201210_PSpaw.pdf 36 Przegląd sPawalnictwa 10/2012 Andrzej Ambroziak Piotr Białucki Wiesław Derlukiewicz Artur Lange Paweł Dudkiewicz wpływ liczby napraw na właściwości złączy spawanych ze stali drobnoziarnistych influence of a number of repairs on fine grain steel welding joints properties Dr hab. inż. Andrzej Ambroziak prof. PWr, dr inż. Piotr Białucki, dr inż. Wiesław Derlukiewicz, dr inż. Artur Lange, mgr inż. Paweł Dudkiewicz – Politechnika Wrocławska. Streszczenie Przedstawiono wyniki badań wpływu liczby proce- sów naprawy złączy spawanych na ich właściwości. Badaniom poddano po 5 złączy doczołowych ze sta- li P460NL1 oraz S355J2+N z blach o grubości 12 mm obejmujących stan po spawaniu oraz po 1, 2, 3 i 4 ope- racjach naprawy. Zastosowane procedury badawcze złączy odpowiadały warunkom stawianym przy kwalifi- kowaniu technologii spawania wg PN-EN ISO 15614-1. Na podstawie badań nieniszczących VT, MT i UT za- kwalifikowano badane złącza do poziomu jakości B, wg PN-EN ISO 5815, co potwierdziły również badania meta- lograficzne. Badania wytrzymałości na rozciąganie, pró- by zginania, pomiary twardości i badania udarności wy- kazały, że liczba procesów naprawy spawaniem złączy doczołowych z badanych stali, przy założonym sposobie naprawy, wywiera niewielki wpływ na zmianę właściwo- ści złączy spawanych. Abstract The influence of quantity of joints repairs by the me- ans of welding on properties of joints was presented. The- re were investigated every 5 butt weld joints made of ste- el P460NL1 and S355J2+N from sheet metals thickness of 12 mm after 1, 2, 3 and 4 operations of repair. The in- vestigative procedures of joints corresponds to the condi- tions applied by qualifying technology of welding accor- ding to the PN-EN ISO 15614-1. On the basis of NDT te- sts VT, MT and UT welds in investigated joint were clas- sified to the B level of quality according to PN-EN ISO 5815, what metallographic investigations confirmed also. The performed investigations of tensile strength, bending tests, measurements of hardness and the impact tests showed, that the quantity of processes of butt weld joints repairs, makes small influence, at set up manner of repa- ir, on change of properties of welded joint. Wstęp Naprawa złączy spawanych często wynika z nie- spełnienia wymagań dotyczących poziomu jakości spoin. Zagadnienie liczby napraw złączy spawanych występuje także podczas remontów konstrukcji spawa- nych, zarówno planowych, jak i w wypadku awarii. We właściwie opracowanej technologii spawa- nia konstrukcji spełniającej wymagania systemów ja- kości ważną pozycją jest sposób naprawy wadliwych odcinków spoin. Według PN-EN ISO 3834-1:2007, w przypadku działań korygujących jakość spoin wyma- gane są procedury naprawy przy pełnych i standardo- wych wymaganiach jakości. Zdarza się, że w naprawianej spoinie ponownie wykrywane są wady spawalnicze, które wymagają usunięcia. Powstaje przy tym pytanie, ile razy można przeprowadzać operację naprawy złącza spawane- go polegającą na wycięciu wadliwego odcinka spoiny i ponownym jego spawaniu i jak wpływa liczba cykli 37Przegląd sPawalnictwa 10/2012 Tablica IV. Właściwości mechaniczne stali S355J2+N wg PN-EN 10025-2:2007 i atestu Table IV. Mechanical properties of S355J2 steel acc. to. PN-EN 10025-2:2007 and certificate Stal ReH, MPa Rm, MPa A, % Praca łamania KV, J, na próbkach poprzecznych w temp. -20 oC S355J2+N (wg normy) min. 355 470 do 630 min. 22 min. 27 S355J2+N (wg atestu) 438 560 24,8 143 spawalniczych nakładających się na siebie na zmianę właściwości złączy naprawianych. W wytycznych dotyczących spawania łuko- wego stali ferrytycznych, zawartych w normach PN-EN 1011-2 jest tylko informacja o tym, że wszyst- kie spoiny, które nie spełniają wymagań konstrukcyj- nych, powinny być naprawione, natomiast wg normy PN-EN 1011-1 w usuwaniu niezgodności spawalni- czych naprawa może obejmować np. przecięcie nie- właściwie dopasowanych części i ponowne spawa- nie. Brakuje jednak wskazówek na temat liczby do- puszczalnych takich napraw. Zagadnienia technologiczne związane z napra- wami spawaniem konstrukcji pełnomorskich, zawarte w normach norweskich dotyczących konstrukcji of- fshore, wskazują na ograniczenie możliwości takich napraw [1]. Według wymagań normy NORSOK STAN- DARD M-101 naprawa spoiny może być wykonana tylko dwukrotnie w tym samym miejscu [4]. Spawa- nie naprawcze powinno być wykonane zgodnie z pro- cedurami i instrukcjami technologicznymi spawania stosowanymi do pierwotnego wykonania złącza. Wy- magane jest jednak całkowite usunięcie pierwotnej spoiny i strefy wpływu ciepła. Podobnie wg wymagań normy DET NORSKE VERITAS DNV-OS-C401 [5] dotyczącej wytwarzania i badania konstrukcji offsho- re to samo miejsce spawania można naprawiać tylko dwa razy, natomiast dalsze ewentualne naprawy wy- magają każdorazowo indywidualnego podejścia. Z wyników badań nad spawaniem naprawczym sta- li termomechanicznie walcowanych wynika, że wielo- krotne naprawy spoin nie wywierają istotnego wpływu na właściwości złączy spawanych z tych stali [4]. nato- miast sposób usuwania wadliwych odcinków spoin żło- bieniem ma istotny wpływ na jakość spoin [5]. Materiały użyte do badań Przedmiotem badań były doczołowe złącza spa- wane z blach o grubości 12 mm ze stali P460NL1 i S355J2+N. Tablica I. Skład chemiczny stali P460NL1 wg PN-EN 10028-3:2010 i atestu Table. I. Chemical composition of P460NL1 steel acc. to PN-EN 10028-3:2010 and certificate Znak stali Zawartość, % wag. C Si mn p S Al. n Cr Cu mo Nb ni Ti V Nb+ Ti+V CEV P460NL1 (norma) max. 0,20 max. 0,60 1,10÷ 1,70 max. 0,025 max. 0,015 max. 0,020 max. 0,025 max. 0,30 max. 0,70 max. 0,10 max. 0,050 max. 0,80 max. 0,030 max. 0,20 max. 0,22 max. 0,53 P460NL1 (atest) 0,18 0,25 1,55 0,015 0,001 0,027 0,003 0,03 0,01 0 0,037 0,48 0 0,084 0,12 0,494 Tablica II. Właściwości mechaniczne stali P460NL1 wg PN-EN 10028-3:2010 i atestu Table II. Mechanical properties of P460NL1 steel acc. to. PN-EN 10028-3:2010 and certificate Oznaczenie Stan dostawy ReH, MPa Rm, MPa A., % Praca łamania KV, J, na próbkach poprzecznych w -40 oC P460NL1 (wg normy) normalizowany min. 460 570÷720 min. 17 min. 40 P460NL1 (wg atestu) normalizowany 473 620 32 49,7 Tablica III. Skład chemiczny stali S355J2 wg PN-EN 10025-2:2007 i atestu Table. III. Chemical composition of S355J2 steel acc. to PN-EN 10025-2:2007 and certificate Stal Zawartość, % wag. C Si mn p S ni Cu Cr Al Nb V Nb Ti n Ca O CEV S355J2+N (wg normy) max. 0,20 max. 0,55 max. 1,60 max. 0,025 max. 0,025 - max. 0,55 - - - - - - - - - max. 0,45 S355J2+N (wg atestu) 0,13 0,018 1,43 0,009 0,004 0,052 0,07 0,062 0,068 0,026 0,003 0,026 0,001 0,006 0,003 0,003 0,39 38 Przegląd sPawalnictwa 10/2012 Stal P460NL1 należy do grupy stali spawalnych drobnoziarnistych normalizowanych objętych normą PN-EN 10028-3:2010. Jest stalą specjalną przezna- czoną na urządzenia ciśnieniowe i konstrukcje pra- cujące w obniżonej temperaturze. Równoważnik wę- gla CEV wg normy dla wyrobów cieńszych niż 60 mm może wynosić maks. 0,53%, co ma zapewnić jeszcze dobrą spawalność. Skład chemiczny i minimalne właściwości mecha- niczne stali wg normy PN-EN 10028-3:2010 zawarto w tablicach I i II, ważne są także skład chemiczny oraz właściwości mechaniczne podane w certyfikacie wy- stawionym przez producenta stali. Stal S355J2+N należy do grupy jakościowych sta- li niestopowych o podwyższonej wytrzymałości prze- znaczonych głównie na konstrukcje spawane. Cho- ciaż nie jest objęta normą dotyczącą stali drobnoziar- nistych, walcowanie normalizujące zapewnia jej drob- noziarnistą strukturę i poprawia właściwości mecha- niczne. Stal jest objęta normą PN-EN 10025-2:2007. Skład chemiczny i minimalne właściwości mechanicz- ne wg normy oraz zawartość pierwiastków stopowych i właściwości stali S355J2+N wg certyfikatu huty poda- no w tablicach III i IV. Jak widać z tablicy III, w użytej do badań stali za- wartość pierwiastków stopowych jest znacznie mniej- sza niż dopuszczalna wartość wg normy, należy za- tem oczekiwać, że spawalność stali określona na podstawie równoważnika węgla CEV wynoszącego 0,39% będzie lepsza niż dopuszcza norma, wg której równoważnik ten może wynosić nawet 0,45%. Plan eksperymentu Złącza próbne o wymiarach 300x350 mm, zgodnie z normą PN-EN ISO 15614-1, spawano metodą MAG z użyciem następujących materiałów dodatkowych: – gazu ochronnego zawierającego 82% Ar i 18% CO2 (PN-EN ISO 14175:2008 – M21); – spoiwa o średnicy 1,2 mm G2Ni2 (PN-EN ISO 14341:2008 – G50 6 M G2Ni2) firmy Boehler do spawania stali P460NL1; – spoiwa o średnicy 1,2 mm. G3Si1 (PN-EN ISO 14341:2008 – G 46 4 M G3Si1) firmy WDI do spa- wania stali S355J2+N. Z każdej badanej stali wykonano po 5 złączy prób- nych, z których jedno było spawane bez naprawy na- tomiast pozostałe były spawane wielokrotnie, tzn. odpowiednio 2, 3, 4 i 5 razy. Przygotowanie złącza do kolejnego spawania po- legało na rozcięciu wzdłuż osi spoiny złącza spawa- nego z poprzedniej operacji i ponownym ukosowa- niu krawędzi na frezarce. Cięcie wykonywano za po- mocą piły taśmowej. Spawanie tak przygotowanych złączy nazwano spawaniem naprawczym. Liczby i kolejność wykonywanych operacji spawania i cięcia przedstawiono schematycznie na rysunku 1, a przy- kładowy wygląd blach do spawania naprawczego po- kazano na rysunku 2. Rys. 1. Schemat wykonania próbek ze stali S355J2+N; ze złączy w kolorze szarym pobierano próbki do badań ich właściwości Fig. 1. Scheme of S355J22+N steel specimens cutting, specimens for mechanical properties tests are in gray Rys. 2. Blachy ukosowane po operacji cięcia. Zaznaczono pozosta- łość spoiny i SWC Fig. 2. Beveled edge of plates after cutting. Rest of weld and HAZ is marked in figure Rys. 3. Układ kolejnych czterech ściegów spoiny w złączu próbnym Fig. 3. Placement of four consecutive runs in the test joint welding 39Przegląd sPawalnictwa 10/2012 chłodzenia ściegu oraz oddziaływania cyklu cieplnego od następnych ściegów. W mikrostrukturze złączy spawanych, można za- uważyć występowanie nieciągłości materiału w posta- ci pęcherzyków gazowych. Na rysunku 7 przedstawio- no mikrostrukturę obszaru złącza obejmującego frag- ment spoiny, strefę wpływu ciepła oraz strefy przejścia od SWC do materiału rodzimego. Na rysunku 7a widać, że w bezpośrednim sąsiedz- twie linii wtopienia występuje gruboziarnisty obszar strefy SWC z ferrytem Widmanstattena, który prze- chodzi w obszar drobnoziarnisty strefy SWC (rys. 7b), Rys. 7. Mikrostruktura złącza spawanego ze stali P460NL1. Trawie- nie: 3% Nital, pow. 200x Fig. 7. Microstructure of P460NL1 steel welded joint: etching: 3% Nital, Magn. 200x Spawanie wszystkich złączy wykonano w pozycji podolnej bez podgrzewania wstępnego, zachowując temperaturę międzyściegową nie większą niż 180oC. Energia liniowa spawania zmieniała się od 0,81 kJ/mm dla ściegu pierwszego do 1,34 kJ/mm dla ściegu ostat- niego. Spoinę wykonywano w pięciu ściegach. Warun- ki spawania zawarto w opracowanych wcześniej in- strukcjach technologicznych WPS. Przykładowy wy- gląd czterech kolejnych ściegów spoiny pokazano na rysunku 3. Badania nieniszczące Wykonane złącza próbne poddano badaniom wizualnym, magnetyczno-proszkowym i ultradźwię- kowym zgodnie z odpowiednimi normami: PN-EN ISO 5817:2009, PN-EN ISO 23278:2010 oraz PN-EN ISO 11666:2011. Na podstawie przeprowadzonych badań nieniszczących stwierdzono, że spoiny speł- niają wymagania poziomu jakości B wg PN-EN ISO 5718. Po wykonaniu badań nieniszczących wycinano próbki do badań niszczących wg schematu pokazane- go na rysunku 4. Badania metalograficzne Obserwacje makroskopowe złączy z badanych pró- bek wykazały, że spoiny są wolne od wad makroskopo- wych. Makrofotografie złączy spawanych pokazano na rysunkach 5 i 6. Na makrofotografiach złączy (rys. 5 i 6), moż- na zauważyć układ kolejnych ściegów spoiny z wy- raźną dendrytyczną budową ostatniego ściegu. Wy- raźnie też widać drobnoziarnistą strukturę pierwsze- go ściegu, będącą wynikiem niskiej energii liniowej spawania, małego przekroju ściegu, dużej prędkości Rys. 4. Rozmieszczenie próbek do badań na złączu próbnym Fig. 4. Placement of specimens selection for tests in test joint Rys. 5. Makrostruktura złączy spawanych ze stali P460NL1: a) po jednej naprawie spawaniem, b) po pięciu naprawach. Trawienie: od- czynnik Adlera Fig. 5. Macrostructure of P460NL1 steel welded joint: a) after first regeneration by welding, b) after fifth regeneration by welding, et- ching: Adler Rys. 6. Makrostruktura złączy spawanych ze stali S355J2+N: a) po jednej naprawie spawaniem, b) po pięciu naprawach. Trawie- nie: odczynnik Adlera Fig. 6. Macrostructure of S355J2+N steel welded joint: a) after first regeneration by welding, b) after fifth regeneration by welding, et- ching: Adler a) b) a) b) a) b) c) d) spoina SWC drobnoziarnista Obszar przejsciowy SWC-mat. rodz. Materiał rodzimy 40 Przegląd sPawalnictwa 10/2012 Badania udarności Udarność próbek złączy spawanych badano zgod- nie z PN-EN ISO 9016. Stosowano dwa rodzaje próbek (rys. 11). Z każdego złącza wykonano trzy próbki z kar- bem w spoinie i trzy próbki z karbem w SWC. W prób- kach VWT karb znajdował się w osi spoiny, natomiast w próbkach VHT w SWC za linią wtopienia. Próbki ze stali P460NL1 badano w temperaturze -40oC, natomiast próbki ze stali S355J2+N w tempera- turze -20oC. Wyniki badań udarności przedstawiono na rysunkach 12 i 13. za którym występuje ferrytyczno-perlityczna struktu- ra materiału rodzimego w układzie pasmowym z fer- rytem poligonalnym (rys. 7c, d). Gruboziarnista stre- fa wpływu ciepła jest wynikiem przegrzania materia- łu ciepłem spawania, w której temperatura była wyż- sza niż 1100oC. Zwykle obszar ten ma niską plastycz- ność, co sprzyja łatwemu powstawaniu i rozprzestrze- nianiu się w nim pęknięć. Próba zginania złączy spawanych Próby zginania poprzecznego z rozciąganiem od strony grani i lica spoiny czołowej wykonano zgodnie z normą PN-EN ISO 5173:2010. Na rysunku 8 przed- stawiono schemat próby zginania poprzecznego z roz- ciąganiem lica z rozstawem rolek i wymiarów trzpienia stosowanych dla złączy ze stali S355J2+N. próbki ze stali P460NL1 zginano trzpieniem o średnicy 58 mm przy rozstawie rolek 95 mm. Próby zginania złączy próbnych wykonano na uni- wersalnej maszynie wytrzymałościowej wg wymagań normy PN-EN 910. Kąt zgięcia α przy próbie rozciąga- nia lica oraz grani dla wszystkich próbek wynosił 180o. Rys. 8. Schemat próby zginania poprzecznego Fig. 8. Scheme of lateral bend test Rys. 9. Wyniki próby rozciągania próbek poprzecznych ze złączy spa- wanych ze stali P460NL1 po kolejnych pięciu operacjach spawania Fig. 9. Tensile test of P460NL1 steel lateral specimen of welded joint results after fiver consecutive welding operations Próba rozciągania Próbę rozciągania próbek poprzecznych z bada- nych złączy spawanych wykonano zgodnie z nor- mą PN-EN ISO 4136. Wyniki badań przedstawiono na rysunkach 9 i 10. Rys. 10. Wyniki próby rozciągania próbek poprzecznych ze złączy spawanych ze stali S355J2+N po kolejnych pięciu operacjach spa- wania naprawczego Fig. 10. Tensile test of S355J2+N steel lateral specimen of welded jo- int results after fiver consecutive welding operations Rys. 11. Oznaczenia próbek do badań udarności złączy spawanych Fig. 11. Designation of specimen for impast test of welded joints Rys. 12. Wyniki badań udarności złączy spawanych ze stali P460NL1 po kolejnych operacjach spawania naprawczego. Linie proste są liniami trendu dla wartości średnich pracy łamania Fig. 12. Impact test of P460NL1 steel specimen of welded joint after consecutive regeneration welding operations. Straight lines are ten- dency lines for average values of nominal energy 41Przegląd sPawalnictwa 10/2012 Rys. 13. Wyniki badań udarności złączy spawanych ze stali S355J2+N po kolejnych operacjach spawania naprawczego. Linie proste są liniami trendu dla wartości średnich pracy łamania Fig. 13. Impact test of S355J2+N steel specimen of welded joint after consecutive regeneration welding operations. Straight lines are ten- dency lines for average values of nominal energy Rys. 14. Rozkład twardości w złączach spawanych ze stali P460NL1 po kolejnych pięciu operacjach spawania. Twardość materiału rodzi- mego 182 HV10 Fig. 14. Hardness distribution in P460NL1 steel welded joints after five consecutive welding operations. Base metal hardness 182 HV10 Wnioski Celem pracy było sprawdzenie, czy cztery opera- cje spawania naprawczego polegające na wycięciu całej lub części spoiny ze złącza ze stali P460NL1 i S355J2+N, a następnie spawaniu go ponownie, spowodują istotne zmiany właściwości mechanicz- nych takich jak plastyczność, wytrzymałość na roz- ciąganie, udarność i twardość. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzo- no, że: – próba zginania złączy spawanych – liczba ope- racji spawania nie ma wpływu na zmianę właści- wości plastycznych. Wszystkie badane próbki po- przeczne ulegały zgięciu do kąta 180o. – badania wytrzymałości na rozciąganie – zarówno granica plastyczności, jak i wytrzymałość na roz- ciąganie badanych złączy z obydwóch stali zmie- niały się w bardzo niewielkim stopniu (zmiany te mieszczą się w granicach błędu pomiarów). Za- tem można stwierdzić i w tym przypadku, że licz- ba operacji spawania naprawczego nie wywarła niekorzystnego wpływu na granicę plastyczności oraz wytrzymałość na rozciąganie. – udarność SWC badanych złączy była większa niż udarność spoin, jednak wyniki udarności tej strefy wykazały dużą zmienność. Twardość SWC po pierwszej naprawie w niewielkim stop- niu maleje, lecz w kolejnych wyraźnie wzrasta, co szczególnie wyraźnie widać w przypadku sta- li P460NL1. Zmienność udarności spoiny jest wy- raźnie mniejsza dla próbek ze stal S355J2+N. Odnotowano jedną próbkę ze stali P460NL1 po czterech naprawach, która miała udarność 24 J, a zatem niższą od wymaganej przez normę. Za- uważoną zmienność wyników udarności próbek z SWC można wytłumaczyć nie tylko zmianami strukturalnymi po kolejnych cyklach spawania, lecz także położeniem karbu w tej strefie, które różniło się niekiedy bardziej niż oczekiwano. – pomiary twardości – cztery operacje naprawy złą- czy spawaniem nie wywierają istotnych, nieko- rzystnych zmian. Wszystkie strefy złączy spawa- nych wykazują podobną twardość po każdej ope- racji spawania. – analizując wartości średnie wyników poszczegól- nych doświadczeń – czterokrotne naprawianie złączy wg opisanej procedury nie spowodowało pogorszenia właściwości mechanicznych złączy w ocenianym zakresie. Pomiary twardości Pomiary wykonano zgodnie z PN-EN ISO 9015-1. Twardość mierzono metodą Vickersa wzdłuż jednej li- nii w odległości 2 mm od powierzchni złącza. Wykona- no po trzy punkty pomiarowe w każdym obszarze złą- cza, tzn. w spoinie i po obu stronach w strefach SWC i w materiale rodzimym. Wyniki pomiarów twardości przedstawiono na rysunkach 14 i 15. Rys. 15. Rozkład twardości w złączach spawanych ze stali S355J2+N po kolejnych pięciu operacjach spawania. Twardość materiału rodzi- mego 162 HV10 Fig. 15. Hardness distribution in S355J2+N steel welded joints after five consecutive welding operations. Base metal hardness 162 HV10 Punkty pomiaru twardości Punkty pomiaru twardości 42 Przegląd sPawalnictwa 10/2012 Literatura [1] Pakos R., Romek E.: Konstrukcje stalowe pełnomorskie (offshore) – rodzaje, remonty. Przegląd Spawalnictwa nr 1/2009, s. 3-10. [2] NORSOK Standard M-101. Structural steel fabrication. Octo- ber 2011, ed. 5. [3] OFFSHORE Standard, DET NORSKE VERITAS, DNV- -OS-C401. Fabrication and testing of offshore structures. October 2010. [4] Górka J.: Wpływ procesów żłobienia termicznego na właści- wości stali obrobionej termomechanicznie S420 MC. Przegląd Spawalnictwa 2006, nr 9-10, s. 76-79. [5] Górka J.: Wpływ spawania naprawczego na właściwości złą- czy stali obrobionych termomechanicznie. Przegląd Spawal- nictwa nr 7/2005, s. 3-7. [6] Dudkiewicz P.: Praca dyplomowa magisterska. Analiza i opty- malizacja procesu naprawy niezgodności spawalniczych złą- czy spawanych. Promotor – P. Białucki, Wrocław, 2010. Normy [7] PN-EN 10028-3: 2010. Wyroby płaskie ze stali na urządzenia ciśnieniowe – Część 3: Stale spawalne drobnoziarniste nor- malizowane. [8] PN-EN 10025-2:2007. Wyroby walcowane na gorąco ze stali konstrukcyjnych – Część 2: Warunki techniczne dostawy stali konstrukcyjnych niestopowych. [9] PN-EN ISO 5173:2010. Badania niszczące spoin w materia- łach metalowych – Badanie na zginanie. [10] PN-EN ISO 4136:2011. Badania niszczące złączy spawanych metali – Próba rozciągania próbek poprzecznych. [11] PN-EN ISO 9016:2011. Badania niszczące złączy spawanych metali – Badanie udarności – Usytuowanie próbek, kierunek karbu i badanie. [12] PN-EN ISO 9015-1:2011. Badania niszczące złączy spawa- nych metali – Badanie twardości – Część 1: Badanie twardo- ści złączy spawanych łukowo. Wydarzenia Kemppi podpisało umowę sponsorską z jednym z wiodących zespołów Formuły 1. Zaraz po ogłoszeniu przez Kemppi i Williamsa współpracy, zespół Williamsa odniósł wspaniałe zwycięstwo w Grand Prix Hiszpanii. Logo Kemppi jest widoczne na pasie oficjalnego, rezerwowego kierowcy Valtteriego Bottasa, oraz na tyl- nym spojlerze samochodu Williamsa Renault FW34. Kemppi i Williams F1 będą współpracować również w zakresie urządzeń spawalniczych. Kemppi wspiera Valtteriego Bottasa od 2008 i ta umowa jest natural- ną konsekwencją zaangażowania firmy we wspieranie utalentowanych fińskich kierowców rajdowych. W rozmowie na temat partnerstwa Dyrektor Gene- ralny Kemppi, Anssi Rantasalo mówi: Valtteriego Bo- tasa wspieramy od kilku lat a ta umowa jest natural- ną kontynuacją współpracy. Być związanym z zespo- łem Williams F1, jednym z najlepszych w historii For- muły 1 to dla nas zaszczyt. Z niecierpliwością cze- kamy na rozszerzenie naszej współpracy w kierun- ku partnerstwa technologicznego, jako że Formuła 1 stawia wysokie wymagania technologiczne a spawanie odgrywa w niej znaczącą rolę. Szef zespołu Williams F1, Sir Frank Williams do- daje: Jest nam niezwykle miło powitać jednego z naj- bardziej znanych fińskich producentów w portfolio na- szych partnerów. Poprzez wspieranie kariery Valt- teriego przez ostatnich kilka lat wykazali silne zaan- gażowanie w sporty motorowe i cały zespół bardzo cieszy się na współpracę z nimi w przyszłości. Współpraca Kemppi z zespołem Williams F1 Tor wyścigowy Circuit de Catalunya, Barcelona, Hiszpania. 11 maja 2012. Valtteri Bottas, Kierowca Testowy, Zespół Williams F1. Zdjęcie: Zespół Williams F1 Tory wyścigowy Circuit de Catalunya, Barcelona, Hiszpania 12 maja 2012. Zaraz po ogłoszeniu przez Kemppi i Williamsa współ- pracy, zespół Williamsa odniósł wspaniałe zwycięstwo w Grand Prix Hiszpanii