., ang ., Dong ., Kou S.: Impro ing arc joining of l to steel and l to stainless steel, Materials Science and ngineering, 534, s. 424-435, 2012. Balasubramanian K.: Studies on the effect of ibration on hot cracking and grain size in 7075 aluminum alloy welding, International Journal of ngineering Science and echnology, ol. 3, No. 1, Jan. 2011. 10 ingmei ., ong Z., oling S., Feipeng ., ijie Z.: In uence of ultrasonic ibration on mechanical properties and micro- structure of 1 r18N i stainless steel, Materials and Design, 28, s. 1 4 -1 52, 2007. 11 ui ., u . ., an .: ffect of ultrasonic ibration on unmi- ed zone formation, Scripta Mater. 55, s. 75- 78, 2006. 12 Weng- ong D.: ffects of high-intensity ultrasonic-wa e emis- sion on the weldability of aluminum alloy 7076- 6, Materials etters 57, s. 2447-2454, 2003. 13 Kim. S., Watanabe ., oshida .: ltrasonic ibration aided laser welding of l alloys: impro ement of laser welding- uality, Department of precision Production ngineering and Facility of ngineering, hiba ni ersity, Japan, Journal of aser pplications, 1 5. 14 Weite W.: In uence of ibration fre uency on solidi cation of weldments, Scripta Mater. 42, s. 661-665, 2000. metodą MIG ze wspomaganiem drganiami można ustalić odległość między kolejnymi frontami krysta- lizacji 0,0005 m, a więc dwukrotnie mniej niż wynika to z wykresu na rysunku . Warto zauważyć także, że w przypadku swobodnego krzepnięcia napoiny uzy- skanej bez udziału drgań rys. 7a , jak i dla napoiny krzepnącej rys. 7c w węźle drgań z 0,1 05 m nie obserwuje się występowania budowy „pasmowej”. W wyniku zastosowania drgań ultradźwiękowych dużej mocy występujących w strzałce z 0,127 m energia kinetyczna cząstek ciekłego jeziorka jest maksymalna, co prawdopodobnie jest przyczyną rozbijania frontów krystalizacji. Obserwujemy zatem wyraźnie układające się pasmowo obszary. 50 Przegląd sPawalnictwa 1/2013 15 Zhiwu .J. ., Gaohui W. ., Kong S. .: Interface structure of ultrasonic ibration aided interaction between Zn- l alloy and l2O3p/6061 l composite, omposites Science echnolo- gy, No 65, 2005. 16 hon ., hin M. .: SM and Book ol. 6, Welding and Soldering, eat Flow in Fusion Welding, 1 3. 17 Włosiński W., hmielewski .: Wpływ rodzaju umocnienia ceramicznego chromowych powłok ochronnych nakładanych plazmowo na ich zwilżalność szkłem, Kompozyty Ogól- nopolskie specjalistyczne czasopismo naukowo-technicz- ne, Wydawnictwo Politechniki zęstochowskiej, ocznik 2, nr 5, 2002. 18 Włosiński W., hmielewski .: Plasma-hardfaced chromium protecti e coatings effect of ceramic reinforcement on their wettability by glass, d ances in Science and echnology 32, s. 253-260, 2003. Poniższe artykuły zostaną opublikowane 2/2013 Miesięcznika Naukowo- echnicznego Przegląd Spawalnictwa Sławomir Krajewski, Jerzy Nowacki Właściwości połączeń spawanych ze stali dwufazowych – dP W pracy przedstawiono wyniki analizy wartości równoważnika węgla e stali dwufazowych DP ze stalami wielofazowymi P i IP, konwencjonalnymi o wysokiej granicy plastyczności do obróbki plastycznej na zimno D BD D i o podwyższo- nej granicy plastyczności w stanie ulepszonym cieplnie. Przedstawiono również wyniki badań metalogra cznych i wybranych właściwości mechanicznych złączy spawanych metodą spawania G W stali dwufazowych: DP600Z140 M, DP800Z140 M i DP1000Z140 M. echosław uz, ndrzej Kolasa Wpływ wybranych parametrów spawania łukowego na spawalność odlewniczych stopów magnezu W artykule przedstawiono wpływ wybranych parametrów spawania łukowego na jakość złączy spawanych odlewniczych stopów magnezu należących do grupy Mg- l-Zn. W badaniach zastosowano dwie metody spawania łukowego w osłonie gazów obojętnych: elektrodą topliwą MIG i nieto- pliwą IG . Przedstawiono wyniki obserwacji wizualnych wykonywania złączy doczołowych, orazich ocenę makroskopową. W pracy skoncentrowano się na określeniu wpływu takich parametrów jak: rodzaj i natężenie prądu, napięcie łuku i prędkość spawania na wartość energii liniowej wykonywanych złączy oraz ich jakość brak pęknięć gorących i porowatości . Dariusz Fydrych, Jerzy Łabanowski zastosowanie techniki ściegu odpuszczającego do spawania mokrego W artykule przedstawiono zastosowanie techniki ściegu odpuszczającego do poprawy właściwości złączy ze stali kon- strukcyjnych wykonywanych w warunkach mokrego spawania pod wodą. Scharakteryzowano istotę spawania mokrego elek- trodami otulonymi oraz ideę zmiany struktury i własności złączy spawanych poprzez nakładanie ściegów odpuszczających. Przedstawiono metodykę oraz wyniki badań metalogra cznych i twardości próbek ze stali konstrukcyjnej o podwyższonej wytrzymałości z napoinami próbnymi wykonanymi pod wodą. stalono, że zastosowana technika może stanowić sposób zmniejszenia twardości napoin w warunkach praktycznych. Wyznaczono również optymalny zakres odległości między na- poinami podziałki . Krzysztof Pańcikiewicz, dmund asak Charakter pękania połączeń spawanych stali 7CrMoVtiB10-10 (t24) W artykule omówiono pękanie połączeń spawanych stali 7 rMo iB10-10 24 , stosowanej na ściany szczelne w ko- tłach energetycznych, pracujących przy parametrach nadkrytycznych. Jednym z powodów pękania, ze względu na mikro- strukturę materiału spawanego, może być negatywne oddziaływanie wodoru, zarówno podczas spawania, jak i eksploatacji. Stosowanie obróbki cieplnej po spawaniu poprawia właściwości plastyczne złączy, ale może wywoływać również pękanie relaksacyjne.