25 

Die Voorkoms en Aard van Gehoorprobleme en Middeloorpatologiee 
by 'n Groep Swart Stedelike Kinders in Graad I 

Mirna Nel, Β Log (Pretoria)* 
Willem Odendaal, MB ChB Μ Med (ORL) (Pretoria) 

Marina Hurter, Β Log (Pretoria)* 
Santie Meyer, Μ Log (Pretoria)* 

Anita van der Merwe, DPhil (Pretoria)* 
*Departement  Spraakheelkunde  en Oudiologie, 

Universiteit  van Pretoria 
Departement  Oor-, Neus- en Keelheelkunde, 

Universiteit  van Pretoria 

OPSOMMING 

Die doel van die studie was om die aard en prevalensie van middeloordisfunksie  by graad I stedelike swart kinders te bepaal. 146 
kinders uit. 'n primere skool het 'n oor-,neus- en keelondersoek, suiwertoon- en immittansiemetings ondergaan. 92,8Ψο  van die ore was 
beide otologies en oudiologies normaal. Die prevalensie van middeloorpatologie was 7,2Ψο.  Die algemeenste middeloorpatologie was 
sereuse otitis media. Uit die 292 ore het 18 ore met sereuse otitis media, 2 met 'n retraksie van die timpaniese membraan en slegs 1 met 
'n perforasie  voorgekom. 

ABSTRACT 

The  aim of  the study was to determine the type and the prevalence of  middle ear dysfunction  in grade 1 urban black children. 146 
children attending a primary school received an ear, nose and throat examination as well as pure tone and immittance screening. 92,8Ψο 
of  these ears were otologically and audiologically normal. The  prevalence of  middle ear pathology was 7,2Ψο.  Serious otitis media was 
the most common middle ear pathology (18  out of  292 ears testedj. Only 2 retracted tympanic membranes and one perforation  were 
noted. 

Middeloorpatologie, en meer spesifiek otitis media, is 'n 
kindersiekte met 'n baie hoe voorkoms, veral by kinders 

I 
van ses jaar en jonger (McShane & Mitchell, 1979). Otitis 
media toon 'n hoe voorkoms in gebiede waar mediese sorg 
ontoereikend is en die populasie onbewus is van die impli-
kasies van die toestand (Northern & Downs, 1984). 
Wilson (1985) se dan ook dat otitis media 'n hoe voorkoms 
het in gebiede waar daar| baie infeksies, ondervoeding en 
swak higiene voorkom. Inlhierdie verband het verskeie oor-
sese studies al getoon dat in lae sosio-ekonomiese bevolk-
ings 'n hoe voorkoms van middeloorpatologiee voorkom, en 
die bevolkingsgroepe sodoende hoerisikogroepe vir die 
siekte is (Corth & Harris, 1984; Northern, 1978; Wilson, 
1985). 

Indien otitis media chronies voorkom, veroorsaak dit 'n 
gehoorverlies, maar kan ook sekondere probleme veroor-
saak, naamlik vertraagde taalontwikkeling (Holm & Kunze, 
1969), ouditiewe perseptuele probleme (Holm & Kunze, 
1969), verminderde intellektuele vermoens (Downs, 1977), 
swak akademiese prestasies (Gottlieb, 1979; Kaplan, 1973) 
en gedrags- en emosionele probleme (Gottlieb, 1979). Bess 
(1985) se dat "More than thirty studies covering approx-
imately 3 500 children have agreed that a relationship exists 
between early fluctuating hearing loss and later decreased 
learning skills." (p.44.) 

Die Suid-Afrikaanse  Tydskrif  vir Kommunikasieafwykings,  Vol.  35, 1988 

Die rede vir bogenoemde sekondere probleme kan waar-
skynlik toegeskryf word aan periodes van ouditiewe depri-
vasie wat veroorsaak word deur chroniese of herhaalde epi-
sodes van otitis media in die vroee kinderjare. "Deprivation 
would seem to have at least two impacts: the retardation of 
language and learning potential and the direct effect on the 
auditory system itself." (Glorig en Gerwin, 1974, p.5.) 

Uit die voorafgaande bespreking is dit dus baie duidelik dat 
otitis media so vroeg as moontlik opgespoor en behandel 
moet word ten einde die negatiewe sekondere gevolge te 
verhoed. Dit is derhalwe belangrik dat hoerisikopopulasies 
geidentifiseer moet word, sodat konserveringsmaatreels ge-
tref kan word. Die lae sosio-ekonomiese toestande van 'n 
groot deel van die swart stedelike bevolking in Suid-Afrika — 
maak van hulle ook 'n hoerisikobevolking. Hulle het 'n hoe 
populasiegroei, swak behuising en ontspanningsgeriewe, 'n 
lae algemene gesondheidstoestand en 'n lae inkomste (Mor-
ris, 1980). Alhoewel daar nie 'n sosio-ekonomiese opname 
vir Mamelodi beskikbaar is nie, word die gemiddelde sosio-
ekonomiese omstandighede van die gebied ook as laag in 
vergelyking met ander rassegroepe in die omgewing gesien. 
Die indikatore waarvolgens dit beoordeel word, is inkomste, 
opvoedkundige standaard en gesondheidstatus. Werkloos-
heid, onstabiele gesinslewe en oorbehuising kom ook voor 
(Morris, 1980; Van der Walt, 1987). 

© SASHA 1988 

R
ep

ro
du

ce
d 

by
 S

ab
in

et
 G

at
ew

ay
 u

nd
er

 li
ce

nc
e 

gr
an

te
d 

by
 th

e 
P

ub
lis

he
r 

(d
at

ed
 2

01
2)



26 Mirna Nel, Willem Odendaal, Marina Hurter, Santie Meyer en Anita van der Μ 

Min inligting is tot dusver bekend ten opsigte van die voor-
koms van middeloorpatologie by swart stedelike kinders in 
S.A. (Voogt, Halama & Van der Merwe, 1986). 

EKSPERIMENT 

Proefpersone 

'n Primere skool vir normaalhorende swart kinders is deur 
middel van 'n eenvoudige ewekansige steekproef geselekteer 
van die primere skole in Mamelodi, naby Pretoria. A1 die 
graad I kinders in die skool is in die eksperiment gebruik. 

'We 
ting is gedoen by 500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz en 4000 Hz IN 
them en Downs, 1984). 'n Onderwyseres is gebruik om & 
kinders te help kondisioneer vir toetsing en ook om a<Tt 1\t 
op te tree. k 

Analise van die data 

Gehoorsensitiwiteit soos bepaal met suiwertoonsiftineto 
sing is as normaal beskou indien die proefpersoon respons 
gelewer het by 500 Hz, 1 kHz, by 20 dB GP en 25 dB GP ^ 
4 kHz volgens ASHA riglyne (aangehaal in Northern p ! 
Downs, 1984). n 

Tabel 1: Voorstelling van relevante gegewens omtrent 
die proefpersone 

In die geval van immittansiemetings behaal die persoon nor-
male siftingsresultate as 'n tipe A-timpanogram, met η piek 
tussen +100 mmH Ο en -100 mmH O, opgeteken word en 
'n akoestiese refleks by 105 dB GP of laer by 1000 Hz ontlok 
word (ASHA riglyne, aangehaal in Northern en Downs, 
1984; Bess en McConnell, 1981). 'n Proefpersoon behaal af-
wykende siftingsresultate indien die refleks afwesig is selfs 
in die teenwoordigheid van 'n tipe A-timpanogram en/of 'n 
tipe As-, Ad-, B- of C-timpanogram verkry word (Jerger 
1970). 

RESULTATE EN BESPREKING 

OUDERDOM 
IN JARE 

MANLIK VROULIK TOTAAL 

5 1 2 3 
6 40 40 80 
7 27 18 45 
8 5 4 9 
9 4 2 6 

10 2 1 3 
TOTAAL 79 67 146 

Apparaat 

Die apparaat wat vir die oor-neus-en-keelondersoek gebruik 
is, is standaardapparaat, naamlik 'n koplig, neusspekulum 
en otoskoop. 

'n Draagbare siftingsimmittansiemeter, die Grason Stadler, 
INC GSI 28A, is vir die immittansiesiftingsmetings gebruik. 
Die meter is geyk volgens ISO 1975 standaarde. 

Die apparaat vir die siftingsuiwertoonondersoek was 'n 
Madsen Electronics OB40 draagbare oudiometer. Die/oudio-
meter is volgens SABS 0154—1983 aangepas en volgens 1986 
standaarde geyk. / 

Toetsing is in 'n stil vertrek, weg van die klaskamer- en 
speelgrondlawaai, uitgevoer. 

Prosedure 

Die studie is in die vroee herfs uitgevoer voordat die 
voorkoms van boonste lugweginfeksies en gepaardgaande 
middeloorpatologie in voorkoms toeneem. 

Elke kind het 'n oor-neus-en-keelondersoek ondergaan deur 
'n oor-, neus- en keelarts van die Departement Oor-, Neus-
en Keelheelkunde, aan die Universiteit van Pretoria. Oor-
matige oorwas is verwyder sodat immittansiemetings suk-
sesvol uitgevoer kon word. Die otoskopiese bevindinge is 
aangeteken. 

Siftingsimmittansiemetings is daarna uitgevoer. Hierdie 
metings sluit timpanometrie, meting van statiese akoestiese 
immittansie en akoestiese refleksmetings in (Northern en 
Downs, 1984; Bess en McConnell, 1981). Die akoestiese re-
fleksmetings is ipsilateraal, by 'n 1000 Hz en 105 dB gedoen 
(Northern en Downs, 1984). 

Daarna het die suiwertoonsiftingstoets gevolg. Gehoorsif-

Tabel 2: Suiwertoon- en immittansiesiftingstoetsresul-
tate 

OUDIOMETRIESE RESULTATE 
AANTAL 
KINDERS 
Ν = 146 

% 

N
O

R
M

A
LE

 
R

E
SU

L
T

A
T

E 

Normale suiwertoon- en immit-
tansieresultate 106 72,6 

A
FW

Y
K

E
N

D
E 

R
E

SU
L

T
A

T
E Afwykende suiwertoon- en nor-

male immittansieresultate, d.w.s. 
sensories neurale betrokkenheid 

0 0 

A
FW

Y
K

E
N

D
E 

R
E

SU
L

T
A

T
E 

Normale suiwertoonresultate 
maar afwykende immittansiere-
sultate, d.w.s. middeloordisfunk-
sie sonder 'n gehoorverlies 

37 25,3 

A
FW

Y
K

E
N

D
E 

R
E

SU
L

T
A

T
E 

Afwykende suiwertoon- en immit-
tansieresultate, d.w.s. geringe ge-
hoorverlies met 'n middeloordis-
funksie 

3 2,1 

SUBTOTAAL 40 27,4 

In tabel 2 word die oudiometriese siftingstoetsresultate vir 
die 146 kinders uiteengesit. 

Uit tabel 2 blyk dit duidelik dat 72,6% van die kinders nor-
male resultate in die oudiometriese siftingsondersoeke 
behaal het. 

Hierdie betreklike hoe slaagsyfer is teen die v e r w a g t i n g in, 
omdat ander studies wat ook op lae sosio-ekonomiese popu-
lasies uitgevoer is, se normale resultate dikwels laer as 
72,6% is, byvoorbeeld by die Indo-Chinese v l u g t e l i n g k i n -
ders is die slaagsyfer vir siftingsgehoortoetse 31,2% (Corth 
Harris, 1984) en by 'n spesifieke groep Venda p l a t t e l a n d s e 
kinders in die Dzanani distrik (Oosthuizen, 1986) 48,3%· 

The  South African  Journal  of  Communication Disorders,  Vol.  35, 1988 

R
ep

ro
du

ce
d 

by
 S

ab
in

et
 G

at
ew

ay
 u

nd
er

 li
ce

nc
e 

gr
an

te
d 

by
 th

e 
P

ub
lis

he
r 

(d
at

ed
 2

01
2)



Die V o o r k o m s e n 
Aard van Gehoorprobleme en Middeloorpatalogiee by 'n Groep Swart Stedelike Kinders 27 

en is daar ander studies van lae sosio-ekonomiese 
^ l T s i e s in suidelike Afrika wat ook 'n hoe persentasie 
P le resultate vertoon, byvoorbeeld 'n groep platteland-
n 0 I V n d a kinders van Tshikunda-Malema 78% (Meyer en 
S 6 den Berg, 1985) en by graad I Kleurlingkinders, van 
p 3 " terus buite Pretoria, 86,4% (Meyer, Hurter & Van Rens-

1987) Die 72,6% normale resultate van die swart ste-
HeHke bevolking, vergelyk dus goed met laasgenoemde twee 
studies, wat albei ook in suidelike Afrika gedoen is. 

Uit tabel 21 blyk dit duidelik dat 27,4% van die kinders in 
1 of beide ore afwykende oudiometriese resultate ver-

toon Daar is geen voorkoms van afwykende suiwertoon, en 
normale immittansiesiftingsresultate nie, dit wil se geen 
sensories neurale betrokkenheid is by die eksperimentele 
groep gevind nie. Daar is egter 'n voorkoms van 25,3% wat 
normale suiwertoonsiftingsresultate, maar afwykende im-
mittansiesiftingsresultate vertoon en wat daarop dui dat 'n 
moontlike middeloorpatologie teenwoordig is. Slegs 2,1% 
van die kinders vertoon afwykende suiwertoon- en afwy-
kende immittansiesiftingsresultate wat waarskynlik dui op 
gevorderde middeloorpatologie by hierdie kinders. 

Die hoer voorkoms van middeloorpatologie teenoor senso-
ries neurale gehoorverlies stem ooreen met vorige navorsing 
van Harvey en Wilmot (1969). Hulle navorsing dui daarop 
dat in die skoolgaande populasie, meer as sowat 70% van 
alle gehoorprobleme die gevolg is van middeloorpatologie. 

Dit is opvallend dat 37 kinders uitvalle toon op slegs immit-
tansiesiftingstoetsresultate, maar die suiwertoonsiftings-
toets slaag. Hulle toon dus tekens van middeloorprobleme, 
sonder dat hulle gehoorsensitiwiteit beduidend verswak 
het. Hulle mag egter wel gehoorverliese kleiner as 20 dB GP 
getoon het indien suiwertoondrempels bepaal is. Dit beves-
tig Brooks (1980) se stelling dat baie kinders met middeloor-
patologie se gehoor as normaal beskou sou word indien im-
mittansiemetings nie deel van die toetsbattery sou wees nie. 

Altesaam 27,4% van die kinders vertoon uitvalle op die im-
mittansiemetings. Alhoewel die persentasie hoer is as die 
14,9% van Voogt, et al. (1986) se voorskoolse swart kinders, 
is die resultate nie direk vergelykbaar nie, aangesien die 
slaag/faal-kriteria in die 2 studies verskil. 

In tabel 3 word die aantal ore sowel as die % ore ten opsigte 
van die oudiometriese sowel as die otologiese resultate aan-
getoon. Vir die diagnose van sereuse otitis media is van 
Cantekin (1983) se algoritme gebruik gemaak. 

Uit tabel 3 blyk dit dat 77,7% van die ore beide oudiologies 
en otologies normaal is. Vier en veertig (15,1%) van die ore 
wat egter uitgeval het op die suiwertoon-en immittansiesif-
tingstoetse is egter ook otologies as normaal bevind sodat 
92,8% van die populasie otologies normaal was. Hieruit volg 
dat die prevalensie van middeloorpatologie 7,2% is. 

Die tipe middeloorpatologie wat die algemeenste voorkom 
is sereuse otitis media (6,2%). Slegs 1 perforasie het voorge-
kom. 

Uit ander navorsing in verband met sereuse otitis media en 
perforasies blyk die volgende: Die voorkoms van slegs per-
forasies onder Navajo sk6olkinders was 14%, Eskimo kin-
ders 32%, Alaskaanse kinders 17%, Amerikaans-Indiaanse 
kinders 6,5% en Soshanguve kleuters 1,6% (Northern, 1978; 
Voogt, et al. 1986; Howie, 1977; Johnson en Watrous, 1978). 
Die voorkoms by die getoetse Mamelodi kinders was slegs 
0,3%. Die voorkoms van sereuse otitis media by die Mame-
lodi kinders (6,2%) is ook heelwat laer as in ander kinderpo-
pulasies (Johnson & Watrous, 1978). 

Oor die algemeen kan dus gese word dat daar nie in hierdie 
populasie kinders 'n hoe voorkoms van middeloorpatologie 
voorkom nie. Die studie se resultate vergelyk redelik goed 
met die 3,6% otitis media soos verkry by 'n plattelandse 
Venda kinderpopulasie (Halama, Voogt & Musgrave, 1986). 

Tabel 3: Die otologiese diagnose in vergelyking met die oudiometriese siftingsresultate 

IMMITTANSIE EN SUIWERTOONRESULTATE 

TIPES 

DIAGNOSE VAN MIDDELOORTOESTAND 

IMMITTANSIE EN SUIWERTOONRESULTATE 

TIPES 

NORMAAL AFWYKEND 
IMMITTANSIE EN SUIWERTOONRESULTATE 

TIPES 

NORMAAL 

RETRAKSIE 
SEREUSE 

OTITIS 
MEDIA 

CHRONIESE 
OTITIS 
MEDIA: 

PERFORASIE 

TOTAAL 
Ν = 292 

% 

Tipe A-timpanogram, teenwoordige akoestiese 
reflekse, normale suiwertoonresultate 227 0 0 0 227 77,7 

Tipe A-timpanogram met afwesige akoestiese 
reflekse, maar normale suiwertoonresultate 15 0 0 0 15 5,1 

Tipe B-timpanogram met afwesige akoestiese 
reflekse, maar normale suiwertoonresultate 0 0 15 1 16 5,5 

lipe B-timpanogram met afwesige akoestiese 
_reflekse en geringe konduktiewe verlies 0 0 3 0 3 1,0 

!ipe C-timpanogram met afwesige akoestiese 
_reflekse en normale suiwertoonresultate 19 0 0 0 . 19 6,5 

1 ipe C-timpanogram met afwesige akoestiese 
reflekse en normale suiwertoonresultate 10 2 0 0 12 4,1 

TOTAAL 271 2 18 1 292 22,3 

92,8 7,2 100 

Oie Suid-Afrikaanse  Tydskrif  vir Kommunikasieafwykings,  Vol.  35, 1988 

R
ep

ro
du

ce
d 

by
 S

ab
in

et
 G

at
ew

ay
 u

nd
er

 li
ce

nc
e 

gr
an

te
d 

by
 th

e 
P

ub
lis

he
r 

(d
at

ed
 2

01
2)



28 Mirna Nel, Willem Odendaal, Marina Hurter, Santie Meyer en Anita van der Merwe 

Aihoewel die voorkoms van middeloorpatologie sekerlik 
ideaal gesproke kan verlaag, is die groep kinders in die lae 
sosio-ekonomiese omgewing nie 'n hoerisikogroep vir mid-
deloorpatologie nie. 

Wanneer die otologiese diagnose en die oudiometriese sif-
tingsresultate vergelyk word, blyk die volgende: 

Daar is swak ooreenstemming wanneer al die oudiometriese 
resultate normaal is, maar die akoestiese reflekse afwesig is. 
Die teenwoordigheid van die akoestiese refleks as siftings-
kriterium (ASHA in Northern & Downs, 1984) word dus be-
vraagteken. 

Swak ooreenstemming word ook verkry wanneer tipe 
C-timpanogramme veroorsaak dat die proefpersoon op die 
oudiometriese siftingstoets uitval. Die ore word hoofsaaklik 
otologies as normaal verklaar. 

Slegs twee ore, met 'n tipe C-timpanogram gee aanduidings 
van otoskopies waarneembare middeloorpatologie. Hulle 
toon 'n retraksie van die timpaniese membraan weens 'n 
groter negatiewe middeloordruk as -200 mm H20. Die ander 
29 ore met tipe C-timpanogramme se negatiewe middeloor-
druk is minder as -200 mm H20, daarom is dit nog nie oto-
skopies as middeloorpatologiee gediagnoseer nie. Volgens 
Orchik, Dunn en McNutt (1978), verteenwoordig die ont-
wikkeling van negatiewe druk, in die middeloorruimte, 'n 
tussenfase in die ontwikkeling van sereuse otitis media. Dit 
is dus belangrik dat hierdie kinders verder verwys word vir 
opvolgtoetsing sodat middeloorpatologiee gei'dentifiseer kan 
word indien die negatiewe middeloordruk nie opklaar nie. 

Goeie ooreenstemming tussen die oudiologiese siftingsresul-
tate en die otologiese diagnose is verkry in die geval van die 
tipe B-timpanogramme waar al die ore waarneembare mid-
deloorpatologie soos sereuse otitis media of 'n perforasie 
vertoon het. 

GEVOLGTREKKINGS 

Die prevalensie van slegs 7,2% middeloorpatologie by die 
groep graad 1 leerlinge was onverwags. Die kinders is in lae 
sosio-ekonomiese omstandighede wat hulle teoreties 'n hoe-
risikopopulasie maak. Die prevalensie van 7,2% is egter 
heelwat laer as ander verklaarde hoerisikopopulasies (Corth 
& Harris, 1984; Northern, 1978). 

Die oudiometriese suiwertoonsiftingsresultate toon aan dat 
geen kinders sensories neurale gehoorverliese vertoon nie, 
terwyl slegs 2,1% van die populasie 'n geringe konduktiewe 
gehoorverlies vertoon. 

Die meeste kinders (25,3%) wat op die oudiometriese sif-
tingstoetse uitval, vertoon slegs 'n middeloordisfunksie 
sonder dat hul gehoorsensitiwiteit beduidend be'invloed 
word. 

Met betrekking tot die tipes patologiee kan die volgende ge-
volgtrekking gemaak word: 

Dit is opvallend dat die middeloorpatologie wat die meeste 
voorkom, sereuse otitis media is. Al die ore vertoon dan ook 
'n tipe B-timpanogram met afwesige akoestiese reflekse en 
normale of afwykende suiwertoonsiftingsresultate. Die 

voorkoms van sereuse otitis media is heelwat laer as die 
20,5% van die Amerikaans-Indiaanse kinders (Johnson en 
Watrous, 1978). In die studie is slegs een perforasie. Onder 
Navajo skoolkinders was daar byvoorbeeld 'n voorkoms van 
14% perforasies en by Eskimo kinders 32% perforasies. Dit 
blyk dus of die getoetse Mamelodi kinders in terme van per-
forasies en sereuse otitis media nie as 'n hoerisikopopulasie 
beskou kan word in vergelyking met ander hoerisikopopu-
lasies nie. Dit is moontlik toe te skryf aan die gematigde 
klimaat in die Pretoria omgewing in vergelyking met die kli-
maat waaraan die Indiaanse en Eskimo kinders blootgestel 
is wat moontlik kan lei tot verhoogde insidensie van boon-
ste-lugweginfeksies en gepaardgaande middeloorpatologie. 

Slegs twee ore met retraksie van die timpaniese membraan 
het tipe C-timpanogramme getoon. Hulle toon retraksie, as 
gevolg van 'n negatiewe druk laer as -200 mm H 2 0 wat 
teenwoordig is in die middeloorruimte. Die ander 29 ore 
met tipe C-timpanogramme se negatiewe druk is nie laer as 
-200 mm H2 nie, en daarom nog nie otoskopies waarneem-
baar nie. 

Daar word aanbeveel dat 'n afwesige akoestiese refleks iri 
die teenwoordigheid van normale immittansiemetings en 
suiwertoonsiftingsresultate nie as aanduiding van 'n afwyk-
ing beskou word nie. In al die gevalle was die ore otologies 
normaal. 

Ten slotte blyk dit dat die groep kinders, ten spyte van 'n lae 
sosio-ekonomiese omgewing, en die afwesigheid van gereel-
de oudiologiese sifting, nie 'n kommerwekkende hoe preva-
lensie-van middeloorpatologie vertoon nie. 

VERWY SINGS 

Bess, F.H. The minimally hearing-impaired"child. Ear and Hear-
ing, 6, 4 3 - 4 7 , 1985. 

Bess, F.H. en McConnell, F.E. Audiology,  Education  and the Hearing 
Impaired  child. St. Louis: The CV Mosby Company, 1981. 

Brooks, D.N. Impedance Screening in Jerger, J. en Northern, J.L. 
Clinical Impedance Audiometry.  Massachusetts: American 
Electromedics Corporation, 1980. 

Cantekin, E.I. Algorithm for diagnosis of otitis media with effu-
sion in Stool, S.E. en Bluestone, C.D. (eds): Studies in Otitis 
Media,  Pittsburg Otitis media research centre, Progress 
report, 92, 6, 1983. 

Corth, S.B. en Harris, R.W. Incidence of middle ear disease1 in 
Indochinese refugee school children. Audiology,  23, 27—37, 
1984. 1 

Downs, M. Theexpanding imperatives of early identification. |ln 
Bess, F.H. (ed.): Childhood Deafness  : Causation~Assessment 
and Management.  New York: Grune en Stratton, 1977. I 

Glorig, A. en Gerwin, K. Detection  of  Hearing  Loss and Ear Disease'in 
Children.  Springfield III: Charles, C. Thomas, 1974. 

Gottlieb, M.I. Chronic middle ear disease and auditory perceptual 
deficits. Is there a link? Clinical Pediatrics,  18, 725—732, 
1979. 

Halama, A.R., Voogt, G.R. en Musgrave, G.M. Prevalence of otitis 
media in children in a black rural community in Venda 
(South Afria). International  Journal  of  Pediatric  Otorhinolaryn-
gology,  11, 73—77, 1986. 

Harvey, R.M. en Wilmot, T.J. The incidence of deafness in child-
hood. Journal  of  Laryngology  and Otology,  83, 449—456, 1969. 

Holm, V.A. en Kunze, R.H. The effects of chronic otitis media on 
language and speech development. Pediatrics,  43, 833—841. 
1969. 

Howie, ^ . M . Acute and recurrent acute otitis media. In Taffe, B.F. 
(ed.): Hearing  Loss in Children.  Baltimore: University Park 
Press, 1977. 

Jerger, J. Clinical experience with impedance audiometry. Archives 
of  Otolaryngology,  92, .311—324, 1970. 

The  South African  Journal  of  Communication Disorders,  Vol.  35, 1988 

R
ep

ro
du

ce
d 

by
 S

ab
in

et
 G

at
ew

ay
 u

nd
er

 li
ce

nc
e 

gr
an

te
d 

by
 th

e 
P

ub
lis

he
r 

(d
at

ed
 2

01
2)



Die Voorkoms en Aard van Gehoorprobleme en Middeloorpatalogiee by 'n Groep Swart Stedelike Kinders 2 9 

Northern, J.L. Impedance screening in special populations — state 
of the art. In Harford, E.R., Bess, F.H., Bluestone, C.D. en 
Klein, J.O. (eds.): Impedance Screening  for  Middle  Ear disease 
in children.  New York: Grune en Stratton, 1978. 

Northern, J.L. en Downs, M.P. Hearing  in Children.  Baltimore, 
Maryland: The Williams en Wilkins Company, 1984. 

Oosthuizen, I. Die aard  en voorkoms van gehoorpatologiee  in laerskole 
vir normaalhorende  Venda  kinders.  Ongepubliseerde BLog-
verhandeling, Universiteit van Pretoria, 1986. 

Orchik, D.J., Dunn, J.W. en McNutt, L. Tympanometry as a pre-
dictor of middle ear effusion. Archives of  Otolaryngology,  104, 
4 - 6 , 1978. 

Van der Walt, T.J. Persoonlike mededeling. Departement Sosio-
logie, Universiteit van Pretoria, 1987. 

Voogt, G.R., Halama, A.R., Van der MerWe, C.A. Immittance 
Screening in black preschool children attending day-care 
centres. Audiology,  25, 158—164, 1986. 

Wilson, J. Deafness in developing countries. Arch. Otolaryngology, 
3, 5, 1985. 

The  South African  Journal  of  Communication Disorders,  Vol.  35, 1988 

Johnson, J.S. en Watrous. An acoustic impedance screening pro-
gram with an American population in Harford, E.R., Bess, 
F.H., Bluestone, C.D. en Klein, J.O. (eds.): Impedance Screen-
ing for  Middle  Ear Disease in Children.  New York: Grune en 
Stratton, 1978. 

Kaplan, G.J. Long term effects of otitis media: A ten year cohort 
study of Alaska-Eskimo children. Pediatrics,  52, 577—585, 
1973. 

McShane, D. en Mitchell J. Middle ear disease, hearing loss and 
educational problems of American Indian children. Journal 
of  American Indian Education,  7—11, 1979. 

Meyer, S. en Van den Berg, C. Die voorkomsfrekwensie van oor-
en gehoorpatologie by kinders in die afgesonderde gemeen-
skap van Tshikunda-Malema. Die Suid-Afrikaanse  Tydskrif  vir 
Kommunikasieafwykings,  32, 71—75, 1985. 

Meyer, S., Hurter, M. en Van Rensburg, F. Gehoorsiftingsresul-
tate van 'n groep graad een Kleurlingkinders. Suid-Afrikaanse 
Tydskrif  vir Kommunikasieafwykings,  34, 43—47, 1987. 

Morris, P. Soweto. Johannesburg: Perskor, 1980. 

R
ep

ro
du

ce
d 

by
 S

ab
in

et
 G

at
ew

ay
 u

nd
er

 li
ce

nc
e 

gr
an

te
d 

by
 th

e 
P

ub
lis

he
r 

(d
at

ed
 2

01
2)



/ 

NEW AUTOMATIC HEARING AID 
A truly advanced and innovative sound amplifier 
The A U T O M A T I C SOUND PROCESSOR (ASP) was developed especially for  those people who have difficulty  in 
hearing speech in noisy environments. For years, hearing aid wearers have avoided restaurants, theatres, church 
and parties because of the inability of an ordinary hearing aid to control background noises. 
The A S P. is simply and uniquely designed to normalize background noise so that speech is more easily 
understood. 

To be able to restore sound to even one human being makes your 
life especially important. 

'd 

/ -

, f 
To restore hearing... 
what a blessed talent 
to have 

MEDIFIX Hearing System Co. 
S U R G I C A L & M E D I C A L 
P . O . Box 19 
Bedfordview 
2008 
South Africa 
Phone: ( 0 1 1 ) 5 3 - 4 1 8 8 / 9 

CAPE 
P.O. Box 52 
Lynedoch 
7 6 0 3 
Phone: (024) 5 1 2 4 9 5 

NATAL 
P.O. Box 4 7 4 4 3 
Greyville 
4 0 2 3 
Phone: (031) 2 9 4 0 5 0 IR] RICHARDS hearing systems Tomorrow's  Technology  for  Today's  Hearing  Problem 

R
ep

ro
du

ce
d 

by
 S

ab
in

et
 G

at
ew

ay
 u

nd
er

 li
ce

nc
e 

gr
an

te
d 

by
 th

e 
P

ub
lis

he
r 

(d
at

ed
 2

01
2)